Җидееллык сугыш: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
IanraBot (бәхәс | кертем)
к using AWB
IanraBot (бәхәс | кертем)
к →‎top: clean up using AWB
Юл номеры - 11:
|көндәш1 = {{Байрак/Пруссия (1750-1803)|22px}} [[Пруссия]] <br />{{Байрак/Бөекбритания (1606-1801)|22px}} [[Британия империясе]]<br />{{Байрак/Ганновер (1692-1837)|22px}} [[Ганновер]]<br />{{Байрак/Португалия (1707-1816)|22px}} [[Португал империясе|Португалия]]<br />{{Байрак/Гессен|22px}} [[Гессен-Кассель]]<br />{{Байрак/Брауншвейг|22px}} [[Брауншвейг-Люнебург]]<br />{{Байрак/Ирокезлар|22px}} [[Ирокезлар|Ирокез кабиләләре конфедерациясе]]<br />{{Байрак/Русия|22px}} [[Русия империясе|Русия]] (1762)<br />{{Байрак/Гетманлык|22px}} [[Гетманлык]]<br />[[Рәсем:Fictional flag of the Mughal Empire.svg|22px]] [[Бенгал субасы]]
 
|көндәш2 = {{Байрак/Изге Рим империясе|22px}} [[Габсбург монархиясе|Австрия]]<br/> {{Байрак/Франция патшалыгы|22px}} [[Франса|Франция]]<br/>{{Байрак/Русия|22px}} [[Русия империясе]](1757 – 1761)<ref>[[1757]]-[[1761]] елларда Русия Пруссиягә каршы коалиция эчендә сугыша, ә [[1762]] елда Пруссия ягында була. Шул ук 1762 елда Русия сугыштан чыга. Шуңа күрә даталар буенча аермалыклар хасил була, чөнки көнбатыш һисторияграфиясендә Җидееллык сугышны 1756 елдан 1762 елга кадәр дәвам иткән дип санасалар да, урыс әсәрләрендә гадәттә 1756-1761 датасы күрсәтелә.</ref> <br/>{{Байрак/Гетманлык|22px}} [[Гетманлык]] (1757—1761)<ref>[http://tyzhden.ua/Publication/3592 Європейський гетьман.] tyzhden.ua. 12 березня, 2010</ref> <br/> {{Байрак/Швеция (1562-1761)|22px}} [[Швеция]]<br/> [[Рәсем:Flag of Electoral Saxony.svg|25px]] [[Саксония (курфюрлык)|Саксония]]<br /> {{Байрак/Ике Сицилия патшалыгы|22px}} [[Неаполитания патшалыгы]]<br/>{{Байрак/Сардиния патшалыгы|22px}} [[Сардиния патшалыгы]]<br/>
|көндәш3 =
|көндәш4 =
Юл номеры - 29:
|искәрмә =
}}
'''Җидееллык сугыш''' ([[1756]]—[[1763]]) — XVIII гасырның эре хәрби конфликты, Яңа заманның иң зур каршылыкларның берсе. Җидееллык сугыш [[Аурупа]]да да, океан артында да бара: [[Төньяк Америка]]да, [[Вест-Индия|Кариб бассейны]] илләрендә, [[Һиндстан]]да һәм [[Филиппиннар]]да бәрелешләр була. Сугышта Аурупаның ул чордагы бөтен бөек державалары, андагы урта зурлыктагы һәм вак дәүләтләрнең күпчелек өлеше һәм хәтта кайбер индеец кабиләләре дә катнаша. [[Винстон Чөрчилл]] бу сугыш хакында «беренче бөтендөнья сугышы» дип тә әйтә. Конфликтны колониаль сугыш дип атыйлар, чөнки монда [[Бөекбритания]], [[Франса|Франция]] һәм [[Испания]]нең колониаль мәнфәгатьләре бәрелешә. Җидееллык сугыш, бик күп редутлар һәм тиз ясала торган ныгытмалар кулланылганга, беренче окоп сугышы да булып тора. Бу бәрелеш артиллерияле сугыш дип тә санала: [[1756 ел]]да 1000 штыкка 2 пушка туры килсә, [[1759 ел]]да — 1000 штыкка 3-4 пушка һәм [[1761 ел]]да 5әр-6ар пушка туры килә.
 
Аурупада төп каршылык [[Габсбург монархиясе|Австрия]] һәм [[Пруссия]] арасында Австрия [[Силезия сугышлары]]нда югалткан [[Силезия]] җирләре аркасында бара. Шуңа күрә Җидееллык сугышны өченче Силезия сугышы дип тә атыйлар. Беренче ([[1740]]—[[1742]]) һәм икенче ([[1744]]—[[1748]]) Силезия сугышлары [[Австрия мирасы өчен сугыш]]ның аерым өлешләре булып тора. Швед һисториографиясендә Җидееллык сугыш [[Померания сугышы]] дип, Канадада — «Яулап алу сугышы»({{lang-en|The War of the Conquest}}) һәм Һиндстанда «Өченче Карнат сугышы» ({{lang-en|The Third Carnatic War}}) дип атала. Сугышның Төньяк Америкада барган өлешен франк-һинди сугышы дип йөртәләр.