Исмәгыйль Тасимов: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Ayratayrat (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Derslek (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 3:
 
== Биографиясе ==
Исмагил Тасимов — XVIII гасырда [[Урал]]да нык үсеш юлына баскан мәгдән (руда) сәнәгатьчелегенә күренекле урын тоткан башкорт феодалморза Тасим АймәтовныңМәмәтовның улы. Аның туган ереҗире иске [[Уфа өязе]] Усы даругасы [[Гайнә (кабилә)|Гайнә]] улусыныңдаругасының [[Куян (Пермь крае)|Куян]] авылы. [[XVIII гасыр]]ның башлангыч яртысында [[Пермь губернасы|Пермь]] мәгдән сәнгатьчеләренең күпчелеге (360 кешегә чаклы) нәкъ менә шул [[Гайнә (кабилә)|Гайнә]] [[башкортлар]]ы, башлыча Куян авылы юнсезләре була, алар белән бергә берничә [[руслар|рус]] мәгнәсе эшли.
 
БуРуда эштабу Югары һәм Түбән Йок (Юг), Гоша, Мотовилиха, Пыскыр, Анненский, Висим бакыр эретү заводлары булу аркасындазаводларында алга китә. Гәйнә башкортлары, Тасим Маметов һәм бөтен авылы белән мәгнәсезлек эшенә тотынган Куян авылы халкы, үзләренең җиргә җирләрендә зур-зур мәгдән яткылыклары табып, әлеге заводлары чимал белән тәэмин итеп торалар. Мәгдән яткылыклары табудагы һәм эшкәртүдәге тырышлыклары өчен Себер, Казан һәм [[Ырынбур]] заводлары Баш идарәсенең башлыгы [[Василий Татищев|В. Н. Татищев]] Куян авылы башкортларынакешеләренә [[1796]] елның 6 мартында махсус указы белән рәхмәт белдерә.
 
[[1771 ел]]да Тасимов иптәшләре белән үз рудаларын ЮговЙок бакыр эретү заводларына җибәрүне һәм казна рудникларын аларга тапшыруны сорап Берг-коллегиягә гариза яза. Шушы ук гаризада алар тау заводларында «начальниклар һәм саклау» әзерләү өчен офицерлар мәктәбен булдыру турында үтенәләр. Мондый мәктәпне тотуга ул «үз рудасыннан кайнаган һәр пот бакыр чирек тиен» бүлергәбүлеп бирергә йөкләмә ала. Берг-коллегия бу мәктәпнең рус тау промысласы өчен файдалы булуын таный. «Тау мәктәбен булдыру турында» Сенатка докладында Берг-коллегия Тасимовның тәкдиментәкъдимен хуплый һәм аны «файдалы гына түгел, башка Тау корпусы өчен кирәкле» дип таный һәм тәкдимне кабул итәргә карар чыгара.
 
[[1773]] елның [[21 октябрь|21 октябрендә]] ([[яңа ысул]] буенча 3 ноябрдә) [[Екатерина II]] Русиядә беренче югары техник мәктәбен булдыру турында Сенат карарын раслый. Ул кадет корпусы дип түгел, ә «мирза балаларыннан тыш, башкалар да укый алсын өчен» Тау училищесы дип атала. Тау кадет корпусын тәмамлаучы академик Дмитрий Соколов [[1830 ел]]да үз хезмәтләренең һәркайсында: «Төп авылдан ярты кыргый башкорт Тау корпусына башлангыч нигез ташы салуына ышанырлык түгел», — дип яза.
 
[[Төркем:Русия сәнәгатьчеләре]]
Тау институтының 100 еллык юбилеенда институтны ташламаучы, хөкүмәт киңәшчесе Петр Алексеев Тау институты коллективына, Исмәгыйл Тасимовның образын мәңгеләштергән тезмә юллары менә мөрәҗәгать итә:
{{DEFAULTSORT:Тасимов, Исмәгыйль}}
 
Сто лет тому назад тогдашний горный мир
Приятно изумил безграмотный башкир.
Он подал от своих товарищей прошение -
В России учредить такое заведение,
Чтоб рудокопам — им, безграмотным, как сам,
Давать указчиков по рудным их делам!
 
Тасимовның язмышы — [[Гайнә (кабилә)|Гайнә]] башкортларының горурлыгы.
 
Икенче бер белгеч, мактаулы академик, профессор Д. И. Соколов исә хәтта:
«Кем хәбәрдар, ыслы авылда яшәгән ярты кыргый башкорт Тау корпусының
нигезенә башлангыч кырлау салсын әле менә», — дип яза.