Башкорт дәүләт университеты: юрамалар арасында аерма

Уфада педагогик югары уку йорты ачу мәсьәләсе 1905 елда, [[Ырынбур губернасы|Ырынбур]], [[Уфа]], Пермь[[Пирем губернасы|Пирем]] губерналарын, шулай ук Чыпчык[[Тургай өлкәсе (Русия империясе)|Тургай]] һәм [[Җаек өлкәсе (Русия империясе)|Җаек]] өлкәләрен хезмәтләндергән Ырынбур уку округыбүлгесе үзәге Ырымбурдан[[Ырынбур|Ырынбурдан]] Уфага күчерелгәннән соң күтәрелә.

1909 елның 2 июлендә Русия империясенең халык мәгарифымәгарифе министры Александр Шварц ӨфөләӨфедә 1909 елның 1 июленнән, ягъни финанслау башланган көннән өч еллыкөчьеллык укытучылар институты ачарга рөхсәт итү турында киңәш бирә. Бер үк вакытта Халык мәгарифе министрлыгы сайты Ырынбур уку округыбүлгесе попечителенә директор вазифасына тиешле кандидатура табарга куша. Нәтиҗәдә Уфа гимназиясе укытучысы Александр Николаевич Лисовкий сайлап алына.

1909 елның 4 октябрендә Уфа укытучылар институты үзенең ишекләрен ача, ул Телеграф урамының 9 нчы йортында (хәзерге вакытта [[Заһир Исмәгыйлев]] исемендәге [[Уфа дәүләт сәнгать институты]] корпусларының берсе, Цюрупа урамы, 9) урнаша. Ырынбур уку округы попечителе институтны ачык дип игълан иткәч, тантаналатантанада катнашканнарның барчабарысы исеменнән халык мәгарифе министрына телеграмма төзелә һәм җибәрелә. Анда [[Николай II|императорга]] тугрылык тойгылары белдерелә. Телеграммага Уфа губернаторы, Уфа һәм Минзәлә епискобы, преосвященный Нафанил, Ырынбур уку округы попечителе, дворяннарның өяз башлыгы, губерна земство идаралыгы рәисе, Уфа укытучылар институты директоры һәм башка рәсми кешеләр кул куя. Бу телеграмма Русиянең төрле төбәкләреннән «императорга тугрылык тойгыларын, чиксез һөҗүләренсөюләрен» белдергән 20 башка хат, мөрәҗәгатьләр арасында [[1909 ел|1909 елның]] [[12 ноябрь|12 ноябрендә]] халык мәгарифе министры тарафыннан Император Николай II тапшырыла.

1912 елда институтның башлангычберенче чыгарылышы була. Аны, тулы уку курсы үтеп, 24 кеше белем ала. Педагогик советның [[1912 ел|1912 елның]] [[4 июнь|4 июне]] карары белән аларга шәһәр училищесыукуханәсе укытучысы исеме бирелә. Институтны алтын мидалмидәл белән — Борткевич Михаил һәм Самарин НиколаяНиколай, көмеш мидалмидәл белән — Антонюк Иосиф, Младенцев Никита, Панков Иосиф, Проскуряков НиколаяНиколай һәм Толмачев Дмитрий тамамлыйлартәмамлыйлар. Аларның барлыкбарысы да Ырынбур уку округының шәһәр училищеларынаукуханәләренә укытучылар итеп тәгаенләнә.

1919 елда Уфа укытучылар институты «Халык мәгарифе институты» итеп үзгәртелә[3]. 1923 елдан алып институт «Практик институт» исемен ала һәм өстәмә рәвештә авыл хуҗалыгы белгечләре дә әзерли башлый.