Вилһелм Радлов: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к clean up using AWB |
|||
Юл номеры - 10:
|Туу урыны = {{Туу җире|Берлин|Берлинда}}
|Үлем датасы = 12.5.1918
|Үлем урыны = {{Үлем җире|
|Ватандашлык =
|Эшчәнлек төре = [[тюркология]], фольклорчылык, [[археология]]
Юл номеры - 24:
|Сайт =
}}
'''Ви́лһелм Фри́дрих Ра́длов''' ({{lang-de|Friedrich Wilhelm Radloff}}, {{lang-ru|Василий Васильевич Радлов}}) – [[төрки телләр]] белгече, этнограф, тәрҗемәче, [[Русия фәннәр академиясе|Петербург Фәннәр академиясенең]] хакыйкый әгъзасы. Төрки телләр белгече буларак бөтен дөньяга мәгълүм, Русиядә чагыштырма-тарихи тел белеменә нигез салган галим.
==Тәрҗемәи хәле==
Вилһелм Фридрих Радлов [[1837 ел]]ның [[5 гыйнвар]]ында [[Берлин]]да туа. [[Берлин университеты]]нда бик яхшы белем алып, ул бөтенләй ватаныннан китә, [[1858 ел]]да [[Петербург]]ка күчеп килә. Яшь фәлсәфә докторын Русиядә тел белеме, көнчыгышны өйрәнү кызыксындыра. [[1859 ел]]ның 11 маенда ул Русиягә тугрылыкка антлар эчә һәм ватандашлыкны кабул итә. Шул көннән Вилһелм Фридрих ''Василий Васильевич Радлов'' булып китә.
Радловка [[Барнаул]]да укытучылык эшенә җибәрелә. Яшь белгеч кышын укыта, ә җәй айларында [[Алтай таулары|Алтай]] төбәге буйлап экспедицияләргә чыга: бай лингвистик материал җыя, төрки телнең җирле сөйләмен өйрәнә, археологик казу эшләре алып бара. «Образцы народной литературы тюркских племен» монографиясенең беренче өч томын яза. Шушы төпле, тирән нигезле хезмәт нәтиҗәсендә В.Радловның исеме фән дөньясында зур танылу ала.
===Казан чоры===
Галим тормышының Казан чоры ([[1871]]-[[1884]]) педагогик һәм административ эшчәнлек белән бәйле. Казан чорын, беренче чиратта, Казан округына кергән [[татарлар|татар]], [[башкортлар|башкорт]], [[казахлар|кыргыз]] мәктәпләренең инспекторы вазифасында башкарылган хезмәтләр билгели. Ул [[татар мәктәпләре]]н ачуда, укыту эшләрен уңай хәл итүдә күп эшләр башкара. Радлов тырышлыгы белән Татар укытучылар мәктәпләре 1872 елда [[Уфа]]да, ә [[1876 ел]]да Казанда ачыла. В.Радлов инициативасы белән татар мәктәп-мәдрәсәләрендә урыс сыйныфлары булдырыла, дөньяви фәннәр укытылган яңа татар мәктәпләре ачыла, татар хатын-кызлары өчен беренче мәктәп оештырыла.
Инспектор буларак, В.Радлов татар мәктәпләре өчен укытучылар әзерләү мәсьәләсенә зур игътибар биргән. [[Казан Татар укытучылар мәктәбе]]н оештыруга үзеннән зур өлеш керткән. В.Радлов мәктәпнең уку-укыту бүлеген җитәкләгән, [[педагогика]], [[дидактика]], тарих фәннәрен укыткан. [[1876]]-[[1917]] елларда бу уку йорты барлыгы 389 укытучы әзерләп чыгарган. Алар арасында Г. Исхакый, Г. Коләхмәтов, М. Корбангалиев, Х. Ямашев һ.б. бик күп күренекле шәхесләр бар.
Юл номеры - 48:
* [http://www.madanizhomga.ru/tt/component/k2/item/361-galim-i%D2%97atyina-yugaryi-b%D3%99ya.html Галим иҗатына югары бәя]
{{DEFAULTSORT:Радлов, Вилһелм}}▼
[[Төркем:Төрки халыклар белгечләре]]
[[Төркем:Татар теле галимнәре]]
[[Төркем:Алман галимнәре]]
[[Төркем:Этнографлар]]
[[Төркем:Русия (СССР) фәннәр академиясе әгъзалары]]
▲{{DEFAULTSORT:Радлов, Вилһелм}}
| |||