Юлай Гайнетдинов: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Илгамбай (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 23:
| башка мәгълүмат = БР халык артисты ([[1994]])
}}
'''Юлай Ғәйнетдинов, Юлай Ишбулды улы Ғәйнетдинов''' ([[:ba:8_ғинуар|8 ғинуар]] [[:ba:1954|1954]]) — [[:ba:Ҡурай|ҡурайсы]], фольклорсы һәм телерадиожурналист. [[:ba:Рәсәй_Федерацияһы|Рәсәй Федерацияһының]] (2003) һәм [[:ba:БАССР|БАССР]]-ҙың (1988) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре, [[:ba:Башҡортостан_Республикаһының_Салауат_Юлаев_исемендәге_дәүләт_премияһы|Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы]] лауреаты (2002), [[:ba:Башҡортостан_Республикаһы|Башҡортостан Республикаһының]] халыҡ артисы (1994).
{{мәгънәләр|Гайнетдинов}}
'''Юлай Гайнетдинов''' (Юлай Ишбулды улы Гайнетдинов, {{lang-ba|Юлай Ишбулды улы Ғәйнетдинов}}) – курайчы артист, журналист, БР халык артисты ([[1994]]), РФ ([[2003]]) һәм БАССР ([[1988]]) атказанган мәдәният хезмәткәре. [[Салават Юлаев премиясе]] лауреаты ([[2002]]).
 
Ғәйнетдинов Юлай Ишбулды улы 1954 йылдың 8 ғинуарында [[:ba:Башҡорт_АССР-ы|Башҡорт АССР-ының]] (хәҙер [[:ba:Башҡортостан_Республикаһы|Башҡортостан Республикаһы]]) [[:ba:Баймаҡ_районы|Баймаҡ районы]] [[:ba:Үрге_Таулыҡай|Үрге Таулыҡай]] ауылында тыуған. [[:ba:Өфө|Өфөләге]] [[:ba:Рәми_Ғарипов_исемендәге_1-се_Башҡорт_республика_гимназия-интернаты|1-се интернат-мәктәптә]] (хәҙер [[:ba:Рәми_Ғарипов_исемендәге_1-се_Башҡорт_республика_гимназия-интернаты|Рәми Ғарипов исемендәге 1-се Башҡорт республика гимназия-интернаты]]) урта белем алған, 1975 йылда [[:ba:Башҡорт_дәүләт_университеты|Башҡорт дәүләт университетының]] математика факультетын тамамлаған.
== Тәрҗемәи хәле ==
[[1954 ел]]ның 8 гыйнваренда [[БАССР]] [[Баймак районы]] [[Югары Таулыкай]] [[авыл]]ында туган. [[Уфа]]да 1- санлы интернат- мәктәпне, [[Башкорт дәүләт университеты|дәүләт университетын]] ([[1975]]), сәнгать училищесын ([[1984]]) тәмамлый. [[Уфа]]да [[Башкорт дәүләт университеты|дәүләт университетын]]да ([[1975]]-1978), сәнгать институты каршындагы музыка мәктәбендә ([[1984]]-[[1989]]) укыта. [[БАССР]] исәп идарәсенең хисап үзәгендә ([[1978]]-[[1989]]) программачы, [[БАССР|республика]] халык иҗаты үзәгендә ([[1989]]-[[1991]]) бүлек мөдире, БСТ каналында ([[1991]]-[[2008]]) «Хәзинә» иҗат берлеге җитәкчесе, БР архив идарәсендә ([[2008]]-[[2014]]) җитәкче урынбасары булып эшли.<ref>[http://kulturarb.ru/people/?ELEMENT_ID=2135 БР мәдәни тормышы]</ref>
 
== Хеҙмәт һәм йәмәғәт эшмәкәрлеге ==
== Иҗаты ==
* 1975—1978 йылдар — [[:ba:Башҡорт_дәүләт_университеты|Башҡорт дәүләт университеты]] уҡытыусыһы.
БР курайчылар берлеген оештыручыларның берсе. Әлеге музыка коралында виртуоз уйнауга ирешкән курайчы. Әдһәм Искуҗин һәм Кәрим Дияровның шәкерте. Җырчылар Сөләйман Абдуллин, [[Флюра Килдиярова]], Абдулла Солтанов белән чыгыш ясый.<ref>[http://ufa-gid.com/encyclopedia/gainet_ui.html Уфа-гид сайты]</ref> БСТ каналында [[фольклор|халык иҗатына]] багышланган 300 тапшыру әзерләп, эфирга чыгара.
* 1978—1984 йылдар — [[:ba:БАССР|БАССР]] Статистика идаралығының Иҫәпләү үҙәгендә инженер-программист.
* 1984—1989 йылдар — [[:ba:Заһир_Исмәғилев_исемендәге_Өфө_дәүләт_сәнғәт_академияһы|Өфө дәүләт сәнғәт институты]] (бөгөн [[:ba:Заһир_Исмәғилев_исемендәге_Өфө_дәүләт_сәнғәт_академияһы|Заһир Исмәғилев исемендәге Өфө дәүләт сәнғәт академияһы]]) ҡарамағындағы махсус музыка мәктәбе уҡытыусыһы.
* 1989—1991 йылдар — Республика халыҡ ижады үҙәгенең бүлек мөдире.
* 1991—2008 йылдар — [[:ba:Башҡортостан_дәүләт_телерадиокомпанияһы|Башҡортостан дәүләт телерадиокомпанияһының]] «Хазина» ижади берекмәһе етәксеһе.
* 2008—2014 йылдар — Башҡортостан Республикаһы Хөкүмәте ҡарамағындағы (2010 йылдан — Башҡортостан Республикаһының) Архив эштәре буйынса идаралығында етәксе урынбаҫары.
* Юлай Ғәйнетдинов — [[:ba:Бөтә_донъя_башҡорттары_ҡоролтайы|Бөтөн Донъя Башҡорттары Ҡоролтайының]] башҡарма комитеты ағзаһы, Башҡортостан Республикаһының Ҡурайсылар берлеген (союзын) ойоштороусыларҙың береһе, уның Аҡһаҡалдар советы ағзаһы.
 
== Ижади эшмәкәрлеге ==
==== Репертуары ====
Юлай Ғәйнетдинов — мәшһүр [[:ba:Әҙһәм_Исҡужин|Әҙһәм Исҡужиндың]] уҡыусыһы, ҡурайсыларҙың уның исемен йөрөткән республика бәйгеһенең иң тәүгеһендә Гран-при яулай. «Һөнәрем менән музыкант булып китмәһәм дә, 24 йәштә Гран-при алыу минең тормошома юллама бирҙе, — ти Юлай Ишбулды улы. — Ҡурайсы — ул, тәү сиратта, йәшәү рәүеше, кешенең рухи торошо».
300 курай көе, шул исәптән 100 озын көй: «Карасакал маршы», «Батырша», «Калмантай», «Наполеон Бонапарт», «Башкорт краковягы», «Урал», «Буранбай», «Гыйльмияза», [[Чыңрау торна|«Чыңрау торна»]] һ.б.
 
Юғары кимәлдә ҡурайҙа уйнау оҫталығына эйә, үҙ ижадында арҙаҡлы ҡурайсылар йолаларын тулыһынса ҡулланып, уларҙы артабан үҫтерә. Уның репертуарына 300-ҙән ашыу [[:ba:Башҡорт|башҡорт]] халҡының быуындан-быуынға күсеп килгән ҡурай моңдары, шул иҫәптән 100-ҙән артыҡ оҙон көй өлгөләре. Уның башҡарыуында данлы [[:ba:«Урал»|«Урал»]], [[:ba:«Буранбай»|«Буранбай»]], [[:ba:«Ғилмияза»|«Ғилмияза»]], [[:ba:«Сыңрау_торна»|«Сыңрау торна»]] һәм башҡа бик күп әҫәрҙәр үҙенсәлекле яңғырай. Оҫта ҡурайсы башҡорт халыҡ көйҙәренең төрлө вариантарын ишеттерә. Юлай Ишбулды улы билдәле композитор [[:ba:Кукубаев_Анатолий_Кукубаевич|Анатолий Кукубаевтың]] «Ҡурай һәм оркестр өсөн пьеса» әҫәрен тәүге башҡарыусы. Атаҡлы ҡурайсы [[:ba:Башҡорт|башҡорт]] моңдарын илебеҙҙән ситтә үткән күп һанлы бәйгеләрҙә яңғырата һәм уларҙа тәүге урындарҙы яулай: «Музыкант призы» — 9-сы Халыҡ-ара фольклор фестивале (1983 йыл, [[:ba:Венгрия|Венгрияның]] Сегед ҡалаһы), [[:ba:Япония|Япониялағы]] халыҡ-ара фестивалдәр — 1990 йыл, Эсаши ҡалаһы; 200 йыл, Осака ҡалаһы); «[[:ba:Евразия|Евразия]] йыры» — 2003 йыл, Саппоро ҡалаһы).
== Бүләкләре, мактаулы исемнәре ==
* Җ. Исәнбаев исемендәге I [[БАССР|республика]] курайчылар бәйгесе ([[1978]]) – гран-при.
* IX халыкара [[фольклор]] фестивале ([[1983]], [[Сегед]], [[Маҗарстан]]) – җиңүче, «музыкант» призы.
* [[Япония]]дә үткән халыкара ойвакэ, вошшаи фестивале ([[1990]], Эсаши; [[2000]], Осака) җиңүчесе.<ref>[http://wiki02.ru/encyclopedia/Gaynetdinov_Yulay_Ishbuldovich/t/3373 Башкортстан энциклопедиясендә {{ref-ru}}]</ref>
* «Евразия җыры» фестивале ([[2003]], Саппоро, [[Япония]]) җиңүчесе.
* БАССР атказанган мәдәният хезмәткәре ([[1988]])
* БР халык артисты ([[1994]])
* [[Салават Юлаев премиясе]] лауреаты ([[2002]])
* РФ атказанган мәдәният хезмәткәре ([[2003]])
 
Дүрт тиҫтә йылдан артыҡ [[:ba:Башҡорт|башҡорт]] халыҡ ижадын йыйыу һәм пропагандалау менән эҙмә-эҙлекле шөғөлләнә. [[:ba:Башҡортостан_дәүләт_телерадиокомпанияһы|Башҡортостан дәүләт телерадиокомпанияһының]] тамашасыларҙа ҙур популярлыҡ яулаған «Хазина» ижади берекмәһен ойоштороусыларҙың береһе һәм уның тәүге етәксеһе, шулай уҡ [[:ba:Башҡортостан|Башҡортостан]] телевидениеһының «Хазина» программаһының даими авторы һәм алып барыусыһы булараҡ, республикала һәм унан ситтә йәшәүсе милләттәштәребеҙ араһындағы үҙенсәлекле талантҡа эйә булған халыҡ башҡарыусыларына, шулай уҡ музыка һәм бейеү сәнғәте фольклорын эсенә алған ижад ынйыларына арналған 300-ҙән артыҡ тапшырыу әҙерләп яҙҙырған һәм эфирға сығарған. Мәшһүр ҡурай моңдарын киләсәк быуындарға тулы кимәлдә еткереү маҡсатында радио һәм телевидение фонотекаһы өсөн «Ҡараһаҡал маршы», «Батырша», «Ҡалмантай», «Наполеон Бонапарт», «Башҡорт краковяге» һәм башҡа бик күп көйҙәрҙе яҙҙырған. [[:ba:Башҡорт|Башҡорт]] халҡының боронғо йырҙарын оҫта һәм үҙенсәлекле башҡарыусы халыҡ йырсылары [[:ba:Абдуллин_Сөләймән_Әйүп_улы|Сөләймән Абдуллин]], [[:ba:Килдейәрова_Флүрә_Әхмәтша_ҡыҙы|Флүрә Килдейәрова]], [[:ba:Солтанов_Абдулла_Авзал_улы|Абдулла Солтановтар]] төрлө йылдарҙа Юлай Ғәйнетдиновтың ҡурай моңдарына ҡушылып, күп сәхнәләрҙә республика һәм күрше төбәктәрҙең генә түгел, байтаҡ ҡына сит ил тамашасыһын да әсир итте. Юлай Ишбулды улы үҙе лә башҡарыусы булараҡ төрлө концерт сараларында һәм тантаналарҙа әүҙем ҡатнаша. Ул — [[:ba:Исҡужин_Әҙеһәм_Динислам_улы|Әҙһәм Исҡужин]] исемендәге Республика ҡурайсылар конкурсының төп ойоштороусыларының береһе һәм бәйгенең даими ағзаһы.
== Чыганаклар ==
[[Салават Галин|С. Галин]]. Тел ачкычы- халыкта. Уфа, 1999 ISBN 5-295-02592-6 {{ref-ba}}
 
Халҡыбыҙҙың милли танытмаһы булған ҡурайҙы пропагандалауға, ихлас һәм бар күңелен биреп, Юлай Ғәйнетдинов [[:ba:Башҡорт_дәүләт_университеты|Башҡорт дәүләт университетында]] уҡыған йылдарында уҡ ныҡлап тотона. Үҙ уҡытыусылары өлгөһөндә ул йәш ҡурайсылар үҫтереп-тәрбиәләүгә лә ҙур иғтибар бирә: [[:ba:Өфө|Өфөләге]] үҙе тамамлаған [[:ba:Рәми_Ғарипов_исемендәге_1-се_Башҡорт_республика_гимназия-интернаты|1-се интернат-мәктәптә]], ҡала пионерҙар һарайында, [[:ba:Өфө_дәүләт_авиация_техник_университеты|авиация институтында]] ҡурай түңәрәктәрен йылдар дауамында уңышлы алып бара. Ул ойошторған «Һорнай» балалар фольклор ансамбле лә емешле эшләй — унан бик күп танылған ҡурайсылар, күренекле баянсылар һәм скрипкасылар үҫеп сыға. Юлай Ишбулды улының данлыҡлы ҡурайсы [[:ba:Дияров_Кәрим_Мөхәмәҙи_улы|Кәрим Дияров]] бүләк иткән тарихтары менән йөҙҙән ашыу йыр һәм көй яҙылған таҫмаларҙан башланған шәхси фонотекаһы халҡыбыҙҙың ике меңдән ашыу аҫыл ҡомартҡыһыларын һаҡлай. Унда йырҙар, уларҙың тарихы, ҡурайҙа башҡарылған оҙон көйҙәр, бәйеттәр һәм бейеү көйҙәре бар.
== Сылтамалар ==
* [http://bashgazet.ru/kultura-i-literatura/12261-hazinaly-yulay-aay.html Ю. Гайнетдинов 60 еллык юбилеен билгеләде] {{ref-ba}}
* [http://wiki02.ru/encyclopedia/Gaynetdinov_Yulay_Ishbuldovich/t/3373 Башкортстан (''белешмәлек'')]{{ref-ru}}
 
== Наградалары һәм маҡтаулы исемдәре ==
== Искәрмәләр ==
* Әҙһәм Исҡужин исемендәге I Республика ҡурайсылар конкурсы лауреаты һәм Гран-при эйәһе (1978).
{{искәрмәләр}}
* IX Халыҡ-ара фольклор фестивале лауреаты һәм «Музыкант призы» эйәһе (1983).
* [[:ba:БАССР|БАССР]]-ҙың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (1988).
* [[:ba:Башҡортостан_Республикаһы|Башҡортостан Республикаһының]] халыҡ артисы (1994).
* «ВАШШОИ» Бөтөн донъя фольклор фестивале еңеүсеһе (Япония, 2000).
* [[:ba:Башҡортостан_Республикаһының_Салауат_Юлаев_исемендәге_дәүләт_премияһы|Башҡортостан Республикаһының Салауат Юлаев исемендәге дәүләт премияһы]] (2002).
* [[:ba:Рәсәй_Федерацияһы|Рәсәй Федерацияһының]] атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре (2003).
* «[[:ba:Япония|Япония]] һәм [[:ba:Башҡортостан|Башҡортостан]] араһында мәҙәни бәйләнештәрҙә үҫтереүгә өлөшө өсөн» Япония миҙалы (2003).
* [[:ba:Бөтә_донъя_башҡорттары_ҡоролтайы|Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайының]] Йәмәғәт премияһы лауреаты (2011).<ref>[http://www.bashinform.ru/bash/421512/?sphrase_id=718696 Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы Башҡарма комитеты Йәмәғәт премияларын тапшырҙы. — «Башинформ» мәғлүмәт агентлығы, 2011, 20 декабрь]</ref>
 
== Хеҙмәттәре ==
* Әҙһәм ҡурайы / Төҙөүселәр Ғәйнетдинов Ю. И., Ҡоҙаҡаев Ф. Ш. — Өфө: Китап, 2008. — б.
* Ҡурай һәм ҡурайсылар (энциклопедия). — Өфө: Китап, 2011 йыл.
 
== Уның тураһында ==
* Иҫәнгилдина Г. «Хазина»лы Юлай ағай. [[:ba:Башҡортостан_(гәзит)|«Башҡортостан» гәзите]], 2014, 14 март<ref>[http://bashgazet.ru/kultura-i-literatura/12261-hazinaly-yulay-aay.html «Башҡортостан» гәзите, 2014, 14 март]</ref>.
* Гаделшина З. Кураист – это образ жизни, состояние души. Газета «Баймакский вестник», 2014, 25 февраля.{{ref-ru}}<ref>[http://www.bv02.ru/?new=3608 Газета «Баймакский вестник», 2014, 25 февраля]{{ref-ru}}</ref>
 
== Өҫтәлмә мәғлүмәт ==
* Ҡатыны Гүзәл Нәжиб ҡыҙы менән Айгөл исемле ҡыҙ тәрбиәләп үҫтергәндәр. Ул — билдәле скрипкасы.
 
== Иҫкәрмәләр ==
{{иҫкәрмәләр}}
 
== Сығанаҡтар ==
* {{БЭ2013|index.php/read/8-statya/5209-jnetdinov-yulaj-ishbuldy-uly}}
 
== Һылтанмалар ==
* [http://www.wiki02.ru/encyclopedia/Gaynetdinov_Yulay_Ishbuldovich/t/3373 БашкортстанЭнциклопедия (''белешмәлек'')Башкортостан]{{ref-ru}}
* [http://www.bashinform.ru/news/221971/ Башинформ. 29.10.2009] {{ref-ru}}
{{DEFAULTSORT:Гайнетдинов, Юлай}}
[[Төркем:Югары уку йортларын тәмамлаучылар]]