Wikipedia

Лев Толстой: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Төзәтмә аңлатмасы юк
Ильвир (бәхәс | кертем)
5291 үзгәртергә
к Викиләштерү
Юл номеры - 1:
{{Шәхес
| исем = Лев НиколаевичНиколай улы Толстой
| рәсем = L.N.Tolstoy_Prokudin-Gorsky.jpg
| рәсем_зурлыгы = 200px
| alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу-->
| рәсем язуы =
| тулы исем =
| һөнәр = язучы-прозаик, публицист, фәлсәфәче
| туу датасы = 9.9.1828
| туу җире = [[Русия империясе]], [[Тула губерниясе]], {{Туу җире|Ясная Поляна|Ясная Полянада}}
| гражданлык = {{Русия империясе байрагы}}
| милләт = [[рус]]
| үлем датасы = 20.11.1910
| үлем җире = [[Рәсәй империясе]], [[Тамбов губерниясе]], [[Астапово]]
| әти = [[Николай Ильич Толстой]]
| әни =
| ир =
| хатын =
| балалар =
| бүләк һәм премияләр =
| сайт =
| башка мәгълүмат =
}}
<small>{{мәгънәләр|Толстой}}</small>
'''Лев Никола́евичНиколай Толсто́йулы Толстой''' ({{lang-ru|Лев Никола́евич Толсто́й}} [[1828 ел|1828]]—[[1910 ел|1910]]) — [[рус]] язучылары һәм фикер йөртүчеләре арасында иң күренеклесе. [[Мәгърифәтчелек|Мәгърифәтче]], [[публицистика|публицист]], [[фәлсәфәче]], аның фикерләре яңа әхлакый юнәлешнең –— [[толстойчылык]]ның нигезен тәшкил итә.
 
[[Севастополь]] оборонасының катнашучысы. Аурупа һуманизмына зур тәэсир иткән.
 
[[1899 ел]] елдада Толстой "«Воскресение"» романын яза, анда ул православие руханиләрен кискен тәнкыйтьли. Шул роман өчен Рус Православие Чиркәве [[1901]] елда Толстойны Чиркәүдән аерып куа.
 
Толстойның иң танылган әсәрләре: романнар -— «Война и мир», «Анна Каренина», «Воскресение», «Детство», «Отрочество», «Юность», хикәяләр –— «Казаки», «Смерть Ивана Ильича», «Крейцерова соната», «Хаджи-Мурат», очерк -— «Севастопольские рассказы», драмалар -— «Живой труп» һәм «Власть тьмы», дини-фәлсәфә әсәрләре – — «Исповедь», «В чём моя вера?».
 
== Кызыклы фактлар ==
* Лев Толстой [[вегетарианчылык]] белән шөгыльләнде.
* Лев Толстой гомернең соңгы елларында үзен мөселман итеп санарга сораган хатлар язган иде<ref>http://www.islam.ru/newmuslim/izvestn/Lev/</ref>.
 
== Өзекләр ==
{{цитата|автор=Лев Толстой, [[s:ru:Речь о народных изданиях (Толстой)|«Халык өчен басмалар турында» чыгышы]] {{ref-ru}}, [[1884 ел]]. |[[Зыялылар|Гыйлеме булганнары]] байлыклары белән бүлешергә теләсә, ачлар шундук канәгәть булачак дип уйларлык иде. ӘммәӘмма [[гыйлем]] ияләренең белемне тарату эшендә хәл нык аерыла икән. Туклар ни бирергә белми, башта берсен, соңыннан икенчесен карап-карый, ачлар исә, үз ачлыкларына карамастан, аларга тәкъдим ителгәненнән борынларын тарта. Ник шулай? Мин фәкать өч сәбәбен генә күрәм:
* беренчесе -— тукларның ачны ашатырга түгел, ә билгеле, үзләре өчен файдалы булган килеш [[манипуляция|җайга салырга]] теләүләре;
* икенчесе -— ачларга үзләрен тукландырган әйбер урынына хәттә [[эт]]ләр дә ашамаган [[калдыклар]]ын бирүләре;
* өченчесе исә -— тукларның хәттә үзләре уйлаганынча тук урынына фәкать кабартылган булуларында, һәм үзләре ашаган ризыкларының да шәп булмавында...
 
<p>Китапларның өченче төре — бу нәкъ үзебез ашаган ризык, ләкин монысы майдан тук булган үзебезгә кабул ителерлек булганы, безне кабарткан, әммәәмма тукландырмаганы. Мондыйны халыкка тәкъдим иткәнебездә дә ул аркасы белән борыла. Бу китаплар исә: [[Александр Пушкин|Пушкин]], [[Василий Жуковский|Жуковский]], [[Николай Гоголь|Гоголь]], [[Михаил Лермонтов|Лермонтов]], [[Николай Некрасов|Некрасов]], [[Иван Тургенев|Тургенев]], Толстой язганнары — әлбәттә тарихчыларны һәм [[рухият]] өлкәсендәге яңа барлыкка килгән язучыларныкын да онытмыйча, — соңгы 50 ел эчендә безнең язылган яңа [[әдәбият]]. Без анарга чумган, безгә ул чын ризык булып күренә, ә [[халык]] барыбер алмый.
 
<p>Бу хәлне төзәтә алыр өчен, иң беренчедән -— кирәкмәгән һәм зыян китерүче гамәлләрне кылуны туктатырга кирәк. Гади халыкның безнең кебек үк [[кеше]]ләр булуын кабул итергә кирәк, фәкать алар сан ягыннан күберәк һәм [[дөреслек]]кә сизгеррәк һәм таләпчәнрәк. Халык безнең [[җан|рух]]и һәм [[акыл]] ризыгыбызны ашамый: Жуковскийны, һәм Пушкинны, һәм Тургеневны — димәк, бу ризык — начар дип әйтмәм, әммәәмма әһәмиятле түгел. Әһәмиятле булырлыкны табарга кирәк. Аны тапсак, ач булган һәрберәве аны кабул итәр. Алса, димәк, бу ризык -— чын. Ләкин шундый ризык үзебездә дә аз — бу яктан үзебез [[фәкыйрь]].<ref>Лев Толстой, [[s:ru:Речь о народных изданиях (Толстой)|«Халык өчен басмалар турында» чыгышы]] {{ref-ru}}, [[1884 ел]]: "«Казалось бы, только пожелай делиться просвещенные, и голодные будут довольны. А в деле передачи знающим знаний выходит совсем не то. Сытые не знают, что давать, пробуют то то, то другое, и голодные, несмотря на свой голод, отворачивают носы от того, что им предлагают. Отчего это так? Я вижу только три причины: одна, что сытые не накормить хотят голодного, а хотят настроить голодного известным, для сытых выгодным образом; другая, что сытые не хотят давать того, что точно их питает, а дают только ошурки, которые и собаки не едят; третья, что сытые совсем не так сыты, как они сами воображают, а только надуты, и пища-то их самих не хороша...
 
<p>Третий разряд книг — это наша самая пища, но такая, которая годится нам, сытым с жиру, которая надувает нас, но не кормит и от которой, когда мы предлагаем ее народу, он тоже отворачивается. Эти книжки это: Пушкин, Жуковский, Гоголь, Лермонтов, Некрасов, Тургенев, Толстой — с прибавлением историков и духовных новейших писателей,— наша новая литература за последнее 50-летие. Мы питаемся этим, и нам кажется, что это самая настоящая пища, а он не берет.
 
<p>Чтобы поправить это дело, надо, первое, перестать делать то, что не нужно и вредно. Надо признать то, что народ есть люди такие же, как мы, только их больше нас и они требовательнее и чутче к правде. Народ не берет нашей пищи: Жуковского, и Пушкина, и Тургенева — значит, пища — не скажу дурная, но не существенная. Надо найти ту, которая существенна. Если мы найдем ее, то всякий голодный возьмет ее. Если он возьмет пищу, значит, это настоящая. Но у нас мало этой пищи — мы сами бедны."»</ref>
}}
 
== Татар теленә тәрҗемә ителгән әсәрләр<ref>http://kazanutlary.ru/wp-content/uploads/2016/11/1928_9.pdf</ref> ==
* Әссүрия патшасы Асархадун ([[Насыйх Мөхетдинов]] тәрҗемәсе) — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре, 1908 ел. — 20 б.
* Өч сөаль ([[Насыйх Мөхетдинов]] тәрҗемәсе) — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре, 1908 ел. — 20 б.
* Алла хаклыкны күрә — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре.
* Буш барабан — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре.
* Бүддә (Н.Х. тәрҗемәсе) — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре, 1908 ел. — 24 б.
* Бәхет нәрсәдә? яхуд Бәхетле белән Бәхетсез (Давыт Гобәйди тәрҗемәсе) — Казан: «Борадәрән Кәримефләр» нәшре, 1911 ел.
* Тәңрегәме, мамунгамы?
* Толстой (Талстуй) бабай хикәяләре (Г. С. тәрҗемәсе) — Казан: «Борадәрән Кәримефләр» нәшре, 1913 ел.
* Җүләр Иван әкияте. Тырышлык, үлем һәм авыру. — Казан, 1908 ел.
* Җиләкләр (хикәя, Н.Х тәрҗемәсе) — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре, 1908 ел. — 24 б.
* Хаҗиморат ([[Мәхмүт Мәрҗани]] тәрҗемәсе) — Казан, 1913 ел. — 163 б.
* Сөрат каһвәханәсе (Хөсәен Әбүзәров тәрҗемәсе) — Казан, 1908 ел. — 16 б.
* Шайтан илә игенче
* Шайтанлык җиңел булса да, Алла әмере мөхкәмдер ([[Хәдичә Әхмәрева]] тәрҗемәсе) — Ырынбур: Кәримев, Хөсәенев ширкәте нәшре, 1909 ел. — 15 б.
* Кафказ әсире ([[Сәгыйть Сүнчәләй|С. Сүнчәләй]] тәрҗемәсе) — Казан: «Борадәрән Кәримефләр», 1908 ел. — 48 б.
* Кешегә күпме җир кирәк (Бәсыйр бине Каһир тәрҗемәсе) — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре, — 80 б.
* Карнай Васильев.
* Критсирова саната ([[Идрис Багданов]] тәрҗемәсе) — Казан, 1912 ел. — 132 б.
* Ни сачсаң шуны урырсың (хикәя) — Казан: «Борадәрән Кәримефләр» , 1908 ел. — 18 б.
* Ни өчен? ({{comment|Пүлшә|оригиналда (پولشە) шулай}} ихтилалы вакытына даир) ([[Нәҗип Хәлфин]] тәрҗемәсе) — Казан: «Сабах» көтепханәсе нәшре, 1907 ел. — 51 б.
* Утны әүвәлендә сүндерү тиеш (хикәя тәрҗемәсе) — Казан: «Борадәрән Кәримефләр», 1908 ел. — 23 б.
* Илияс, яки бәхет малдамы? (башкортлар тормышыннан хикәя) (С. Сүнчәләй тәрҗемәсе) — Казан: «Борадәрән Кәримефләр», 1908 ел. — 12 б.
 
== Әдәбият ==
{{Викикитап|Лев Толстой}}
{{Викиханә|:ru:Лев Николаевич Толстой}}
Строка 81 ⟶ 82 :
* [http://www.chukfamily.ru/Kornei/Prosa/tolstoi.htm Последняя статья Льва Николаевича Толстого].
 
== Шулай ук карагыз ==
{{Портал|Шәхесләр}}
 
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Лев_Толстой