Бию шаукымы (1518 ел): юрамалар арасында аерма

[[Файл:Die_Wallfahrt_der_Fallsuechtigen_nach_Meulebeeck.jpg|мини|319x319пкс|Гендрик Гондиусның бу гравюрасында бию чумасы белән зарарланган өч хатын-кыз сурәтләнгән. Гравюра Питер Брейгель картинасына нигезләнгән, ул 1564 елда Фландриядә мания кабынуының шәхсән шаһиты булган дип чамалана.<ref name=endeavour/> ]]

Мания 1518 елның июлендә Троффеа (Troffea) фамилияле хатынның Страсбург урамына чыгып биюеннән башланып китә.<ref name="Discovery Viegas">{{cite web |title='Dancing Plague' and Other Odd Afflictions Explained |last=Viegas |first=Jennifer |date=1 August 2008 |work=Discovery News |publisher=[[Discovery Communications]] |url=http://dsc.discovery.com/news/2008/08/01/dancing-death-mystery.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121013075434/http://dsc.discovery.com/news/2008/08/01/dancing-death-mystery.html |archivedate=13 October 2012 |deadurl=yes}}</ref> Бу якынча дүрт-алты көн дәвам итә. Атна дәвамында аңа тагын 34 кеше кушыла , ә бер ай эчендә инде 400 гә якын кеше, күбесенчә хатын-кызлар була. Аларның күбесе йөрәк өянәгеннән, инсульттан яки хәлсезләнеп үлгән.<ref name=endeavour/> Бер раслаудан беленгәнчә, аерым вакыт аралыгында бу чумадан бер көндә 15 кә кадәр кеше вафат булган.<ref name = lancet>{{cite journal |last=Waller|first=John C. |title=A forgotten plague: making sense of dancing mania |journal=Lancet |volume=373 |issue=9664 |pages=624–5 |date=February 2009 |pmid=19238695 |doi=10.1016/S0140-6736(09)60386-X |url= http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736%2809%2960386-X/fulltext}}</ref> Бу вакыйганы шулай ук төрле тарихи документлар, шул исәптән табиб язмалары, җирле хроника һәм шәһәр советы документлары да раслый.<ref name="Discovery Viegas" />

Ситуациянең начарлануыннан борчылган югары катлам вәкилләре бу мәсьәләне чишү юлларын эзли башлыйлар. Җирле табиблар астрологик һәм гайре табигый сәбәпләрне кире кагалар, һәм чума ул "кайнар кан"лылыктан килеп чыккан авыру дип игълан итәләр. Шуңа да карамастан, җирле хакимият вәкилләре шундый карарга киләләр: әгәр авыруларга тәүлек әйләнәсе биергә мөмкинлек бирсәң, алар чирдән терелергә мөмкин. Шәһәрдә ике бию залы ачыла һәм агач сәхнә төзелә. Шунда ук чума белән зарарланганнарны өзлексез биетү өчен музыкантлар чакырыла. Кабул ителгән чаралар гына вәзгыятьне яхшырта алмавы ачыклангач, җирле хакимият киресенчә шәһәрдә төрле комарлы уеннарны, фәхишәлек, музыка һәм биюләрне тыя. Шулай ук авыручылар белән төрле дини йолалар үтәлә. Берничә атнадан эпидемия кими. Күпчелек авыруларга үз гәүдәләрен контрольдә тотуны торгызу насыйп була.<ref name=endeavour>{{cite journal |last=Waller |first=John C. |title=In a spin: the mysterious dancing epidemic of 1518 |journal= Endeavour |volume=32 |issue=3 |date=September 2008 |pages=117–121 |publisher=[[Elsevier]] |doi=10.1016/j.endeavour.2008.05.001 |issn=0160-9327 |pmid=18602695}}</ref>

Бу вакыйганы аңлатуның бер заманча теориясе булып, төрле бөртеклеләрне зарарлаучы арыш анасы психоактив ашамлыклар белән агулану тора. Арыш анасындагы [[Алкалоидлар|алкалоид]]<nowiki/>лар химик төзелеше буенча ЛСД наркотик матдәгә якын, ул иң баштан нәкъ шулардан синтезланган булган да. Кайбер гипотезалар нигезендә, арыш анасы башка тарихи аномалияләр сәбәпчесе булып та тора, шул исәптән Салем җен карчыклары процессында да. Урта гасырларда шул ук төбәктә бию чумасының җиде очрагы билгеле.<ref>{{cite web|url=http://www.digitaljournal.com/article/258521|title=Mystery explained? 'Dancing Plague' of 1518, the bizarre dance that killed dozens|date=13 August 2008}}</ref>