Габдулла Тукай: юрамалар арасында аерма

1895 елның кышында 18 көнле юлдан соң тугыз яшьлек Апушны Уральск шәһәрендәгеУральсктагы татар бистәсенә сәүдәгәр Усманов Галиәскәр һәм аның хатыны Газизә йортына алып киләләр. Уральск халкы тарихта беренче мәртәбәтапкып ачыктан-ачык Беренче май демонстрациясен уздыра. Аннан җәй уртасында, көздә тагын берничә мәртәбә халык җыелышлары бу­лып ала. Замандашларының сөйләвенә караганда, халык демонстрациясен куып таратканда, Тукайның җилкәсенә {{comment|җандар|жандарм}} офицерының камчы очы да эләгә. [[1905 ел|1905]]–[[1907 ел|1907]] елларда Тукай бик кыю публицистик мәкаләләр белән чыгыш ясый.

“Мотыйгыя” мәдрәсәсе каршында рус мәктәбе эшләп килгән. Алдан Тукай русча бер нәрсә дә аңламаган булса, берничә айдан соң "йөгереп" укый башлаган. Тора бара Габдулла Пушкин һәм Лермонтов иҗаты белән мавыгып киткән. Нәкъ монда Тукайның рус һәм чит ил әдәбиятына мәхәббәте кабынауяна. Иҗат юлының башында ул - укытучысының улына Казанда “Касыймия” мәдрәсәсендә укучы [[Камил Мотыйгый|Камил Төхбәтуллинга]] бурычлы. 1905 елдагы революцион күтәрелү чоры Камилгә [[«Фикер» газетасы|“Фикер”]] гәҗите, “Уклар” һәм «Новый век» журналын бастырырга мөмкинлек тудыра. Тукай бу басмаларда үзенең шигырьләрен киң җәмәгатьчелеккә чыгара.