Русиянең Ауропа өлеше һәм Себер төрки-татар мөселманнарының милли-мәдәни автономиясе: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
→Чыганаклар: {{rq|wikify|check|image}}{{ялгыз мәкалә}}{{карточкасы юк}} |
викалаштыру |
||
Юл номеры - 1:
{{ҮК}}
'''Русиянең Ауропа өлеше һәм Себер төрки-татар мөселманнарының милли-мәдәни автономиясе''' — элекке [[Русия империясе]] территориясендә татар һәм башкорт халыкларының экстерриториаль [[автономия]] формасы.
== Тарихы ==
[[Февраль инкыйлабы]] татар халкының иҗтимагый-сәяси активлыгын көчәйтте. Татар дәүләтчелеген үстерү юллары буенча фикер алышулар башланды. Бу чорда татар халкының территориаль һәм мәдәни-милли автономиясенең төрле формалары тәкъдим ителде. 1917 елның май башында Мәскәүдә [[Бөтенрусия мөселманнарының беренче корылтае]] территориаль [[автономия]] һәм [[Federativ däwlät|федератив]] төзелеш турында резолюция кабул итә. [[Ильяс Алкин]] һәм Джангир Алкиннар, [[Галимҗан Ибраһимов]], Усман Токумбетов һәм башкалар Русия составында үз дәүләтен булдыру фикерен яклап чыгалар. Соңрак алар Бөтенроссия мөселман хәрби Советына сайланган тарафыннан 1 нче Бөтенроссия мөселман хәрби съезды Харби Шурага делегат итеп сайланалар.
[[Файл:Sadri Maksudi Bey Arsal.jpg|мини|сулда|Милли-мәдәни автономия Хөкүмәте идарәчесе Садри Максуди]]
1917 елның июлендә [[Казан]]да Икенче Бөтенроссия мөселман съезды милли-мәдәни автономия яклы делегатларны җыйды. Бу съездның 1 нче Бөтенроссия мөселман хәрби съезды һәм Бөтенроссия мөселман руханилары съезды белән уртак утырышында 1917 елның 22 июлендә [[Русиянең Аурупа өлеше]] һәм [[Себер]] мөселманнарының милли-мәдәни автономиясе игълан ителде. [[Садри Максуди]] җитәкчелегендәге Милли идарә (Милли-мәдәни автономия Хөкүмәте) оештырыла. Аның составында дин эшләре буенча министрлык (Диниә назараты) төзелә.<ref name=autogenerated1>[http://www.islamsng.com/rus/pastfuture/279 Духовные управления в годы мировых войн и тоталитаризма (1917-1950)]</ref><ref>[http://www.islamrf.ru/news/library/legacylib/9840/ Религия неразрывна с нацией: Диния назараты]</ref> 27 июль көнне 2 нче Бөтенроссия мөселман съездының 3 нче утырышында Садри Максуди Милли Совет-мәҗлесне координацияләүче орган оештыру турында чыгыш ясый,Уфа шәһәрендә урнашкан Милли Мәҗлес координацияләүче орган дип билгеләнә.
Строка 24 ⟶ 25 :
* [https://web.archive.org/web/20081202232433/http://www.humanities.edu.ru/db/msg/24898 Нам И.В. Книга «Культурно-национальная автономия в истории России. Документальная антология. Том I. Сибирь. 1917 - 1920»]
* [http://www.islamnn.ru/modules.php?name=News&file=article&sid=2268 Айдар Хабутдинов.Миллет Меджлисе — парламент российских мусульман.К 90-летию со дня основания]
{{Татарлар}}
[[Төркем:Татарлар]]
[[Төркем:Татарстан тарихы]]
| |||