Башкорт-казакъ мөнәсәбәтләре: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Кайда казакъ, кайда казак билгесез. 20 гасырга кадәр казакъ кулланылмаган, тик кыргыз, яки кайсар |
к clean up |
||
Юл номеры - 7:
Казакъ [[Урта Йөз]] [[Себер татарлары]] һәм [[башкортлар]]ның көньяк - көнчыгыш һәм көньяк җирләре белән чиктәш була. Урыны белән [[казакълар]] җәйләгән җирләр [[Җаек елгасы]]ның урта агымына һәм аның кушылдыгы Иләк елгасының югары агымына барып җитә. Казакълар белән озак күрше булу көньяк-көнчыгыш башкортларның этник үсешенә йогынты ясаган. Бөрҗән, кыпчак, табын кабиләләре составында казаклар очраган "байулы" [[Ыруг (биология)|ырыу]] атамалары бар.
Казакъларның [[Ырынбур губернасы]]на күпләп күченүе 18 гасыр азагында башлана. 19 гасыр башында [[Ырынбур губернасы]]нда [[казакълар]] саны 20 мең тәшкил итә. Җәйләүләре [[Иртеш]], Ишем, [[Тубыл (елга)|Тубыл]] елгалары кадәр сузылып, [[Идел]] һәм Җаек елгалар арасындагы көтүлекләр өчен бәхәс һәм бәрелешләргә китергән. Башкортлар Казакъ йөзләре ханнарына барган Русия хөкүмәте илчелегендә катнаша, казакларга Русия {{Коммент|[[багынлык|багынлыгын]]|подданныйлыгын}} кабул итүенә булышлык итә.
Башкорт-казакъ мөнәсәбәтләре бүген көн үзәгендә юк.
Юл номеры - 13:
19 гасырга кадәр Башкорт ихтилаллары чорында [[башкортлар]] Русия хөкүмәте гаскәрләреннән качып, [[Казакъ далалары]]нда яшеренгән.
1755-1756 еллардагы [[Батырша]] җитәкчелегендә Идел-Урал халыклары баш күтәрүдән соң [[Ырынбур губернасы]] Губернаторы [[Неплюев Иван Иванович]] казакъларга Русия гаскәрләреннән качып иткән башкортларны тотоп алып, Русияга бирергә тәкъдим итте.
Шушы урынына, булышлык өчен казакъларга тотолган башкортларның мал-мөлкәте бирелә. Казакъларның бер өлеше, Нурали хан җитәкчелегендәге, бу мөмкинлеге белән файдаланган. Шушы еллардан бер-ничә казакълар өлеше, башкортларны сатып, хәзерге [[Ырынбур өлкәсе]] далаларына күчә башлый (Русия милли сәясәте нәтиҗәсе).
Шул хыянәттән соң башкортлар [[Keçe Yöz|Кече йөз]] казакларыннан ачык рәвештә [[
Мәсәлән, XIX гасыр башында тарихчы һәм этнограф Алексей Левшин түбәндәгене билгели: «...''сугыш кәүгә-кәмене, ләкин ике халык арасындагы дошманлык ошога кадәр дәвам итә''...».
Тарихчы Владимир Витевский бу вакигалар турында ачыграк яза:
«...''башкортлар һәм кыргызлар арасына Неплюев ташлаган ызгыш орлыгы, күрәсең, бик уңышлы җиргә төшеп, якшы үсеш алган, башкортларны һәм кыргызларны аеру өчен башланган иҗтиһат ул тансык сөземтәне бирә''...»
Юл номеры - 39:
== Тышкы сылтамалар ==
*[https://www.youtube.com/watch?v=y7ZZDjq2C_w&t=949s "Тарих айнасы" (001) Қазақ және Башқұрт халықтары 02.01.15]
[[Төркем:Башкортлар]]
| |||