Ману законнары: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) кТөзәтмә аңлатмасы юк |
A.Khamidullin (бәхәс | кертем) кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 78:
==Эчтәлеге==
Манусмритиның эчтәлеге һәм структурасы аның күбесенчә Браминнарга (руханилар сыйныфы) һәм Кшатрияларга (патша, хөкемдарлар һәм гаскәриләр сыйныфына) караганына дип фараз итәргә була.<ref name=olivellemspurpose/> Текст 1034 шигырьне, иң зур өлешне, Браминнарның законннарына һәм көтелгән корбаннарына багышлый һәм 971 шигырьне кшатрийларга.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, page 41</ref> Вайшьялар (сәүдәгәрләр сыйныфы) һәм шудралар (эшчеләр сыйныфы) кагыйдәләр текстта гадәттән тыш кыска. Оливел текстның "сәяси куәт һәм руханилар кызыклары" баланска мөрәҗәгать итү өчен дип фаразлый һәм төзелгән вакытта Һиндстанга чит ил бәреп керүләре булганга күрә дип уйлый.<ref name=olivellemspurpose>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 16, 62-65</ref>
===Корбаннар һәм читкә кагылганнар===
Манусмрити күп шигырьләрдә корбаннарны киңәш итә һәм аларның исемлеген китерә. Мәсәлән, 6.75 шигырендә ачкыч дәрәҗәләр итеп һәрбергә карата [[Ахимса (көч кулланмау)]] һәм тыелуны киңәш итә.<ref>[https://archive.org/stream/lawsofman00manu#page/n355/mode/2up The Laws of Manu 6.75] George Bühler (Translator), The Sacred Books of the East, Vol. 25, Oxford University Press, page 212</ref><ref>[[J Duncan M Derrett]] (1975), Bharuci's commentary on the Manusmrti, Schriftenreihe des Sudasien-Instituts der Universitat Heidelberg, {{ISBN|978-3515018586}}, page 23</ref> шул ук вакытта 10.63 шигыре бар дүрт варна (каста) да теләсә нинди мәхлукатны җәрәхәтләндерүдән тыелырга , ялганнан һәм башкаларның милкен тартып алудан тыелырга өнди.<ref>[https://archive.org/stream/lawsofman00manu#page/n559/mode/2up The Laws of Manu 10.63] George Bühler (Translator), The Sacred Books of the East, Vol. 25, Oxford University Press, page 416</ref><ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 208-214, 337</ref>
Моңа охшаш рәвештә, 4.204 шигырендә, Оливел раслаганча, кайбер Манусмрити манускриптлары киңәш ителгән дәрәҗәләр итеп "мәрхәмәтлелек, түземлек, җәрәхәтләмәү, үз-үзеңне контрольдә тоту, теләмәү, медитация, тынычлык, татлылык һәм намуслылык"ны беренче урынга куя һәм "сафландыру, корбаннарны, аскетик хезмәтне, бүләкләр бирүне, Ведаларны тавыш белән уку, җенси әгъзалардан тыелуны, ритуалларны, ашаудан тыелуларны, тынычлылыкны һәм коенуны" икенчел итеп киңәш итә.<ref name=olivellepage275>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, page 275</ref> A few manuscripts of the text contain a different verse 4.204, according to Olivelle, and list the recommended virtues to be, "not injuring anyone, speaking the truth, chastity, honesty and not stealing" as central and primary, while "not being angry, obedience to the teacher, purification, eating moderately and vigilance" to desirable and secondary.<ref name=olivellepage275/>
"Манусмрити"ның башка ачылган манускриптларда, иң күп тәрҗемә ителгән Калькутта манускриптын да кертеп, текст 4.204 шигырьдә [[Ямас]] астында этик боерыклар, мәсәлән, [[Ахимса]] (көч кулланмау) - беренчел, ә [[Нияма]], мәсәлән, [[Ишварапранидхана]] (үз Ходаеңа карау) болар кече һәм "Ямас"ны гамәл кылмыйча "Ньяма"га гына буйсынучылар читкә кагылганнарга әверелә.<ref>[https://archive.org/stream/lawsofman00manu#page/n303/mode/2up The Laws of Manu 4.204] George Bühler (translator), The Sacred Books of the East, Vol. 25, Oxford University Press, page 160-161</ref><ref>[[J Duncan M Derrett]] (1975), Bharuci's commentary on the Manusmrti, Schriftenreihe des Sudasien-Instituts der Universitat Heidelberg, {{ISBN|978-3515018586}}, pages 30, 439-440</ref>
===Шәхси сайлау, үз-үзеңне тоту һәм әхлак===
Манусмритида кешенең үз шәхесенә һәм башка кешеләргә карата вазифалар турында күп шигырьләр бар, аларга әхлак законнары һәм шулай ук хокук законнары керә.<ref name=olivellepage31>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 31-32</ref> Оливел раслаганча, бу үсеш алган илләрдә законлы өйләнүдән туу белән беррәттән законлы өйләнүдән тыш туган балаларны закон тарафыннан саклау турында хәзерге закон вакытында борчылуларга охшаган.<ref name=olivellepage31/>
Текстта тасвирланган шәхси үз-үзеңне тотулар киңәйтелгән. Мәсәлән, 2.51-2.56 шигырьләрендә монах башта хәер җыярга, аннан соң хәер ризыгын җыеп башта остазына тәкъдим итеп, аннары үзе ашарга. Манусмрити раслаганча, берәү нинди булса да ризык эләксә рәхмәтле булырга һәм аны җирәнүсез ашарга, беркайчан да кирәгеннән артык ашамаска, чөнки кирәгеннән артык ашау сәламәтлеккә зарарлы.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, page 97</ref> 5.47 шигырендә, текст раслаганча эш кеше уйлап эшләгәндә, яраткан эшен эшләгәндә һәм нинди дә булса мәхлукатны җәрәхәтләмичә эшләгәндә артык тырышлыксыз була.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, page 140</ref>
Күп шигырьләр ит ашау гамәленә карый, ничек ул тере җанварларга җәрәхәт китерә, ни өчен ул явыз гамәл һәм вегетарианлыкның әхлагын.<ref name=olivellepage31/> Yet, the text balances its moral tone as an appeal to one's conscience, states Olivelle. For example, verse 5.56 as translated by Olivelle states, "there is no fault in eating meat, in drinking liquor, or in having sex; that is the natural activity of creatures. Abstaining from such activity, however, brings great rewards."<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 31-32, 138-147, 558-593</ref>
===Хатын-кыз хокуклары турында===
Текстта һәм башка бүлекләрдә аерылышу мөмкин дип әйтелә. Мәсәлән, 9.72-9.81 шигырьләрдә ир-кешегә яки хатын-кызга ялган өйләнүдән чыгарга рөхсәт ителә һәм янә өйләнергә; текст шулай ук хатынга аның ире югалган булса яки аны ташласа янә кияүгә чыгарга законлы ысуллар бирә.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 190-207, 746-809</ref>
Ул тол хатыннарга карата кырыслык турында сөйли, мәсәлән 5.158-5.160 шигырьләрдә. Башка шигырьләрдә, мәсәлән, 2.67-2.69-та һәм 5.148-5.155-тә кыз үзенең әтисенең саклавына омтылырга һәм буйсынырга, һәм яшь хатын буларак иренең, ә тол хатын буларак иренең; һәм хатын үзенең ирен Ходай буларак карарга тиеш дип сөйләнә.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 31-32, 108-123, 138-147</ref> <ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 98, 146-147</ref> 3.55-3.56 шигырьләрдә Манусмрити шулай ук "хатыннар ихтирам ителергә һәм бизәлергә" һәм "хатыннар ихтирам ителгән урында, Ходайлар рәхәтләнә; ләкин киресенчә булган урында бернинди изге йоланың җимеше юк".<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, page 111</ref><ref>Sanskrit: यत्र नार्यस्तु पूज्यन्ते रमन्ते तत्र देवताः । यत्रैतास्तु न पूज्यन्ते सर्वास्तत्राफलाः क्रियाः <br />[https://archive.org/stream/lawsofman00manu#page/n227/mode/2up The Laws of Manu 3.55-3.56] George Bühler (Translator), The Sacred Books of the East, Vol. 25, Oxford University Press, page 85</ref> Elsewhere, in verses 5.147-5.148, states Olivelle, the text declares, "a woman must never seek to live independently".<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, page 146</ref>
Шул ук вакытта, Оливел раслаганча, текст варнадан тыш никахларны алдан күрә, мәсәлән, Брамин ир һәм Шудра хатын арасында 9.149-9.157 шигырьләрдә, тол хатын кияүгә чыкмаган баладан йөкле булып китү 9.57-9.62 шигырьләрдә, хатын-кыз иреннән качкан өйләнүләр һәм шулай ук 9.143-9.157 шигырьләрдә милек мирасы тапшыру, һәм шулай туган балаларның закон хокуклары.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 31-32, 194-207, 755-809</ref> The text also presumes that a married woman may get pregnant by a man other than her husband, and dedicates verses 8.31-8.56 to conclude that the child's custody belongs to the woman and her legal husband, and not to the man she got pregnant with.<ref>Robert Lingat (1973), The Classical Law of India, University of California Press, {{ISBN|978-0520018983}}, pages 83-84</ref><ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 182-193, 659-706</ref>
Манусмрити хатынны 9.192-9.200 шигырьләрдә хатынга алты тип милек хокукларын тәэмин итә. Боларга кияүгә чыкканда алынганы, яки ул качканда яки алып кителгәндә аңа бүләк буларак бирелгән, яки кияүгә чыкканчы мәхәббәт талисманы буларак бирелгән, яки аның биологик гаиләдән буларак, яки кияүгә чыкканга кадәр иреннән алынган, яки авырган туган-тумачасыннан мирас булып алынган.<ref>Patrick Olivelle (2005), Manu's Code of Law, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195171464}}, pages 200-201, 746-809</ref>
[[Флавия Агнес]] Манусмрити хатыннарның хокукларның перспективаларның катлаулы комментарие дип раслый, һәм Һиндулар өчен Британ колониаль чорда хатыннарның хокукларның кодификациясе, һәм мөселманнар өчен Ислам текстларыннан, кайбер аспектлар алынган һәм арттырып кулланылган, шул ук вакытта башка бүлекләр игътибарга алынмаган.<ref name=flavia>Flavia Agnes (2001), Law and Gender Inequality: The Politics of Women's Rights in India, Oxford University Press, {{ISBN|978-0195655247}}, pages 41-45</ref> Бу колониаль эра вакытта шәхси канунның төзелеше Манусмритиның тарихи роле турында законлы уйланма барлыкка китерә Көньяк Азия хатыннарына кагылышлы язма буларак.<ref name=flavia/><ref>[[Abdullahi Ahmed An-Na'im]] (2010), Islam and the Secular State, Harvard University Press, {{ISBN|978-0674034563}}, pages 149, 289</ref>
| |||