Wikipedia

Кызыл мәйдан: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Ayratayrat (бәхәс | кертем)
6014 үзгәртергә
Kitap кулланучысының (бәхәс) 2281312 үзгәртүеннән баш тарту
Тамга: кире кайтару
Kitap (бәхәс | кертем)
22 323 үзгәртергә
Ayratayrat кулланучысының (бәхәс) 2281325 үзгәртүеннән баш тарту
Тамга: кире кайтару
Юл номеры - 1:
[[Файл:RedSquare (pixinn.net).jpg|300px|мини|уңда|Кызыл мәйдан]]
[[Файл:The Kazan Cathedral.jpg|300px|мини|уңда|[[Казан]] чиркәве, Кызыл мәйдан]]
'''Кызыл мәйдан''' (tat. lat. [http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Кызыл_мәйдан ''Qızıl mäydan''], {{lang-ru|Красная площадь}}) — - [[Мәскәү]] шәһәренең баш мәйданы, [[Мәскәү кирмәне]] (көнбатышка) һәм Кытай-шәһәре (көнчыгышка) арасында, Мәскәү үзәгендә урнашкан.
 
Кызыл мәйданнан Мәскәү-елгасы ярына [[Василий төшү юлы]] бара.
 
== Урнашкан урын ==
Кызыл мәйдан Кремль юлы, Воскресение капкасы, Никольская урамы, Ильинка, Варварка, Василий төшү юлы арасында урнашкан.
 
== Һәйкәлләр ==
[[Файл:RedSquare SaintBasile (pixinn.net).jpg|250px|мини|уңда|Покров чиркәве. Бөек тарихчы [[Михаил Худяков|Худяков]] буенча бу чиркәү Казанны буйсындырганнан соң Казан баш мәчетенә охшаш булган өчен ясалган, ә '''гөмбәзләре — - [[Казан]]ның Нур-Али Җәмигъ мәчетеннән алынган''']]
Кызыл мәйданда Маңгай урыны (җәзалау урыны  — {{lang-ru|Лобное место}}), [[Кузьма Минин|Минин]] һәм [[Дмитрий Пожарский|Пожарский]]га һәйкәл, [[Ленин төрбәсе]] урнаша. [[Ленин төрбәсе]] янында Кремль дивары янында каберлек урнаша. Көнбатышка — - Мәскәү кирмәне, көнчыгышка — - ГУМ кибете, төньякка — - [[Тарихи музей]] һәм Казан чиркәве, көньякка — - [[Покров чиркәве]] урнаша.
 
== Тасвирлама ==
* Кызыл мәйдан [[ЮНЕСКО]] тарафыннан саклана.
* Мәйдан түшәмәсе — таш түшәлгән урам.▼
* Автомобиль хәрәкәте [[1974 ел]]да тыелган.▼
* Кызыл мәйдан озынлыгы — {{сан|330|метр}}, киңлеге — {{сан|75|метр}}, мәйданы — {{сан|24750|м}}².▼
 
▲* Мәйдан түшәмәсе — - таш түшәлгән урам.
== Тарих ==▼
[[Файл:Surikov streltsi.jpg|300px|мини|уңда|Укчылар җәзалап үтерүенең иртәсе, Суриков рәсеме, [[1881 ел]]]]▼
[[Иван III]] хакимлегендә ([[XV гасыр|XV]] азагы — [[XVI гасыр|XVI]] башы) Мәскәү кирмәне яңа дивары төзегәннән соң Кызыл мәйдан килеп чыга.▼
 
▲* Автомобиль хәрәкәте [[1974 ел]]да елда тыелган.
[[1493 ел|1493]] — Мәскәүдә зур янгын булган, мәйдан урынында бернәрсә булмаган һәм урынны Янгын (русча ''Пожар'') дип йөртелгән.▼
 
▲* Кызыл мәйдан озынлыгы — {{сан|- 330| метр}}, киңлеге — {{сан|75|- 70 метр}}, мәйданы — {{сан|24750|- 23100 м*м}}².
[[Казан]] шәһәрен [[1552 ел]]да буйсындырганнан соң күп чиркәүләр Казан исемле дип атала башлаган. [[Явыз Иван]] [[Казан Кирмәне]] матурлыгы белән сокланып Мәскәүнең Кызыл мәйданында [[Казан Кирмәне]]ндә охшаш биналар төземәкче булган. Бөек тарихчы [[Михаил Худяков|Худяков]] буенча [[Покров чиркәве]] (Изге Василий чиркәве) Казанны буйсындырганнан соң Казан баш мәчетенә охшаш булган өчен ясалган, ә гөмбәзләре — Казанның Нур-Али Җәмигъ мәчетеннән алынган▼
 
▲== Тарих ==
[[1625 ел]]дан соң — Спас манарасы яңартып төзегәннән соң — шушы урын Кызыл мәйдан дип йөртелә башлаган.▼
▲[[Файл:Surikov streltsi.jpg|300px|мини|уңда|Укчылар җәзалап үтерүенең иртәсе, Суриков рәсеме, [[1881 ел]]]]
▲[[Иван III]] хакимлегендә ([[XV гасыр|XV]]азагы азагы — [[XVI гасыр|XVI]] башы) Мәскәү кирмәне яңа дивары төзегәннән соң Кызыл мәйдан килеп чыга.
 
▲[[1493 ел|1493]] — - Мәскәүдә зур янгын булган, мәйдан урынында бернәрсә булмаган һәм урынны Янгын (русча ''Пожар'') дип йөртелгән.
[[XVIII гасыр|XVIII]]—[[XIX гасыр]]да берничә тапкыр яңартып төзелгән.▼
 
▲[[Казан]] шәһәрен [[1552 ел]]да елда буйсындырганнан соң күп чиркәүләр Казан исемле дип атала башлаган. [[Явыз Иван]] [[Казан Кирмәне]] матурлыгы белән сокланып Мәскәүнең Кызыл мәйданында [[Казан Кирмәне]]ндә охшаш биналар төземәкче булган. Бөек тарихчы [[Михаил Худяков|Худяков]] буенча [[Покров чиркәве]] (Изге Василий чиркәве) Казанны буйсындырганнан соң Казан баш мәчетенә охшаш булган өчен ясалган, ә гөмбәзләре — - Казанның Нур-Али Җәмигъ мәчетеннән алынган
[[1812 елгы Ватан сугышы]] чорында Кызыл мәйдан [[Наполеон I]] гаскәрләре белән басыла. Башкорт кавалериясе кенәз Кудашев отряды составында Кремль шартлауына юл куймай.
 
▲[[1625 ел]]дан елдан соң — - Спас манарасы яңартып төзегәннән соң — - шушы урын Кызыл мәйдан дип йөртелә башлаган.
{{цитата|автор=[[Владимир Путин]]|[[Башкорт-мишәр гаскәре|Башкорт кавалериясе]] кенәз Кудашев отряды составында Кремль шартлауына юл куймай.<ref>[http://kremlin.ru/events/president/transcripts/24590 Русия Президенты сайты.]</ref>}}
 
▲[[XVIII18-19 гасыр|XVIII]]—[[XIX гасыр]]дагасырда берничә тапкыр яңартып төзелгән.
 
[[Октябрь инкыйлабы|Инкыйлаб]]тан соң Кызыл мәйдан мемориаль мәгънәсенә ия була. Кирмән дивары янында каберлек килеп чыга, [[Ленин төрбәсе]] төзелә. Кызыл мәйдан баш тантана мәйданына әверелә.
 
[[Совет Берлеге]] таркалганнан соң Кызыл мәйданда шугалак еш оештырыла, каберлек янында төрле концертлар һәм биюләр үткәрелә. ГалимнәрГалимнар фикерләре буенча шушы биюләр-концертлар тарихи һәйкәлләргә зур зыянны китерә, аеруча Изге Василий чиркәвенә.
 
== Моны да карагыз ==
* [[Меңъеллык мəйданы]]
 
== Әдәбият ==
 
* Красная площадь // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
* Ашукин Н. С. Красная площадь // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — МСПб., 19251890—1907.
* Ашукин Н. С. Красная площадь. — М., 1925.
* Сто военных парадов / Под ред. ген.-полк. К. С. Грушевого.. — М.: Воениздат, 1974. — 264, [96] с. — 50 000 экз. (в пер., суперобл.) (О военных парадах на Красной площади с 1918 до 1972 года)
* Бондаренко И. А. Красная площадь Москвы: Архитектурный ансамбль. — М.: Вече, 2006. — 416 с. — (Московский хронограф). — 5 000 экз. — ISBN 5-9533-1334-9
* Баталов А. Л., Беляев Л. А. Сакральное пространство средневековой Москвы. — М.: Феория, Дизайн. Информация. Картография, 2010. — 400 с. — ISBN 978-5-4284-0001-4
* Либсон В. Я., Домшлак М. И., Аренкова Ю. И. и др. Кремль. Китай-город. Центральные площади // Памятники архитектуры Москвы. — М.: Искусство, 1983. — С. 387—398. — 504 с. — 25 000 экз.
* Рачинский Я.З. Красная площадь // Полный словарь названий московских улиц. — М., 2011. — С. 231. — XXVI, 605 с. — ISBN 978-5-85209-263-2
 
[[Төркем:Мәскәү мәйданнары]]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Кызыл_мәйдан