Әхмәтзәки Вәлиди: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Buekturan (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
DerslekBot (бәхәс | кертем)
к Өфә, replaced: Питырбур → Петербург (3), Өфә → Уфа (2) using AWB
Юл номеры - 36:
[[1908 ел]]ның көзеннән алып аның [[Казан]]да яшәү дәвере башлана. Атаклы [[«Касимия» мәдрәсәсе]]нә укырга керә. Ә бер елдан үзе дә мөгаллим булып китә, шәһәрнең иҗтимагый тормышына актив катнаша башлый. «Касимия» мәдрәсәсендә Вәлиди төрек тарихын, гарәп һәм төрек әдәбиятын укыта.
 
[[1912 ел]]да аның «Төрек–татар тарихы» исемле китабы дөнья күрә һәм уңай бәяләнә. Яшь галим [[КДУ|Казан университеты]] галимнәре [[Николай Катанов]], [[Ашмарин]], [[Василий Богородицкий]], шулай ук [[ПитырбурПетербург университеты]] университетынданда эшләүче академик [[Василий Бартольд]]ның игътибарын үзенә җәлеп итә. [[1912 ел|1912]]–[[1917 ел|1917]] еллар эчендә Вәлидинең утызлап хезмәте дөнья күрә.
 
[[1913 ел]]да Әхмәтзәки Вәлиди [[Русия Фәннәр академиясе]]ннән [[Фирганә өлкәсе]]нә, ә [[1914 ел]]да [[Бохара ханлыгы]]на эшлекле сәфәргә җибәрелә. Икенче сәфәр вакытында ул [[X гасыр]]га караган [[Коръән]] басмасының төрки теленә тәрҗемәсен таба.
 
=== Уфа ===
Галим буларак һәм җәмәгать эшлеклесе буларак җитлегеп өлгергәч, [[1914 ел]]ны Зәки Вәлиди [[Өфә|Уфа]]га кайтып төпләнә: [[«Госмания» мәдрәсәсе]]ндә [[мөдәррис]] булып эшли; [[1915 ел]]да аны Дәүләт Думасына депутат итеп сайлыйлар. Ул IV Думаның мөселманнар фракциясе эшенә катнаша. [[1917 ел|1917]]-[[1918 ел|1918]] елларда — [[Милли Мәҗлес]] депутаты.
 
[[1917 ел|1917]]–[[1920 ел]]ларда Зәки Вәлиди [[башкорт халкы]]ның милли азатлык хәрәкәтен җитәкли. Бәйсез Башкортстан төзү идеясе барып чыкмагач, [[Фирганә]]гә барып төпләнә, басмачылык хәрәкәтенә җитәкчелек итүгә катнаша.
 
=== Мөһаҗирлек ===
[[Файл:Zeki Velidi Togan monument SPb.jpg|right|250px|thumb|[[ПитырбурПетербург]]дата Әхмәтзәки Вәлиди һәйкәле]]
[[1923 ел]]ның февралендә Зәки Вәлиди [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|СССР]]дан чит илләргә чыгып китә. Башкорт халкына язган саубуллашу хатында, аннан да бигрәк [[Ленин]]га җибәрелгән хатында ул үзенең сәясәттән бөтенләйгә ваз кичүен хәбәр итә.
 
Юл номеры - 56:
* [[1992 ел]]ның [[23 июль|23 июлендә]] [[Башкортстанның Милли китапханәсе]]нә Әхмәтзәки Вәлиди исеме бирелгән.
* [[Ишембай]] шәһәрендә Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге урам һәм 2 нче номерлы Башкорт республика гимназия-интернаты бар.
* [[ПитырбурПетербург]], [[Ишембай]], [[Сибай]] шәһәрләрендә аның һәйкәлләре бар.
* [[2008 ел]]да аның исеме белән [[Өфә|Уфа]]дагы урам аталды (элек Фрунзе исемен йөрткән).
* [[2010 ел]] [[ТЮРКСОЙ]] тарафыннан Әхмәтзәки Вәлиди елы дип игълан ителгән<ref>[http://www.turksoy.org.tr/TR/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFC057B197B696425D6AB053DD364BF3BB Ahmet Zeki Velidi Togan Parkı Açılıyor] {{ref-tr}}</ref>.
* 2010 елның [[26 август]]ында [[Әнкара]] шәһәрендә Әхмәтзәки Вәлиди исемендәге парк ачылган<ref>[http://www.bashinform.ru/news/296727/ Городскому парку Анкары присвоено имя Ахмет-Заки Валиди] {{ref-ru}}</ref>.