Казан: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к Кулланучы:Sabircan, күп кеше аңламый торган (пычагымамы) үзгәртмәләр керткәндә, comment калыбын кулланырга өйрәнегез !
Sabircan (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Тамга: күрсәтмәле төзәтмә Мобиль җиһаз ярдәмендә үзгәртү Сайтның мобиль юрамасы аша үзгәртү
Юл номеры - 63:
'''Казан''' ('''قازان,''' {{lang-ru|Казань}}) – [[Татарстан|Татарстан Җөмһүриятенең]] башкаласы, [[Русия]]нең икътисади, мәдәни, сәяси үзәкләренең берсе. Иделнең сул ягында, аңа [[Казансу]] кушылу урынында урнашкан [[Казан елга порты|зур порт]].
 
Шәһәрнең теркәлгән «Русиянең өченче башкаласы» бренды бар, шулай ук ярымрәсми рәвештә ул «Русия федерализмы үзәге (башкаласы)» һәм «бөтендөнья татарларының башкаласы» дип атала. [[2005 ел]]да Казан шәһәрешәһәщлре [[Казанның меңьеллыгы|1000-еллыгын]] бәйрәм итте, [[2013 ел]]да Казанда [[Җәйге Универсиада 2013|XXVII Җәйге Универсиада]] узды. [[2015 ел]]да — [[Су спорт төрләре буенча 16нчы ФИНА дөнья чемпионаты 2015|су спорт төрләре буенча Дөнья чемпионаты]] үткәрелде, ә [[2018 ел]]да шәһәр ([[Русия]]нең башка шәһәрләр белән) [[ФИФА]] [[Футбол буенча дөнья чемпионаты|Дөнья футбол чемпионаты]]н кабул итә.
 
== Физик-{{comment|җәгърафи|географик}} сыйфатлама ==
{{Портал|География}}
=== Урынлаштыру ===
[[Идел]]нең сул ягында, аңа [[Казансу]] кушылу төшендә урнашкан. ГеографикГәгърафиеографик координатлар («ноленче» километр): {{coord|55|47.45|N|49|06.87|E|type:city}}. Тирәнлек: 29 км, киңлек: 31 км. Шәһәрнең [[сәгать поясы]] — [[UTC+4]], ләкин [[мәскәү вакыты]].
 
Шәһәр көнбатыш, үзәк һәм көньяк-көнбатыш өлешләрендә Идел елгасына чыга, яр буе сызыгы — 15 километр. Казанның көнбатыш читендә Идел аша [[Займище күпере|күпер]] бар. Казансу елгасы төньяк-көнчыгыштан көнбатышка ага һәм шәһәрне ике тиң диярлек өлешкә бүлә. Казансу аша биш күпер вә дамба төзелгән, шулай ук елга астында [[Үзәк сызык (Казан метрополитены)|Казан метрополитенының Үзәк сызыгы]] бара.
Юл номеры - 172:
[[Рәсем:Kazan Kremlin exterior view 08-2016 img3.jpg|left|thumb|200px|[[Казан Кремле]]]]
 
'''Казан исеме барлыкка килүе хакында бик күп версияләрюрамалар һәм риваятьләр бар:'''
 
* "Казан" сүзеннән (котёл). Риваять буенча, хан үз хезмәтчесен су алырга җибәргән. Хезмәтче су алганда алтын казанны елгага төшергән. Шуннан соң елганы да, шәһәрне дә Казан дип йөртә башлаганнар.
Юл номеры - 180:
 
== Тарих ==
Рәсми версияюрама буенча, Казанга бер меңнән ел элек нигез салынган. Шундый датировкага сәбәпче булып Казан Кирмәнендә казу эшләре нәтиҗәсендә табылган җирле балчыктан ясалган чүлмәкләр ([[Болгар]] каласыннан һәм башка шәһәрләрдән шушы чүлмәкләр китерелә алмаганнар, чөнки андагы балчык туры килми) һәм чех кенәзе изге Вацлав дәверендәге  (фаразан 929—930 еллар) чех тәңкәләре булганнар.
 
Казан Идел Буе Болгарының төньягында чик буе кальгасе буларак нигезләнгән. Шәһәрнең үсешенә сәүдә юллары киселешендә уңайлы җәгърафик урнашуы булышлык иткән. XIII—XIV  гасырларда шәһәр үсеш кичерә һәм Алтын Урда составында мөһим сәүдә-сәяси үзәге булып җитә.