Башкортстан: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к мәгълүмат яңарту: Башлык сайланды (08.09.2019)
DerslekBot (бәхәс | кертем)
к clean up, replaced: Өфә → Уфа (11) using AWB
Юл номеры - 3:
| OfNm1 = {{lang-ba|Башҡортостан Республикаhы}}
| FSCtrWhat = Башкала
| FSCtrNm = [[Өфә|Уфа]]
| AreaRnk = 27-нче
| TotArea = {{formatnum:{{ПлощадьРегионы|Башкортстан}}}}
Юл номеры - 33:
'''Башкортста́н Республикасы́''' (''Башкортста́н''<ref>[[Башкортстан Конституциясе]]: «Башкортста́н Республикасы́» һәм «Башкортстан» дигән атамалар тиң мәгънәле.</ref>, {{lang-ba|Башҡортостан Республикаһы}}, {{lang-ru|Республика Башкортостан}})&nbsp;— [[Русия Федерациясе]]нең эчендә республика (дәүләт)<ref>[http://ru.wikisource.org/wiki/Конституция_Российской_Федерации#.D0.A1.D1.82.D0.B0.D1.82.D1.8C.D1.8F_5 Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2]</ref>, [[Русиянең федератив төзелеше|Русия Федерациясенең субъекты]], [[Идел буе федераль бүлгесе]]нә керә. [[ЮНЕСКО]] билгеләнмәсе буенча [[Урта Азия]] өлкәсенә керә.
 
Башкаласы — [[Өфә|Уфа]] шәһәре.
 
== География ==
Юл номеры - 97:
1917 елның 15 (28) ноябрендә Башкорт өлкә шурасы [[Кече Башкортстан|Башкортстан милли-территориаль мохтариятен (автономиясен)]] игълан иткән. [[1919 ел]]ның [[20 март]]ында Мәскәүдә «Үзәк Совет хакимияте белән Башкорт хөкүмәте арасында Башкорт Совет автономиясе турында килешү» имзаланган.  <ref>http://www.vatandash.ru/index.php?article=1591</ref> Башкорт автономиясе [[Ырынбур губернасы]]ның төньяк өязләре нигезендә оештырылган. Башкортларның үз шәһәрләре булмаганлыктан, аның башкаласы итеп күрше [[Уфа губернасы]]нда урнашкан татар шәһәре [[Эстәрлетамак]] билгеләнә. 1920 елның 20 августында Эстәрлетамак шәһәрен Совет хөкүмәте башкириягә бирә.
 
1922 елда елның 14 июненнән Уфа губернасын бетереп, Башкортстан составына губернаның зур өлешләре, шул исәптә [[Бәләбәй өязе|Бәләбәй]] һәм [[Бөре өязе|Бөре]] өязләре (алар язмышы турында махсус референдум үткәрелергә тиеш булган) [[Олы Башкортстан|кертеләләр]], башкаласы Этәрлетамактан [[Өфә|Уфа]]га күчерелгән.
 
[[1952 ел]]ның маенда Башкортстан АССР эчендә [[Уфа өлкәсе|Уфа]] һәм [[Стәрлетамак өлкәсе|Стәрлетамак]] өлкәләре оештырылганнар, ләкин 1953 елның апрелдә өлкәләргә бүленеше юкка чыгарылган.
Юл номеры - 122:
|-
! rowspan=21 | {{navbar|Башкортстан шәһәрләре|plain=1}}
[[Рәсем:Набережная реки Белой в районе Монумента Дружбы.JPG|border|110px]]<br />[[Өфә|Уфа]]<br />[[Рәсем:Kolhozniy-rinok.jpg|border|110px]]<br />[[Стәрлетамак]]<br />[[Рәсем:Str dzerjinskogo Salavat.jpg|border|110px]]<br />[[Салават (шәһәр)|Салават]]<br />[[Рәсем:Neftekamsk main street.JPG|border|110px]]<br />[[Нифтикам]]<br />
! align=center style="background:#f5f5f5;" | Урын
! align=center style="background:#f5f5f5;" | Шәһәр
Юл номеры - 135:
|
|-
| align=center style="background:#f0f0f0;" | 1 ||align=left | '''[[Өфә|Уфа]]''' || ''Өфө'' || ''Уфа'' || 1 062 300
|
|
Юл номеры - 260:
=== Милли состав ===
{{Дөреслеген тикшерергә}}
Башкортстанда 4 104 336 кеше яши. Аларның 2 626 613 шәһәрләрдә, 1 447 723 авылда тора. Эре шәһәрләре - [[Өфә|Уфа]] (башкала, 1 042 мең кеше), [[Стәрлетамак]] (264 мең кеше), [[Салават (шәһәр)|Салават]] (158 мең кеше), [[Нифтикам]] (122 мең кеше), [[Октябрьски]] (108 мең кеше). Республикадагы барлык халыкның [[татарлар]] (25,4%), [[башкортлар]] (29,5%), [[урыслар]] (36,1%) тәшкил итә.
 
{| style="text-align: right;"
Юл номеры - 543:
== Икътисад ==
=== Сәнәгать ===
Эре сәнәгый үзәкләре — [[Өфә|Уфа]], [[Стәрлетамак]], [[Ишембай]], [[Салават (шәһәр)|Салават]], [[Нифтикам]], [[Туймазы]], [[Октябрьски]], [[Белорет]]. Җитештерүнең югары дәрәҗәдәге тупланышы хас, сәнәгый продукциясенең якынча 50% [[Өфә|Уфа]]да чыгарыла.
 
Сәнәгатьнең әһәмиятле тармаклары — нефть чыгару, нефть эшкәртү. Машиналарны төзү һәм металл эшкәртү зур үсешне алган. Агач эшкәртү сәнәгате һәм төзелеш материалларны ясау да бар.
Юл номеры - 562:
Башкортстанда тәүгеләрдән булып [[Самар-Зылатаус тимер юлы|Самара—Уфа тимер юлы]] сафка индерелә, аның 486 км озынлыгындагы Кинәле станциясыннан Уфа станциясенә тиклемге участогы 1888 елда файдалануга тапшырыла.
 
[[Өфә|Уфа]] [[тимер юллар]] аша [[Самар]], [[Чиләбе]], [[Ырынбур]], [[Сембер]] һәм башка шәһәрләре белән тоташтырылган. Көймә йөрешле елгалар: [[Агыйдел (елга)|Агыйдел]] һәм [[Караидел (елга)|Караидел]]. Торба үткәргеч транспорты да үсешне алган.
===Автомобиль юллар===
Төбәк аша {{табличка-ru|М|5}} «Урал», {{табличка-ru|М|7}} «Идел», {{Табличка дороги|Р240 (Уфа — Ырынбур)|Р240|#0090ff|white|#0090ff}} [[Өфә|Уфа]] — [[Ырынбур]], {{табличка-ru|Р|315}} [[Өфә|Уфа]] — [[Бөре шәһәре|Бөре]] — [[Яңавыл]], {{табличка-ru|Р|316}} [[Стәрлетамак]] — [[Белорет]] — [[Магниттау]], {{табличка-ru|Р|317}} [[Бөре (шәһәр)|Бөре]] — [[Тазтөбе]] — [[Чаткы]] һәм {{табличка-ru|Р|361}} [[Мәләвез]] — [[Магниттау]]<ref>{{cite web|url=http://crm.avtologsib.ru/index.php/Glavnaya/Avtodorogi-Rossii/R361-%E2%80%93-Magnitogorsk-Sibay-Zilair-%E2%80%93-Ira.html|title=Р361 – «Магнитогорск - Сибай - Зилаир – Ира» &#124; Автодороги России &#124; Главная|accessdate=2013-02-24|archiveurl=http://www.webcitation.org/6EhuYz9ok|archivedate=2013-02-26}}</ref> автоюллары баралар.
===Авиа элемтә===
Авиа элемтә Башкортстанны Русиядәге дистәләрчә шәһәрләре белән, БДБ илләре, Юнанстан, Кытай, БГЭ, Төркия шәһәрләре белән тоташтыра. Уфада Башкортстанда иң зур [[Уфа (аэропорт)|аэропорт]] урнашкан.