Wikipedia

Модест Киттары: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к using AWB
IanraBot (бәхәс | кертем)
1 234 896 үзгәртергә
к clean up using AWB
Юл номеры - 8:
| һөнәр = химик-технолог
| туу датасы = 22.11.1825
| туу җире = [[Россия империясе]], {{туу җире|ПермьПирем|ПермьдәПиремдә}}
| гражданлык = {{байраклаштыру|Русия империясе}}
| милләт = поляк
Юл номеры - 23:
| башка мәгълүмат =
}}
'''Модест Киттары''', Модест Яков улы Киттары ({{lang-ru|Модест Яковлевич Киттары}}, ''[[1825 ел]]ның [[22 ноябрь|22 ноябре]] ([[4 декабрь|4 декабре]]), [[ПермьПирем]] — [[1880 ел]]ның [[28 март]]ы ([[9 апрель|9 апреле]]), [[Питырбур]]'') — химик-технолог, фән докторы (''[[1847 ел|1847]]''), [[Казан дәүләт университеты|Казан университетының]] химия фәннәре укытучысы һәм профессоры (''[[1850 ел|1850]]''), Казанда шәм-стеарин җитештерү, сабын кайнату сәнагатьләренә нигез салучы - проектын төзүче (''[[1854 ел|1854]]''). [[Мәскәү дәүләт университеты|Мәскәү университетының]] атказанган профессоры (''[[1859]]'').
 
== Тәрҗемәи хәле ==
[[1825 ел]]ның [[22 ноябрь|22 ноябрендә]] ([[4 декабрь|4 декабрендә]]) [[ПермьПирем]] шәһәрендә, сөргенгә сөрелгән [[поляклар|поляк]] {{comment|асылзаты|дворяны}} Яков Франц улы Киттары (Kittary) гаиләсендә туган. Әтисе башта [[Көнгер]]<ref>[http://solnschko.blogspot.ru/2012/02/blog-post_803.html Названия улиц – история нашего города Ирбита]</ref>, аннары [[ПермьПирем губернасы]] җир үлчәүчесе булып эшләгән.
==== Казан чоры ====
[[Файл:М.Я.Киттары.jpg|200px|thumb|right|[[Казан дәүләт университеты|Казан чоры]] фотосурәте]]
[[Файл:Glavny korpus stearinovogo zavoda v Kazani.jpg|200px|thumb|right|[[Крестовниковлар]] [[Нәфис|заводы]]]]
Модест [[ПермьПирем]]дә гимназия тәмамлагач, [[Казан дәүләт университеты|Казан император университетына]] укырга керә, анда [[химия]] фәнен кызыксынып өйрәнә (укытучысы-остазы ''профессор'' [[Николай Зинин]] (''[[1812 ел|1812]]-[[1880 ел|1880]]'')). [[1844 ел]]да [[Казан дәүләт университеты|университетны]] табигать фәннәре разряды буенча тәмамлый. [[1844 ел|1844]]-[[1848 ел]]ларда университетның химия һәм технология лабораториясендә лаборант булып хезмәт итә. [[1845 ел]]да [[зоология]] буенча (''[[мәрсиннәр]] турында'') диссертация яклап, магистрлык дәрәҗәсе ала. [[1848 ел]]да, [[үрмәкүчсыманнар]] буенча диссертация яклап, табигать фәннәре докторы дәрәҗәсе ала. [[1847 ел]]да [[Питырбур]]га укытырга киткән [[Николай Зинин|Н.Н. Зинин]] урынына, [[Казан дәүләт университеты|Казан император университетында]] химия фәннәреннән укытучы итеп билгеләнә, [[1850 ел]]дан экстраординар, [[1853 ел]]дан ординар профессор. [[1851 ел]]да [[Лондон]]да узган [[Бөтендөнья күргәзмәсе (1851)|Бөтендөнья күргәзмәсендә]] (''[[:en:The Great Exhibition|en]]'') эксперт (''бәяләүче'') буларак катнаша. Анда алган тәҗрибәсе [[1852 ел]]да [[Казан]]да узган Бөтендөнья авыл хуҗалыгы продукциясе күргәзмәсен һәм [[1854 ел]]да [[Вятка]]да узган округ күргәзмәсен оештыруда файдаланыла.
 
Казан икътисадый җәмгыяте эшчәнлеген җанландырып җибәрә, җәмгыятнең журналын («''Записки Императорского Казанского экономического общества''») нигезли, [[1854 ел|1854]]-[[1857 ел]]ларда басманың мөхәррире дә булып тора. Әлеге басмада шәм, сабын кайнату, күн сәнәгате буенча 150 дән артык мәкаләсен бастыра<ref>[http://ksu.museum.ru/chmku/s6.htm Казан химия мәктәбе музее]</ref>. [[1854 ел]]да [[Казан]]да шәм-стеарин заводы проектын төзи. [[1855 ел]]да [[Мәскәү өлкәсе|Мәскәү астында]] киҗе-мамык фабрикасы хуҗалары булган бертуган Александр, Василий һәм Константин [[Крестовниковлар]] туплаган капиталларын (20 мең сум ) яңа җитештерү оешмасына салалар, М.Я. Киттары төзегән проекттан файдаланып, [[Казан]]ның [[Пләтән бистәсе]] Екатерина урамында (''хәзерге'' [[Габдулла Тукай урамы (Казан)|Тукай]] урамы) стеарин-шәм заводы (''хәзерге'' [[Нәфис]] холдингы (''[[:ru: Нэфис|ru]]'')) бинасы коралар. [[1857 ел]]да заводта 200 эшче 300 мең сумлык тауар җитештерсә, [[1880 ел]]да инде заводның 1 500 эшчесе 4 395 000 сумлык тауар җитештерә.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Модест_Киттары