Мишәрләр: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Ильвир (бәхәс | кертем)
к төркем өстәү
Ильвир (бәхәс | кертем)
к Викиләштерү
Юл номеры - 1:
{{twinCYR|Mişär}}
{{Халык
| халык = Мишәрләр
| Рәсем = [[Рәсем:Batırşa.png|216px]]
| коммент = [[Батырша]], мөселман восстаниясенең җитәкчесе.
| үз аталышы =
| гомуми сан = 622,5 мең(1897), тирә 1 млн (1926, бәя)
| яшәү җире = * {{Байрак/Русия}} [[Русия]]
* [[Рәсем:Flag of Penza Oblast.svg|20px]] [[Пинзә өлкәсе]]
* [[Рәсем:Flag of Mordovia.svg|20px]] [[Мордовия]]
Юл номеры - 18:
* [[Рәсем:Flag of Orenburg Oblast.svg|20px]] [[Ырынбур өлкәсе]]
* [[Рәсем:Flag of Bashkortostan.svg|20px]] [[Башкортстан]]
| үлеп беткән =
| арх =
| тел = [[Мишәр диалекты]]
| раса = [[Европеоид раса|европеоид]], [[Монголоид раса|монголоид]]
| дин = [[Сөнничелек|мөселман-сөнниләр]]
| тамырдаш = [[казан татарлары]], [[башкортлар]]
| бүтән халыкка керүе = [[татарлар]]
| кертә =
| чыгуы =
}}
'''Мишәрләр''' ({{lang-ru|мишари, мещеряки}})  — [[татар халкы]]ның этник төркеме. [[Татар теле]]нең көнбатыш диалектында сөйләшәләр, ул үз чиратында икегә аерыла: ц- һәм ч- диалектларына. Ышанучылар нигездә Ислам динендә.
 
Төньяк Урал якларда [[1798 ел|1798]] - [[1855 ел]] еллардаларда шул үк аталыш белән Башкорт-Мишәр Гәскәре ({{lang-ru|Башкиро-Мещерякское Войско}}) хәрби әгъзалары булганнар.
 
Мишәрләрнең формалашуы территориясе Идел елгасының уң яры. Төньякта бу җирләр Ука елгасының агымы белән чикләнә.
Юл номеры - 36:
Мишәрләрнең килеп чыгышы турында берничә фараз бар:
* [[XIX гасыр]]да галимнәр арасында аларның төркиләштерелгән фин-угыр [[Мещера (кабилә)|мещёра]] кабиләсеннән килеп чыкканлыгы турындагы фикер өстенлек итә<ref name="B-E">Малый энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона</ref>.
* Кайбер галимнәр буенча (Чекалин, Магницкий. Можаровский) мишәрләр [[Идел буе Болгары]]на кергән кабиләләрнең берсе -&nbsp;— [[бортас]]лардан чыккан. Бортасларның чыгышы да бәхәсле сорау, аңа өч караш бар: төрки, фарсы, фин-угыр кабиләләрдән чыккан халык. [[Альфред Халиков|А. &nbsp;Х. &nbsp;Халиков]] буенча мишәрләр -&nbsp;— болгарлашкан бортаслардан чыккан.
* Мишәрләрнең үзләре арасында еш кына аларның [[Алтын Урда]]дан килеп чыгулары турындагы фикер очрый<ref name="AHMAROV">[http://luiza-m.narod.ru/smi/tarih/40-mishahm.htm О костюме мишарей // Ахмаров Г. Мишәрләр һәм аларның телләре турында.]</ref>.
* [[Мирфатыйх Зәкиев]] мишәрләрнең ''(бүгенге көн [[татарлар]]ның башка төркемнәреннән аермалы буларак)'' [[болгарлар]]ның токымнары булуы турында белдерә.<ref>[http://m.business-gazeta.ru/article/324501 Мирфатых Закиев: «Мишары – это передовая часть татарского народа»]</ref>
Юл номеры - 46:
XI гасырда күчмә халыклар басымы астында (кара. [[кыпчаклар]]) төньякта урнашкан җирләргә күченеп китәләр ([[Сыры]] елгасы бассейнына, [[Цна (елга)|Цна]] һәм [[Мукшы (елга)|Мукшы]] елгалары арасына)<ref name="nosel" />.
 
Алтын Урда чорында Мишәр йорты ([[Касыйм ханлыгы]]), [[Мукшы олысы]], [[Үкәк]] һ.&nbsp;б. барлыкка килә.
 
Мишәрләрнең этномәдәни үсешенә Казан татарлары зур йогынты ясый; мишәрләрнең үзатамасы акрынлап «татар» этнонимы тарафыннан кысрыклана.
 
[[1939 елданел]]дан Мишәрләр этник төркеме исәбен алганда татар составына индерелә.
 
== Моны да карагыз ==