|
'''Фи'зика''' (бор. грек. φύσις - табигать)- материаль дөняныңдөньяның төзелешен һәм үсешен билгеләүче фундаменталфундаменталь һәм гомуми закончылыкларнызакончалыкларны өйрәнүче [[фән]].
"Физика" атамасы беренче тапкыр, б.э.к. IV гасырда яшәгән, борынгы грек фикер иясе - [[Аристотель]]ның хезмәтләрендә кулланыла.
== Теоретик һәм тәҗрибәле физика ==
Физиканың мөһим тармаклары булып [[тәҗрибәле физика]] (эксперименталь) һәм [[теоретик физика]]. Бу ике тармак үзара бик тыгыз бәйләнгән. Тәҗрибәле физика [[тәҗрибә]]ләр ярдәмендә бар булган теорияләрне өйрәнә, һәм яңа ачышлар алаясый. Теоретик физика бар булган эксперименталь мисалларны тасвирлыйаңлата һәм алар буенча яңа нәтиҗәләр ала.
== Мөһим теорияләр ==
|-
! [[Классик механика]]
| [[Ньютон законнары]] — [[Лагранж механикасы]] — [[Гамильтон механикасы]] — [[Хаос теориясе]] — [[Гидродинамика]] — [[Тоташ тирәлекләр механикасы]]
| [[Матдә]] — [[Урын]] — [[Вакыт]] — [[Энергия]] — [[Хәрәкәт]] — [[Масса]] — [[Озынлык]] — [[Тизлек]] — [[Көч (механика)|Көч]] — [[Егәрлек (физика)|Егәрлек]] — [[Механик эш|Эш]] — [[Саклану законы]] — [[Инерция моменты]] — [[Почмак моменты]] — [[Көч моменты]] — [[Дулкын]] — [[Тәэсир]] — [[Үлчәнеш]]
|-
! [[Электродинамика]]
| [[Электростатика]] — [[Электричество]] — [[Магнитостатика]] — [[Магнетизм]] — [[Максвелл тигезләмәләре]]
| [[Электрик корылма]] — [[Көчәнеш]] — [[Ток]] — [[Электр кыры]] — [[Магнит кыры]] — [[Электромагнит кыр]] — [[Электромагнит нурланыш]]
|-
! [[Термодинамика]] һәм [[Статистик физика]]
| [[Җылылык машинасы]] — [[Молекуляр-кинетик теория]]
| [[Температура]] — [[Больцман даими зурлыгы]] — [[Термодинамик энтропия|Энтропия]] — [[Ирекле энергия]] — [[Термодинамик тигезләнеш]] — [[Статистик сумма]] — [[Микроканоник бүленеш]] — [[Зур каноник бүленеш]]
|-
! [[Квант механикасы]]
| [[Шрёдингер тигезләмәсе]] — [[Фейнман интегралы]] — [[Кырның квант теориясе]]
| [[Гамильтониан (квант механикасы)|Гамильтониан]] — [[Тиңдәш кисәкчекләр]] — [[Планк даими зурлыгы]] — [[Үлчәнеш (квант механикасы)|Үлчәнеш]] — [[Квант осцилляторы]] — [[Дулкын функциясе]] — [[Нуль-энергия]] — [[Перенормировка]]
|-
! [[Чагыштырмалылык теориясе]]
| [[Махсус чагыштырмалылык теориясе]] — [[Гомуми чагыштырмалылык теориясе]]
| [[Чагыштырмалылык принцибы]] — [[4-вектор]] — [[Урын-вакыт]] — [[Яктылык тизлеге]] — [[Урын-вакыт кәкрелеге]] — [[Кара тишем]]
|}
| 