Яктылык тизлеге: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к clean up using AWB |
|||
Юл номеры - 5:
Яктылык тизлегенең иң төгәл үлчәме 299 792 458 ± 1,2 [[метр|м]]/[[секунд|с]] [[1977 ел]]да эталон метр нигезендә башкарыла.
Хәзерге вакытка, вакуумда яктылык тизлеге — билгеләмә буеча, ''төгәл'' {{s|299 792 458}} [[метр|м]]/[[секунд|с]]-ка, яки якынча {{s|1 079 252 848,8 км/с}}-ка тигез булган [[Фундаменталь физик даимиләр|фундаменталь даими]]. Төгәл үлчәү [[1983 ел]]дан [[метр]]ның [[эталон]]ы итеп яктылыкның [[вакуум]]да {{s|1 / 299 792 458}} секунд вакытында үткән арасы алынганлыкка бәйле.
Табигатьтә яктылык тизлеге белән таралалар:
Юл номеры - 13:
== Үтәкүренмәле тирәлектә ==
Яктылыкның үтәкүренмәле тирәлектәге тизлеге — яктылыкның вакуумнан аермалы тирәлектә таралу тизлеге. [[Яктылык дисперсиясе|Дисперсияле]] тирәлектә [[фаза тизлеге|фаза]] һәм [[төркем тизлеге|төркем]] тизлеген аералар.
Фаза тизлеге монохроматик яктылык дулкынының озынлыгы һәм ешлыгын бәйли (λ=''c''/ν). Әлеге тизлек гадәттә (ләкин гел түгел) ''c'' кимрәк. Яктылыкның вакуумдагы һәм фаза тизлекләренең чагыштырмасы [[сыну күрсәткече]] дип атала.
Төркем тизлеге тигезлекле тирәлектә һәрвакыт ''c''-дан кимрәк. Ләкин тигезлексез тирәлектә ул ''c''-дан зуррак булырга мөмкин. Ләкин, шул ук вакытта, импульсның алгы фронты барыбер яктылыкның вакуумдагы тизлегеннән зур тизлек белән хәрәкәт итми.
[[Физо|Арман Ипполит Луи Физо]] [[Физо тәҗрибәсе|тәҗрибәдә исбатлый]]: тирәлекнең яктылык нурына карата хәрәкәте яктылыкның әлеге тирәлектәге тизлегенә тәэсир итә ала.
| |||