Шива: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) |
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 186:
Кайбер төбәк Ходайлар шулай ук Шиваның балалары белән тәңгәл ителә. Бер риваять буенча, Шива Вишнуның хатын-кыз аватары [[Мохини]] матурлыгы белән мавыгып аның белән кавыша. Бу берлек нәтиҗәсендә [[Шаста]] туа - ул төбәк Ходайлары [[Айяппан]] һәм [[Айянар]] белән тәңгәл ителә.<ref>{{cite book|last=Doniger|first= Wendy |title=Splitting the difference: gender and myth in ancient Greece and India|publisher=University of Chicago Press|location=London|year=1999|url=https://books.google.com/?id=JZ8qfQbEJB4C&pg=PA263&dq=mohini+Vishnu&cd=2#v=onepage&q=mohini%20Vishnu|pages= 263–5 | isbn=978-0-226-15641-5}}</ref><ref name=Vanita69>{{cite book |title= Same-sex love in India: readings from literature and history|last= Vanita|first= Ruth |authorlink= |author2=Kidwai, Saleem |year= 2001|publisher= Palgrave Macmillan|location= |isbn=978-0-312-29324-6|page = 69}}</ref><ref name = "P71">{{cite book |title= The man who was a woman and other queer tales of Hindu lore|last= Pattanaik|first= Devdutt |year= 2001|publisher= Routledge|location= |isbn=978-1-56023-181-3|url = https://books.google.com/?id=Odsk9xfOp6oC&pg=PA71&dq=mohini&cd=2#v=onepage&q=mohini|page = 71}}</ref><ref>See [[Mohini#Relationship with Shiva]] for details</ref> [[Керала]]да Эрнакулам тирәсендә [[Вишнумайя]] дигән Ходай Шиваның токымы дип әйтелә һәм мондагы җен куу ритуалларында катнаша, әмма бу Ходайның Һинду пантеонында эзен табып булмый, һәм Сэйлтор раславынча ул "мөгаен Кытай" чыгышлы төбәк традициясе булырга мөмкин.<ref name=Saletore>{{cite book|author=RN Saletore|title=Indian Witchcraft|url=https://books.google.com/books?id=ETz3_bv8t0cC&pg=PA93 |year=1981| publisher=Abhinav Publications|isbn=978-0-391-02480-9|pages=93}}</ref> Кайбер традицияләрдә Шиваның елан Алиһәләр [[Манаса]] һәм [[Ашокасундари]] кебек кызлары була.<ref name=mcdaniel156>{{cite book|title=Offering Flowers, Feeding Skulls: Popular Goddess Worship in West Benegal|first= June|last= McDaniel|year= 2004|publisher= Oxford University Press, US|page= 156|isbn= 0-19-516790-2 }}</ref><ref name="mani">{{cite book |title = Puranic Encyclopaedia: a Comprehensive Dictionary with Special Reference to the Epic and Puranic Literature | publisher = Motilal Banarsidass Publishers |year = 1975| isbn = 978-0-8426-0822-0 | author = Vettam Mani|pages= 62, 515–6}}</ref> Дониджер буенча, ике төбәк риваятендә [[Андхака]] һәм [[Джаландхара]] шәйтаннары сурәтләнә, алар Шиваның балалары һәм аның белән сугышалар, соңыннан Шива аларны тар-мар итә.<ref name=doniger1>{{cite book|author=Wendy Doniger|title=The Bedtrick: Tales of Sex and Masquerade|url=https://books.google.com/books?id=KfA9ByNVjZ8C&pg=PA72 |year=2005|publisher=University of Chicago Press |isbn=978-0-226-15643-9|pages=72, 206}}</ref>
=== Иконографик формалар ===
[[File:Shiva as the Lord of Dance LACMA edit.jpg|thumb|200px|Шиваны биюче [[Натараджа]] буларак сурәтләүче [[Чола династиясе]] сыны ([[Лос Анжелес Графлыгы Сәнгать Музее.]])]]
Шиваның [[Натараджа]] буларак сурәте (Санскрит телендә: ''Натараджа'', "Бию Ходае") популяр.<ref>For description of the nataraja form see: Jansen, pp. 110–111.</ref><ref>For interpretation of the ''{{IAST|naṭarāja}}'' form see: Zimmer, pp. 151–157.</ref> The names Nartaka ("dancer") and Nityanarta ("eternal dancer") appear in the Shiva Sahasranama.<ref>For names Nartaka (''Sanskrit'' नर्तक) and Nityanarta (Sanskrit नित्यनर्त) as names of Shiva, see: {{Harvnb|Sharma|1996|p=289}}.</ref> Аның бию һәм музыка белән бәйләнеше шулай ук [[Пураник]] чорда чагылыш таба.<ref>For prominence of these associations in puranic times, see: Chakravarti, p. 62.</ref> Натараджа буларак махсус иконографик формага өстәп бию формаларының төрле башка типлары бар (Санскрит телендә: ''нртьямурти''), Һиндстанның башка өлешләрендә бар, аеруча Тамил Надуда яхшы билгеләнгән үзенчәлекләр белән.<ref>For popularity of the ''{{IAST|nṛtyamūrti}}'' and prevalence in South India, see: Chakravarti, p. 63.</ref> Биюнең ике еш очрый торган формалары [[Тандава]], ул соңрак көчле һәм ир-атлар Кала-Махакала биюен аңлаткан, ул дөньяның җимерелүе белән ассоциацияләнгән. Дөньяны яки Галәмне җимерергә кирәк булганда, Шива аны Тандава аша эшли.<ref>{{cite book|last=Kramrisch|first=Stella |title=The Presence of Siva|publisher=[[Princeton University Press]]|year=1994|page=439|chapter=Siva's Dance}}</ref><ref>{{cite book|last=Klostermaier|first=Klaus K.|authorlink=Klaus Klostermaier |title=Mythologies and Philosophies of Salvation in the Theistic Traditions of India|publisher=Wilfrid Laurier Univ. Press|page=151|chapter=Shiva the Dancer}}</ref> Шулай ук [[Ласья]] аша ул грациоз һәм нәзек һәм нечкә сиземнәр дәрәҗәсендә эмоцияләрне чагылдыра һәм Алиһә Парватига караган хатын-кыз биюе булып танылган.<ref>{{cite book|last=Massey|first=Reginald |title=India's Kathak Dance, Past Present, Future|publisher=Abhinav Publications|page=8|chapter=India's Kathak Dance}}</ref><ref name="VMoorthy">{{cite book|last=Moorthy|first=Vijaya |title=Romance of the Raga|publisher=Abhinav Publications|year=2001|page=96}}</ref> ''Lasya'' is regarded as the female counterpart of ''Tandava''.<ref name="VMoorthy" /> The ''Tandava''-''Lasya'' dances are associated with the destruction-creation of the world.<ref>{{cite book|last=Leeming|first=David Adams |title=A Dictionary of Asian Mythology|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2001|page=45}}</ref><ref>{{cite book|last=Radha|first=Sivananda |title=Kuṇḍalinī Yoga|publisher=[[Motilal Banarsidass]]|year=1992|page=304|chapter=Mantra of Muladhara Chakra}}</ref><ref>{{cite web|url=http://vedabase.net/sb/1/2/23/en|archive-url=https://web.archive.org/web/20101123213949/http://vedabase.net/sb/1/2/23/en|dead-url=yes|archive-date=23 November 2010|title=Srimad Bhagavatam Canto 1 Chapter 2 Verse 23|date=23 November 2010|publisher=}}</ref>
[[Дакшинамурти]] <ref>For iconographic description of the {{IAST|Dakṣiṇāmūrti}} form, see: Sivaramamurti (1976), p. 47.</ref> турыдан-туры Шиваның көньякка (дакшина) юнәлгән формасын тасвирлый. Бу форма Шиваны Йога, музыка һәм хикмәт укытучысы аспектында күрсәтә һәм шастраларда чагылаган.<ref>For description of the form as representing teaching functions, see: Kramrisch, p. 472.</ref> Шиваның бу иконографик формасы күбесенчә Тамил Надудан.<ref>For characterization of {{IAST|Dakṣiṇāmūrti}} as a mostly south Indian form, see: Chakravarti, p. 62.</ref> Бу мотивның элементларына Шиваның болан тәхетенә утырган килеш булуы һәм күрсәтмәләр тыңлаучы фикер ияләре тарафыннан уратылуын керә.<ref>For the deer-throne and the audience of sages as {{IAST|Dakṣiṇāmūrti}}, see: Chakravarti, p. 155.</ref>
Шиваның иконографик чагылышы [[Ардханаришвара]] дип атала ул аны тәннең бер яртысы ир-ат, икенчесе хатын-кыз дип күрсәтә. Эллен Голдберг буенча, бу форманың традицион [[Санскрит]] атамасы "ярым хатын булган Ходай", ә "ярым-ир-ат, ярым хатын-кыз" түгел.<ref>Goldberg specifically rejects the translation by Frederique Marglin (1989) as "half-man, half-woman", and instead adopts the translation by Marglin as "the lord who is half woman" as given in Marglin (1989, 216). Goldberg, p. 1.</ref>
Шива еш ук атучы булып күрсәтелә, ул Асураларның өч кальгасын "Трипура"ны җимерә.<ref>For evolution of this story from early sources to the epic period, when it was used to enhance Shiva's increasing influence, see: Chakravarti, p.46.</ref> Шиваның исеме [[Трипурантака]], "Трипураны бетерүче", бу мөһим хикәягә карый.<ref>For the {{IAST|Tripurāntaka}} form, see: Sivaramamurti (1976), pp. 34, 49.</ref><!-- Major other forms list needed: Other forms include [[Virabhadra]] and [[Sharabha]]. -->
[[File:Shiv lingam Tripundra.jpg|thumb|232x232px|[[Трипундра]] белән Шива Лингам.]]
| |||