Чернобыль һәлакәте: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
татарча
IanraBot (бәхәс | кертем)
к clean up using AWB
Юл номеры - 1:
[[Файл:View of Chernobyl taken from Pripyat zoomed.JPG|thumb|right|300px|Припәттән фотографиясе, [[2007 ел]]]]'''Чернобыль һәлакәте''' — [[1986 ел]]ның 26 апрелендә [[Совет Берлеге]]ндәге (хәзерге [[Украина]]дагы) [[Чернобыль]] шәһәрендә булган [[атом электростанция]]сендә килеп чыккан һәлакәт иде. Дөньяда атом электростанцияләрдәэлектростансаләрдә һәлакәтләрдә иң начары исәпләнә. Ул радиоактив калдыклардан торган болытны җитештерә. Җил бу болытны Көнбатыш [[Совет Берлеге]], [[Көнчыгыш Аурупа]] һәм [[Скандинавия]] аша күтәреп чыгара. [[Украина]]ның, [[Беларусь]]ның һәм [[Русия]]нең күр җирләрен пычрата, нәтиҗәдә 200 000 кеше эвакуацияләнә һәм күчерерлә. Бу һәлакәт Совет атом сәнәгатенең куркынычсызлыгы турындагы мифны юкка чыгары, атом сәнәгатьнең үсешен кичектерә, [[Совет]] хакимиятен сер тормас булыгра мәҗбүр итә. Хәзерге бәйсезле [[Русия]]не, [[Украина]]ны һәм [[Беларусь]]ны агуланган зонасында йогышсызландыру һәм сәламәтлекне саклавф мәшәкәтли.
 
=== Атом электростанциясе ===
 
Чернобыль АЭСы [[Украина]]дагы [[Припәт]] бистәсендә урнашкан, [[Чернобыль]]дан чакта төньяк-көнчыгышка 16 километрда һәм [[Киев]]тән чакта төньякка 104 километрда. Станциястанса дүрт [[реактор]]дан тора, алардан һәркайсының электрик егәрлеге 1 гигаватт (термик егәрлеге 3.2 [[гигаватт]]) була, һәлакәт заманнарында бергәләп [[Украина]] электроэнергиянең 10% чамасы җитештерәләр. Станциястанса төзелеше [[1970-еллар]]да башлана, [[1977 ел]]да 1-нче реактор эшли башлый, соңрак 2-нче ([[1978]]), 3-нче ([[1981]]) һәм 4-нче ([[1983]]). Һәлакәт вакытында 5-нче һәм 6-нче реакторлар төзеләләр генә.
 
Бөтен дүрт [[РБМК|РБМК-1000]] реактор төренә керәләр.
Юл номеры - 9:
=== Һәлакәт ===
 
[[1986 ел]]ның 26 апрелендә, җирле вакыт 13:23:58дә Чернобыль-4 атом-төш реакторы (ягъни Чернобыль станциясенеңстансасынең 4-нче реактор) һәлакәтле атом-төш матдәненең эрүен кичерә <!-- tögelräk tärcemä itä almadыm -->, нәтиҗәдә бернчә кабынып китүеләр һәм янгын чыга.
 
Һәлакәт хаталы реактор ясалыгына һәм куркыныч техниканы бозган арыган станциястанса операторлар хатасына бәйләнгән була. [[Три-Майл-Айленд]] вакыйгасында да, икенче дәрәҗәдәге һәлакәтенә өлеш керткән фактор — операторларның яхшы булмаган өйрәнгәнлек һәм реакторның күп сыйфатлары белән таныш булмау.
 
Берничә процедура тәртипсезлек һәлакәт сәбәбенә өлеш кертәләр. Алардан берсе куркынычсызлык, офицерлар мөдир операторлар белән булмаган имин элемтә. Аннан да бигрәк, операторларның яхшы булмаган өйрәнгәнлеге буенча, экспериментнең максаты булган түбән реактивлыкта реактор эшен аңлауның сайлыгы да сәбәбе була. Реакторның күп сыйфатлары, куркынычлы зур позитив киңлек коэффицентендә, хәрби сер буларак яшерен иткән булдылар һәм операторлар aларны белмәделәр. Алай гына да түгел, берничә куркынычсызлык системалар алдаган булдылар, тәҗрибә башкаруының тәртибе инкяр иткән була.