Хөсәен Туктаргазый: юрамалар арасында аерма

== Халык укытучысы ==

Туктаргазый 16-17 яшеннән алып гомеренең азагына хәтле [[Кырым]]ның төрле районнарында [[укытучы|укыта]], хәйрия акчасына мәктәпләр ача. Ләкин үз чорының мәктәп дәреслекләре һәм укыту алымнары белән риза булмый. Мәктәпләр өчен 20 исемдә дәреслек (''[[әлифба]], хрестоматия, [[тарих]] һәм әдәбият һ.б. дәреслекләр'') төзи. Бу дәреслекләргә үзе язган шигырьләр, бер пәрдәлек пьесалар белән беррәттән, [[Габдулла Тукай]] шигырьләрен (''мәсәлән, «Эш беткәч, уйнарга ярый», «Туган тел» һ.б.''), [[Александр Пушкин|А.С. Пушкинның]] аерым әсәрләрен (''мәсәлән, «Балыкчы карт һәм балык турында хикәят» әкиятен, Кырым темасына язылган «Элегия», «Желание» шигырьләрен һ.б.''), [[Иван Крылов|И.А. Крылов]] мәсәлләрен, [[Михаил Лермонтов|М.Ю. Лермонтов]], [[Адам Мицкевич]] поэзиясен [[татар теле|татар]]чага тәрҗемә итеп кертә.<br/>

 

== Иҗаты ==

Туктаргазыйның аерым шигырьләре [[Бакчасарай]]да [[Исмәгыйль Гаспралы]] тарафыннан [[1883 ел|1883]]-[[1918 ел]]ларда (''[[1914 ел]]дан Р. Гаспралы'') нәшер иткән «[[Тәрҗеман (газета)|Тәрҗеман]]» , [[Карасубазар]]да [[1906 ел|1906]]-[[1908 ел]]ларда нәшер ителгән «[[Ватан хадиме (газета)|Ватан хадиме]]» (''мөхәррире'' [[Габдерәшит Мәһдиев]] (''[[1880 ел|1880]]-[[1912 ел|1912]]'') газеталарында дөнья күрә.<br/>

«Налиш Кырым» ({{lang-tt|Ыңгырашучы Кырым}}) шигырьләр китабы басылып чыга (''[[Карасубазар]], [[1910 ел|1910]]''). Цензура рөхсәт итмәү сәбәпле, беренче басмада 8 шигыре генә дөнья күрә.<br/>