Андрей Лихачев: юрамалар арасында аерма

| туу җире = [[Казан губернасы]], {{туу җире|Спас өязе|Спас районында}}, [[ПолянкиПәләнкә]]

'''Андрей Лихачев''', Андрей Федор улы Лихачев, {{lang-ru|Лихачев Андрей Федорович}} (''[[1832 ел]]ның [[4 июль|4 июле]], [[Казан губернасы]], [[Спас өязе]], [[ПолянкиПәләнкә]] — [[1890 ел]]ның [[11 август]]ы,'' ''шунда ук'') — тарихчы, нумизмат, археолог, коллекционер, төбәкне өйрәнүче. Император Рус археология җәмгыяте әгъзасы (''1865-1890''). Казан шәһәр музее ([[ТР милли музее]]) [[1894 ел]]да аның 40 мең саклау берәмлегеннән торучы шәхси тупланмасы нигезендә оештырыла.

[[1832 ел]]ның {{comment|16|иске стиль}} [[4 июль|(4) июлендә]] [[Казан губернасы]] [[Спас өязе]] (''хәзерге'' [[Спас районы]]) [[ПолянкиПәләнкә]] авылында атасының нәсел утарында туган. [[XVIII гасыр]]ның икенче яртысында [[Казан губернасы]]нда урнашкан Лихачевлар нәселенең кече тармагы вәкиле. Әтисе — Федор Семен улы Лихачев (''1796-1835''), [[Казан]] җир биләүчесе һәм коллекционеры, бик иртә, улына 4 яшь булганда вафат була. Әнисе, Глафира Иван кызы Панаева, шагыйрьләр И.И. һәм В.А. Панаевларның туганы, үз вакыты өчен киң белемле һәм акыллы хатын була. Яшь килеш иреннән тол калып, 6 баланы үстерү һәм иреннән калган зур гына утар белән, опекун буларак, идарә итү кебек катлаулы вазифаларны намус белән башкарып чыга. Андрей Лихачевка балачагында әнисенең шифалы йогынтысы зур була. Әтисенең борынгы нәфис әйберләр җыюга һәвәслеге һәм аннан калган шәхси тупланмалар (''аеруча кораллар'') киләчәктә Андрей Лихачевка археологик музей булдыруга юл ача. Кечкенәдән шулай ук рәсем ясауга оста була, бу һөнәрен олыгайгач та ташламый. Үсмер вакытта шигырьләр язу белән дә мавыга: моның өчен күп кенә рус шагыйрьләренең иҗатын өйрәнә, [[француз]] һәм [[алман]] шагыйрьләрен тәрҗемә итә. Сынлы сәнгать һәм шигъриятнең кайсын сайларга дип уйлана.

[[Археология]] белән кайчан кызыксына башлавы төгәл генә билгеле түгел. Кызыксынуга нигез булып әтисеннән калган борынгы нәфис әйберләр тупланмасы торганы мәгълүм. Тора-бара туганнарыннан һәм таныш-белешләрдән борынгы [[бронза]] яки [[фарфор]]дан эшләнгән нәфис эшләнмәләр сатып ала башлый. Әлеге яңа шөгыле белән тиз арада мавыгып китә. Нәсел утары булган, җәйләрен шунда уздыра торган [[ПолянкиПәләнкә]] авылының географик урнашуы да булачак археолог өчен бик уңайлы була: 25 чакрымда гына [[Бөек Болгар]] башкаласы булган [[Болгар]] авылы урнашкан. Нәкъ шунда А.Ф. Лихачев археология һәм [[нумизматика]] белән ныклап (''фәнни нигездә'') шөгыльләнә башлый. Авыл тормышын өнәмәүче һәм сәламәтлеге дә какшау булган Андрей [[кыш]]ларны [[Казан]]дагы йортларында уздыра. Иске-москы сатучы [[татарлар]] белән танышып, аларны үзенә төрле борынгы эшләнмәләр китереп торучыларга әйләндерә. Шулай итеп, [[Казан татарлары]] арасында яңа сәнәгать төренә — [[антиквар]] әйберләр белән сату итүгә нигез сала. Коллекциясе зурая, борынгы эшләнмәләр белән мавыгуы тора-бара аларны фәнни нигездә өйрәнүгә әйләнә.

[[1862 ел]]да бертуган Лихачевлар милек бүләләр. Андрей өлешенә [[Казан]]дагы йорт (Яңа-Комиссариат урамы, ''хәзерге'' [[Мөштәри урамы]], 11/43) һәм [[ПолянкиПәләнкә]] утары янындагы [[Березовка]] авылындагы утар тия. Шулай итеп, аның кулында сизелерлек капитал туплана һәм аны коллекциясен баету өчен кызганмыйча тота башлый.

[[Апрель]]дә [[бөер]]ләре ялкынсына. [[Июль]]дә хәле бераз яхшыргач, табиблар авылга китәргә тәкъдим итә. Кул астында эшләргә китапханәсе һәм тупланмасы булмау сәбәпле авылны яратмаучы А.Ф. Лихачев бу юлы авылга бик теләп китә. Утарда җәяү йөри. Ләкин [[8 август]]та икенче удар була, галим аңын җуя, [[11 август]]та көндезге икедә вафат була. [[15 август]]та [[ПолянкиПәләнкә]] чиркәве ихатасында, әтисе кабере янында җирләнә.