Вахит Хаков: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
IanraBot (бәхәс | кертем)
к викиләштерү
Юл номеры - 5:
| һөнәр = телче-галим, тел белгече
| туу датасы = 16.08.1926
| туу җире = [[ТАССР]], {{Туу җире|ТатарстанБуа Республикасырайоны|Буа районында}}, [[Күзби авылы]]
| гражданлык =
| милләт = татар
Юл номеры - 15:
| хатын =
| балалар =
| бүләк һәм премияләр = {{I дәрәҗә Ватан сугышы ордены}}
| сайт =
| башка мәгълүмат =
}}
'''Вахит Хаков''' – Русия Гуманитар фәннәре академиясенең академигы, [[Татарстан Республикасының Атказанган фән эшлеклесе|Татарстан Республикасының атказанган фән эшлеклесе]]. Филология фәннәре докторы (''[[1971 ел|1971]]''), профессор (''[[1973 ел|1973]]'').
 
==Тәрҗемәи хәл==
Вахит Хөҗҗәт улы Хаков [[1926 ел]]ның [[16 августындаавгуст]]ында [[Татарстан Республикасы]]ның [[Буа район,районы]] [[Күзби]] авылында урта хәлле крестьян гаиләсендә туа. Башлангыч белемне үз авылында ала. 8 нче сыйныфны күрше [[Килдураз]] авылында тәмамлый.
 
Вахит Хөҗҗәт улы Хаков [[1926 ел]]ның 16 августында [[Татарстан Республикасы]]ның Буа район, [[Күзби]] авылында урта хәлле крестьян гаиләсендә туа. Башлангыч белемне үз авылында ала. 8 нче сыйныфны күрше Килдураз авылында тәмамлый.
 
Аннары [[Бөек Ватан сугышы]] башлана, 17 яше дә тулмаган егет гаскәри хезмәткә алына. [[Япония]]гә каршы сугышларда катнаша, яралана. [[Монголия]]нең Чойбалсан шәһәрендә башланган хәрби поход аның өчен [[Кытай]]дагы [[Сары диңгез]] буенда тәмамлана.
 
Хәрби хезмәттән кайткач, ул [[Тәтеш педагогия училищесы]]н, [[Казан дәүләт университеты]]ның тарих-филология факультетын, [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|ССРБ]] Фәннәр академиясе Казан филиалында аспирантура тәмамлый. [[1960 ел]]нчы елдандан башлап, Вахит Хаковның фәнни-педагогик, методик эшчәнлеге [[Казан дәүләт университеты]] белән бәйле: ул татар теле кафедрасыкафедрасында ассистент, доцент, профессор, мөдир булып эшли [[1961 ел]]нче елдада "XX йөз башы әдәби теле тарихы"дигән дигән темага кандитатлык, [[1971 ел]]нче елдада " Татар милли әдәби теленең барлыкка килүе һәм аның стильләре үсеше" дигән темага докторлык диссертаөияседиссертациясе яклый.
 
[[1964 ел]] елныны Вахит Хөҗҗәтовичка доцент исеме бирелә. [[1971 елдаел]]да ул [[Алма-Ата]] шәһәрендә «Татар әдәби теленең һәм стильләрнең үсеш тарихы» дигән темага мең биткә якын күләмдәге докторлык диссертациясен яклый һәм филология фәннәре докторы дигән дәрәҗә ала. Ә [[1973 елдаел]]да аңа профессор дигән исем бирелә. Шул елларны татар теле кафедрасында җитәкчелек тә итә. Бүген шул кафедраның профессоры. Аның төп фәнни юнәлеше — төрки һәм татар әдәби телләре тарихы, әдәби телдә стиль категорияләренең үсеше, төрки-татар язма ядкарьләре теле. Шулай ук тел белеменең терминология, лексикология, фразеология, {{коммент|[[дөресъязу1993 ел]]|орфография}}, сөйләм мәдәнияте тармакларына, мәктәптә һәм югары уку йортларында язучылар телен өйрәнүгә зур игътибар бирә. 1993 елдада басылып чыккан «Татар әдәби теле тарихы», [[2003 елда гынаел]]да дөнья күргән «Тел — тарих көзгесе» дигән монографияләрендә татар теленең катлаулы үсеш юллары яктыртыла. Борынгы язуга ия булган татар теленең үсеше [[Болгар дәүләте]], [[Алтын Урда]] чорындагы дәүләтләр, [[Казан ханлыгы]]ндагы телләр белән тыгыз бәйләнештә карала, аннан соңгы дәверләрдә татар әдәби теленең нормалары һәм стильләре арасындагы мөнәсәбәт тикшерелә. «Тел — тарих көзгесе» китабында борынгы рун язмаларының теле белән хәзерге татар теле арасындагы күренешләр тарихи-чагыштырма ысул белән өйрәнелә.
 
Профессор Вахит Хаков — Казан дәүләт университетында «XIII—XIX гасырларда иҗат ителгән әсәрләрнең төрки телләр һәм татар теле үсешендә тоткан роле» дигән теманың фәнни җитәкчесе. Бу юнәлешне үстерүдә яшь галимнәр, аспирантлар, студентлар зур эш алып бара. Вахит Хөҗҗәтович җитәкчелегендә 15 аспирант диссертация яклады, 10 га якын яшь укытучы һәм аспирант фәнни эш яза. [[Татарстан Язучылар берлегенеңберлеге]]нең яртысыннан артыгы Казан дәүләт университетының татар филология факультетын тәмамлаучылар икәнлеген күрсәтеп үтү дә җитә. Аның шәкертләре арасында күп кенә танылган тел-әдәбият укытучылары, язучылар, журналистлар, мәдәният-сәнгать эшлеклеләре бар. Аспирантлары хәзер Казан һәм Чаллыдагы[[Чаллы]]дагы югары уку йортларында, башка өлкә, республикаларда үзләре фәнни-педагогик эш алып баралар. Чит илләрдә фәнни эшчәнлекләрен дәвам итүчеләре дә бар. Ул аларның һәрберсе белән тыгыз элемтәдә яшияшәгән. Вахит абый университетның филология фәннәре докторы һәм кандидаты дигән гыйльми дәрәҗәләр бирүче диссертация советы әгъзасы да булып тораторган.
 
Яшь буынга белем-тәрбия бирү өлкәсендә һәм фәнгә фидакяр хезмәт иткән талантлы педагог, актив җәмәгать эшлеклесе, күренекле тел галиме В. Хаков [[2008 ел]]ны арабыздан китте.
 
== Бүләкләр ==
Вахит Хөҗҗәтович — [[Ватан сугышы ордены]] һәм унбишләп медаль кавалеры, [[Татарстан Президенты]]ның Мактау кәгазе иясе.
 
Вахит Хөҗҗәтовичның [[Бөек Ватан сугышы]] ордены һәм унбишләп медаль кавалеры, Татарстан Президентының Мактау кәгазе иясе булуын, зур гына значоклар коллекциясе тотуын әйтсәк, аның портреты тагын да тулыланыр кебек.
 
==Фәнни эшчәнлеге==
Аның төп фәнни юнәлеше — төрки һәм татар әдәби телләре тарихы, әдәби телдә стиль категорияләренең үсеше, төрки-татар язма ядкарьләре теле. Шулай ук тел белеменең терминология, лексикология, фразеология, {{коммент|[[дөресъязу]]|орфография}}, сөйләм мәдәнияте тармакларына, мәктәптә һәм югары уку йортларында язучылар телен өйрәнүгә зур игътибар бирә.
 
==Чыганак==
Юл номеры - 44:
*[http://www.millattashlar.ru/index.php/%D0%A5%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%D0%92%D0%B0%D1%85%D0%B8%D1%82_%D0%A5%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87]
*[http://old.kpfu.ru/podrobnee.php?id=7769]
 
== Искәрмәләр ==
<small>{{искәрмәләр}}</small>
 
[[Төркем:Татар тел галимнәре]]
[[Төркем:ХезмәтФилология батырларыфәннәре докторлары]]
[[Төркем:Филология фәннәре кандидатлары]]
[[Төркем:Тәтеш педагогика укуханәсен тәмамлаучылар]]
[[Төркем:Казан (Идел буе) федераль университетын тәмамлаучылар]]
[[Төркем:Профессорлар]]
[[Төркем:Вуз укытучылары]]