Чирмеш теле: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
AqQoyriq (бәхәс | кертем)
AqQoyriq (бәхәс | кертем)
Юл номеры - 521:
—    '''чоҥешташ''' — '''чоҥешт''' — '''чоҥештыде''' (очмыйча).<br>
Күргәнебезчә, икенче төрләнеш фигыльләренең (возаш — возо, ышташ — ыште) тамыр азагындагы сузык авазлар (“о” һәм “е”) бу очракта да “ы” итеп үзгәртелә.<br>
Татар телендә “булдыру“ фигыле яки “... алу”, “... белү” тезмә фигыльләре ярдәмендә барлыкка килә торган сүзтезмәләр чирмеш телендә “хәл фигыль + мошташ”'''мошташ'''” тоташтырмасы аша ясала. Мәсәлән: '''Мый марла лудын моштем.''' — Мин чирмешчә укый беләм. '''Мый марла лудын ом мошто.''' — Мин чирмешчә укый белмим.<br>
Хәл фигыльләрнең беришесе, тезмә фигыльләр составына кертелгәндә, сөйләм телен җиңеләйтү өчен, кыскартылган шәкелдә, ягъни –ын, –ен кушымчаларыннан башка да кулланылырга мөмкин. Мәсәлән: '''кычал(ын) ончаш''' — эзләп карарга; '''кӱэшт(ын) ончаш''' — пешереп карарга; '''тӱҥал(ын) пуаш''' — башлап җибәрергә.<br>
Бу күренеш тамырында сүз ясаучы '''–ед''', '''-ал''' ('''-ыл'''), '''-алт''' ('''-ылт'''), '''-ешт''' ('''-эшт''', '''-ышт''') кушымчалар булган хәл фигыльләргә хас: '''пургед'''(ын) — болгатып, '''коштал'''(ын) — чумырып алып, '''тӧргалт'''(ын) — кубып төшеп, '''руэшт'''(ын) —чабып (турап, кисеп мәгънәсендә), '''кӱрышт'''(ын) — куптарып һ.б.<br>