Ману законнары: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) кТөзәтмә аңлатмасы юк |
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 142:
Манусмрити буенча башка урта гасыр комментарийлардан Сарваджнанараянаныкын, Рагхавананданыкын һәм Рамачандраныкын күрсәтергә мөмкин.<ref name=olivelle368/><ref>Visvanath Narayan Mandlik (1886), Manavadharmaśastram, 5 volumes, {{oclc|83427487}}</ref>
==Тарихта әһәмияте һәм роле==
===Борынгы һәм урта гасыр Һиндстанында===
Галимнәрнең Манусмритиның берәркайчан борынгы яки урта гасыр Һиндстанда закон тексты булганлыгы турында шиге бар. Давид Буксбаум раслаганча: "иң яхшы хәзерге заман Шәрыкъ белгечләре фикерләре буенча, ул [[Манусмрити]] тулаем алганда Һиндстанда кайчан булса да гамәлдә булган кагыйдәләрнең чагылдырышы түгел. Күбесенчә ул Брамин фикеренчә закон нәрсә булганның идеаль сурәте.<ref>David Buxbaum (1998), Family Law and Customary Law in Asia: A Contemporary Legal Perspective, Springer Academic, {{ISBN|978-9401757942}}, page 204</ref>
Дональд Дэйвис язганча, "[[Манусмрити]] Дхармашастраның нинди булса да дәүләттә актив таралышы яки кулланылышы турында тарихи шәһадәт юк – текстны тану, хөрмәт итү һәм куллануның башка формаларыннан аерым буларак. Дхармашастра турында чын закон буларак дип һәм аның авторлары закон бирүчеләр дип уйлау аның тарихын җитди аңлап бетермәү дип фикер йөртә.<ref>Donald Davis (2010), The Spirit of Hindu Law, Cambridge University Press, {{ISBN|978-0521877046}}, page 14</ref> Башка галимнәр шул ук карашлы булганнар урта гасыр [[Гуджарат]], [[Керала]] һәм [[Тамил Наду]] Һинду патшалыклары эпиграфик, археографик һәм текстлардан шәһадәтләр буенча, шул ук вакытта Манусмритиның Көньяк Азия тарихына йогынты ясавын һәм теоретик ресурс булуын танып.<ref>Werner Menski (2009), Hindu Law: Beyond Tradition and Modernity, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195699210}}, Chapters 2 & 4</ref><ref>Donald R Davis Jr (2005), Intermediate Realms of Law: Corporate Groups and Rulers in Medieval India, Journal of the Economic and Social History of the Orient, Volume 48, Issue 1, pages 92–117</ref>
===Британ Һиндстанында===
Британия колониаль хөкемдарлыгына кадәр Көньяк Азиядә мөселманнар өчен [[шәригать]] (Ислам законы) [[Фатава-э-Аламгири]] буларак кодификацияләнгән, ләкин мөселманнар булмаганнар өчен - мәсәлән, Һиндулар, Буддистлар, Сикхлар, Джайннар, Парсилар өчен - Ислам хөкемдарлыгының 600 елы дәвамында кодификацияләнмәгән булмаган.<ref>{{cite journal |last=Lariviere |first=Richard W. |date=November 1989 |title=Justices and Paṇḍitas: Some Ironies in Contemporary Readings of the Hindu Legal Past |journal=Journal of Asian Studies |publisher=Association for Asian Studies |volume=48 |issue=4 |pages=757–769 |doi=10.2307/2058113 |jstor=2058113}}</ref> Британия колониаль рәсмиләре килүе белән Манусмрити Көньяк Азиядә мөселманнар булмаганнар өчен хокук системасын төзүдә һәм Көнбатышның борынгы һәм урта гасыр Һиндстан җәмгыятен аңлавы өчен тарихи роль уйнаган.<ref name=donalddavis/>
18-енче гасырда, иң элеккеге Көнчыгыш Һиндстан компаниясе Могол императорының агентлары буларак гамәл кылган. Британия колониаль хөкүмәте Һиндстанда сәяси һәм административ куәтләр өстеннән контроль алгач, ул төрле дәүләт вазифаларына ия булган, мәсәлән закон бирү һәм мәхкәмә функцияләре.<ref name=timlubin>Tomothy Lubin et al (2010), Hinduism and Law: An Introduction (Editors: Lubin and Davis), Cambridge University Press, {{ISBN|978-0521716260}}, Chapter 1</ref> Көнчыгыш Һиндстан Компаниясе һәм соңрак Британия Таҗы үзенең Британия акционерлары өчен табышлар эзләгән һәм шулай ук минималь хәрби көч кулланып эффектив сәяси контрольгә омтылган.<ref name=dawashbrook/> The administration pursued a path of least resistance, relying upon co-opted local intermediaries that were mostly Muslims and some Hindus in various princely states.<ref name=dawashbrook/> Британиялеләр куәтне катышудан арынып һәм җирле арадашчылар аңлатканча закон гамәлләрен адаптацияләп кулланган.<ref>{{cite journal |last=Kugle |first=Scott Alan |date=May 2001 |title=Framed, Blamed and Renamed: The Recasting of Islamic Jurisprudence in Colonial South Asia |journal=Modern Asian Studies |publisher=Cambridge University Press |volume=35 |issue=2 |pages=257–313 |jstor=313119 |doi=10.1017/s0026749x01002013}}</ref> Мөселманнар өчен булган закон текстлары һәм тереленгән Манусмрити манускрипты шулай итеп колониаль дәүләткә колониаль-хөкүмәткә кадәрге дини һәм сәяси конфликтларны дәвам иттереп унтугызынчы гасыр ахырына кадәр итәргә мөмкинлек биргән.<ref name=timlubin/><ref name=dawashbrook>{{cite journal |last=Washbrook |first=D. A. |date=1981 |title=Law, State and Agrarian Society in Colonial India |journal=Modern Asian Studies |volume=15 |issue=3 |pages=649–721 |doi=10.1017/s0026749x00008714 |jstor=312295}}</ref><ref name=ludorocherhcl/> The colonial policy on the system of personal laws for India, for example, was expressed by Governor-General Hastings in 1772 as follows,
<blockquote>
Мирас кабул итү, өйләнү, каста һәм башка дини кулланылышлар һәм оешмалар барлык очракларда да [[Мөселманнар]] өчен Коръән законы, һәм [[Һинд дине]]ндәгеләр өчен Шастралар кулланылырга тиеш.
|[[Warren Hastings]]|August 15, 1772<ref name=rocherresponse>{{cite journal | last1 = Rocher | first1 = Ludo | year = 1972 | title = Indian Response to Anglo-Hindu Law | journal = Journal of the American Oriental Society | volume = 92 | issue = 3| pages = 419–424 | jstor=600567}}</ref>}}
<blockquote/>
Һиндстан Мөселманнары өчен Британиялеләр шәригатьне хокук коды буларак кабул иткән, ул Аурангзеб спонсорлыгы белән "Әл-Сириҗия" һәм "Фәтәвә и-Аламгири" текстларына нигезләнгән.<ref name=michaelanderson>Michael Anderson (1995), Institutions and Ideologies: A SOAS South Asia Reader (Studies in Asian Topics, Editors: David Arnold, Peter Robb), Routledge, {{ISBN|978-0700702848}}, Chapter 10;<br />K Ewing (1988), Sharia and ambiguity in South Asian Islam, University of California Press, {{ISBN|978-0520055759}}</ref><ref name=annaim>Abdullahi Ahmed An-Na'im (2010), Islam and the Secular State, Harvard University Press, {{ISBN|978-0674034563}}, pages 149-150</ref><ref>[https://archive.org/stream/digestmoohummud00bailgoog#page/n7/mode/2up A digest of Moohummudan law on the subjects to which it is usually applied by British courts of justice in India] Neil Baillie, Smith, Elder & Co. London</ref> Һиндулар һәм башка Мөселман булмаганнар өчен, мәсәлән, Буддистлар, Сикхлар, Джайннар, Парсилар һәм Кабилә кешеләре өчен бу мәгълүмат юк.<ref name=timlubin/> The substance of Hindu law, was derived by the British colonial officials from Manusmriti, and it became the first Dharmasastra that was translated in 1794.<ref name="Flood 1996, page 56"/><ref name=donalddavis/> Британия колониаль рәсмиләре, гамәл өчен, Дхармашастрадан чыгармалар алып колониаль хөкүмәт өчен закон һәм дин категорияләрен эшләп караган.<ref>Ludo Rocher, "Hindu Law and Religion: Where to draw the line?" in ''Malik Ram Felicitation Volume''. ed. S.A.J. Zaidi (New Delhi, 1972), 190–1.</ref><ref>J.D.M. Derrett, ''Religion, Law, and the State in India'' (London: Faber, 1968), 96; For a related distinction between religious and secular law in Dharmaśāstra, see {{cite journal |last=Lubin |first=Timothy |date=2007 |title=Punishment and Expiation: Overlapping Domains in Brahmanical Law |ssrn=1084716 |journal=Indologica Taurinensia |volume=33 |issue= |pages=93–122}}</ref>
<ref name=ludorocherhcl/><ref name=michaelanderson/> The colonial officials of the early 19th century also failed to recognize that Manusmriti was one of many competing Dharmasastra texts, it was not in use for centuries during the Islamic rule period of India.<ref name=ludorocherhcl/><ref name=michaelanderson/> Рәсмиләр Манусмритины терелтеп, Мөселман булмаганнар өчен позитив закон расламаларын төзегәннәр Көньяк Азия Мөселман халкына карата шәригать куллану сәясәтенә тугрылыклы булып калыр өчен.<ref name=donalddavis>Donald Davis (2010), The Spirit of Hindu Law, Cambridge University Press, {{ISBN|978-0521877046}}, page 13-16, 166-179</ref><ref name=ludorocherhcl>Ludo Rocher (1978), Hindu Conceptions of Law, Hastings Law Journal, Volume 29, pages 1283-1297</ref><ref name=michaelanderson/> Manusmriti, thus played a role in constructing the Anglo-Hindu law, as well as Western perceptions about ancient and medieval era [[Hindu culture]] from the colonial times.<ref>For reviews of the British misappropriations of Dharmaśāstra, see: {{cite journal |last=Lariviere |first=Richard W. |date=November 1989 |title=Justices and Paṇḍitas: Some Ironies in Contemporary Readings of the Hindu Legal Past |journal=Journal of Asian Studies |publisher=Association for Asian Studies |volume=48 |issue=4 |pages=757–769 |doi=10.2307/2058113 |jstor=2058113}} and {{cite journal |last=Rocher |first=Ludo |date=June 1993 |title=Law Books in an Oral Culture: The Indian Dharmaśāstras |journal=Proceedings of the American Philosophical Society |volume=137 |issue=2 |pages=254–267 |jstor=986732}}</ref> Абдуллаһи Әхмәд ән-Нәгыйм Манусмритиның Һиндстан өстеннән колония вакытында хөкемдарлык итү өчен Манусмритиның ролен түбәндәгечә раслый (кыскартылган),<ref name=annaim/>
<blockquote>
[Британия] колониаль хөкүмәте Һинду һәм Мөселман законнарын 1772 елда кодификацияли башлый һәм аннан алдагы гасырда куллана башлаганнар, Һиндулар һәм Мөселманнарның закон һәм йолаларын ассызыклау белән. Катлаулы һәм үзара бәйле традицион системаларны кодификациясе хатын-кызларның статусының билгеле аспектларын туңдырган, мәслән, бертуктаусыз үсүче иҗтимагый һәм икътисад мөнәсәбәтләре контекстларыннан тыш, нәтиҗәдә хатыннарның хокуклары чикләнгән һәм кырыслаштырган. Процессның сайлаулы булуы, колониаль хөкүмәтләре Һинду һәм Мөселман дини элиталарның ярдәменә омтылганда [[Британия Һиндстаны]]нда йола законнарының Браминизация һәм Исламизациясенә китергән. Мәсәлән, Британия Шәрыкъ белгече галим Уильям Джоунс ачкыч текстларны "Әл Сириҗия"не 1792 елда Мирас кабул итүнең Мөхәммәд Диненең Законы буларак тәрҗемә иткән һәм "Манусмрити"ны 1794 елда "Ману Йолаларның Һинду Законнарының Оешмалары" буларак тәрҗемә иткән. Кыскача, Британия колониаль администраторлары гасырлар буенча эшләнгән бөтен әхлак, дини һәм иҗтимагый системаларны аларның фикеренчә Һинду һәм Мөселман законы ничек булырга тиеш дигән фикеренә яраштырып кыскартканнар.
|[[Abdullahi Ahmed An-Na'im]]|Islam and the Secular State: Negotiating the Future of Sharia<ref name=annaim/>}}
===Һиндстаннан Тыш===
''Дхарма-шастралар'', бигрәк тә Манусмрити Энтони Рэйд раслаганча,<ref name=reidseasia/> Бирма (Мьянма), Сиам (Тайланд), Камбоджа һәм Ява-Бали (Индонезиядә) зур хөрмәт ителгән патшалар сакларга тиеш табигый тәртипнең билгеләүче документлары буларак. Алардан күчермәләр ясалган, алар тәрҗемә ителгән һәм җирле законнар кодына кертелгән, Бирмада һәм Сиамда оригиналь текстка нык тотылыш белән һәм Ява (Индонезиядә) җирле хаҗәтләргә көчлерәк яраштыру белән.(Indonesia)".<ref name=reidseasia>Anthony Reid (1988), Southeast Asia in the Age of Commerce, 1450-1680: The lands below the winds, Yale University Press, {{ISBN|978-0300047509}}, pages 137-138</ref><ref>Victor Lieberman (2014), Burmese Administrative Cycles, Princeton University Press, {{ISBN|978-0691612812}}, pages 66-68; Also see discussion of 13th-century Wagaru Dhamma-sattha / 11th century Manu Dhammathat manuscripts discussion</ref><ref>On Laws of Manu in 14th-century Thailand's [[Ayutthaya Kingdom|Ayuthia kingdom]] named after [[Ayodhya]], see David Wyatt (2003), Thailand: A Short History, Yale University Press, {{ISBN|978-0300084757}}, page 61;<br />Robert Lingat (1973), The Classical Law of India, University of California Press, {{ISBN|978-0520018983}}, pages 269-272</ref> Урта гасырларда Манусмрити манускриптларынан Көньяк-көнчыгыш Азиядә текстлар алынган булган, шулай да алар Британия Һиндстанында беренче кулланышыннан соң кулланылган "оригиналь" тексттан шактый аерым булган. Көньяк-Көнчыгыш Азия халкы өчен закон текстларының тарихи нигезләмәсе буларак сакланып калган Манусмритиның роле бик әһәмиятле булган, Һукер раслаганча.<ref>{{cite journal |last=Hooker |first=M. B. |date=February 1978 |title=The Indian-Derived Law Texts of Southeast Asia |journal=The Journal of Asian Studies |volume=37 |issue=2 |pages=201–219 |jstor=2054162|doi=10.2307/2054162}}</ref>
==Башка дхармашастралар белән чагыштыру==
Манусмрити белән бергә ("Манава Дхармашастра"), борынгы Һиндстанда бер-берсе белән көндәш булган унсигездән утыз алтыга кадәр "Дхарма-шастралар" булган, Джон Боукер раслаганча.<ref name=bowker/> Many of these texts have been lost completely or in parts, but they are referred to in other ancient Indian texts suggesting that they were influential in some regions or time. Of the numerous jurisprudence-related commentaries and Smriti texts, after Manu Smriti and other than the older Dharma Sutras, Yajnavalkya Smriti has attracted the attention of many scholars, followed by Narada Smriti and Parashara Smriti (the oldest Dharma-smriti).<ref>M Rama Jois (2004), Legal and Constitutional History of India, Universal Law Publishing, {{ISBN|978-8175342064}}, pages 19-34</ref> Госе һәм башка галимнәр раслаганча, [[Яджнавалкья Смрити]] [[Манусмрити]]га караганда текстына күбрәк игътибар иткәннәр, хөкүмәт һәм гамәл сораулары буенча. Бу төзелү датасы билгеле булмаган, ләкин Манусмритидан берничә гасыр соң охшаш, "төгәлрәк, методикрак, сафрак һәм либеральрәк".<ref name=jois31>M Rama Jois (2004), Legal and Constitutional History of India, Universal Law Publishing, {{ISBN|978-8175342064}}, page 31</ref> According to Jois,
<blockquote>
18 закон атамаларын кертеп, Яджнавалкйя Мануда кебек шул ук өлгеләрне җиңел модификацияләр белән дәвам иттерә. Хатын-кызларның хокуклары һәм мирас кабул итү һәм милеккә ия булу, Шудраларның статусы һәм җинаять өчен җәза пунктларында Яджнавалкья Мануга караганда либеральрәк. (...) Ул гамәлдә булган документларны ясау, распискалар хокукы, закладнаялар, партнерлык һәм уртак ширкатьләр темалары белән эш итә.
|M Rama Jois|Legal and Constitutional History of India<ref>M Rama Jois (2004), Legal and Constitutional History of India, Universal Law Publishing, {{ISBN|978-8175342064}}, pages 31-32</ref>}}
Джоис фараз иткәнчә [[Яджнавалкья Смрити]] текстының либераль эволюциясенә Борынгы Һиндстанда [[Буддизм]] йогынты ясаган.<ref name=jois31/> Яджнавалкья тексты Ману текстыннан шулай ук монастырьларны оештыру, җир бүләкләре, үлем җәзасы бирү һәм башка мәсьәләләр буенча бүлекләр өстәве белән аерылып тора. Яджнавалкья текстына урта гасыр эраның күп Һинду патшалыкларында күбрәк мөрәҗәгать ителгән, бу 12-енче гасыр "Митакшара" дип аталган [[Виджнанешвара]] комментарие моңа шаһид булып тора.<ref>M Rama Jois (2004), Legal and Constitutional History of India, Universal Law Publishing, {{ISBN|978-8175342064}}, page 32</ref>
<blockquote/>
== Тышкы сылтамалар ==
| |||