Çeçen İçkeriä Cömhüriäte: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Derslek (бәхәс | кертем)
к Kitap үзгәртүләре (бәхәс) Frhdkazan юрамасына кадәр кире кайтарылды
SSgt.Vensky (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
'''Çeçen İçkeriä Cömhüriäte İçkeriä''' yä kiyäki '''İçkeriä''' [[Qawqaz]]da Çeçennär ilendä urnaşılğan [[tanılmağan däwlät]]. Çeçennär üzläre üz ilen '''Noxçiyn Respublika İçreria''' itep atílaratıylar. ''İçkeriä'' süze Çeçen yäşäw cireneñ Törki iseme. İçkeriä Könyaqta [[GörciäGörcistan]], Çığış yaqta [[DägstanDağstan]], Batış yaqtan [[İnguşetiaİnguşetiä]] wä [[TönTönyaq Osetiä]] belän çiktäş.
 
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
{{il|isem=Çeçen Cömhüriäte İçkeriä|qısqaİsem=İçkeriä
|+<big><big>'''Çeçen İçkeriä Cömhüriäte'''</big></big>
|tamğaRäseme=Coat of arms of Chechnya.svg
|-
|älämRäseme=Flag of Chechen Republic since 2004.svg
| style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 |
|milliKöy=
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0"
|milliÄytem=
|-
|tellär=[[Çeçençä]]
| align="center" width="140px" | [[Файл:Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg|125px]]
|xälät=Tanılmağan bäysezlek
| align="center" width="140px" | [[Файл:COA_of_Chechen_Republic_Ichkeria.png|85px]]
|başqala=[[Grozní]]???
|-
|ilbaşıUrını=Präzident|ilbaşıİseme=Aslan Ali ulı Maskhadov (separatist)/Alu Alkhanov (pro-Räsäy-çe)
| align="center" width="140px" | '''Bayraq'''
|wäzirUrını=Tışqı Elemtälär|wäzirİseme=İlyas Ahmad
| align="center" width="140px" | '''İltamğa'''
|şurabaşıUrını=Särqätib|şurabaşıİseme=Akhmed Zakayev
}|}
|alan=17 300|alanUrını=?|suÖleşe=~0
|-
|xalıq=862 000|xalıqUrını=?|xalıqTığızlığı=50|isäpYılı=1997
| align=center colspan=2 | [[Файл:Europe_Location_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg|300px]]
|aqça=RUR|aqçaİseme=Sum
|-
|UTC=+3||DST=+4
| '''[[Başqala]]'''
|TLD=yuq äle
| [[Groznıy]]
|şaltıratu=+7
|-
}}
| '''[[Räsmi tel]]lär'''
| [[Çeçen tele]] häm [[Urıs tele]]
|-
| '''[[Prezident]]'''
|[[1991]]—[[1996]] [[Cäwxär Dudayew]]<br/>[[1996]]—[[1997]] [[Zelimxan Yandrabiew]]<br/>[[1997]]—[[2005]] [[Aslan Masxadow]]<br/>[[2005]]—[[2006]] [[Ğabdul-Xälim Sadulayew]]<br/>[[2006]]—[[2007]] [[Doku Umarow]]
|-
| '''[[Vitse-prezident]]'''
|[[1993]]-[[1996]] [[Zelimxan Yandrabiew]]<br/>[[1996]]-[[1997]] [[Säyed-Xäsän Ğabdemöslimow]]<br/>[[1997]]-[[2002]] [[Waxa Arsanow]]<br/>[[2002]]-[[2005]] [[Ğabdul-Xälim Sadulayew]]<br/>[[2006]] [[Şamil Basayew]]<br/>[[2006]]-[[2007]] [[Supyan Ğabdullayew]]
|-
| '''[[Şiğär]]'''
| [[Joƶalla ya marşo]]
|-
| '''[[Aqça]]'''
| [[Sum]] häm [[Naxar]]
|-
| '''[[Telefon kodı]]'''
| +7
|-
| '''[[Päräwez domenı]]'''
| yuq
|}
 
== TaríxTarix ==
 
[[1991]]. yılda [[CoxarCäwxär DudayDudayew]]'ev prezidäntprezident wazífasınwazıyfasın başqaru waqıtında [[Çeçen]] Şurası üz cömhüriätne möstäqil dip íğlan itkän wä möstäqillekne [[TalíbanTaliban]] ğına tanığan. İnguşlar isä Çeçennärdän ayırılıp, ayırım cömhüriät íğlaniğlan itkännär.
 
[[1994]]. yılnıñ Dekäber ayında [[Räsäy]] prezidänteprezidentı [[Boris Yeltsin]], cirmay belän bay bulğan İçkeriäneñ Könyağın basıp alu öçen, 40 000 ğäskär cibärä, “Berençe Çeçen Suğışı” başlana. Suğış Urıs niäte buyınça qısqa bulırğa tieşie, ämma çınlıqta bik qanlı 13-aylı suğışqa äwerelgän. Keşelär belän tulı Çeçen başqlası raketlar belän bombılarğa kümderelgän. Berençe Suğış waqıtında Urıslar 100 meñnän artıq Çeçen keşesen ütergännär. Urıs cirbasarları dä 10-35 meñ çaması ülgännär, kübese çerep kümelmiçä Çeçen cirendä qalğannar.
 
[[1996]]. yılnıñ Äpril ayında urıslar raket cibärep, CoxarCäwxär Duday'evDudayew prezidäntenprezidentın üterälär. August ayında 2-yaqlı şartnämä tözep urıslar üz ğäskärlärne Çeçen cirennän çığalalar.
 
[[1997]]. yılnıñ ĞínwarĞinwar ayında Çeçen xärbiläre başı AslarAslan Maskhad'ovMasxadow prezidäntprezident bulıp saylana. Urıs xäkimiäte İçkeriädäge xällärne bozarğa tırışa.
 
[[1999]]. yılda İçkeriä Şäriğät buyınça yäşi başlíbaşlıy.
 
== Säyäsät ==
 
[[1997]]. yılda xalıqara cämğiätläre küzätüendä torğan İçkeriä prezidänteprezidentı saylawında 4-yıllıq wazífağawazıyfağa [[Aslan MasxadMasxadow]]'ov saylana. [[2001]]. yılda, suğış waqıtında yaña saylaw uzdırırğa mömkin bulmaw säbäple, [[Aslan MasxadMasxadow]]'ov üz wazífasınwazıyfasın tağın ber yılğa ozınaytqan. Soñğı waqıt İçkeriä başqalasın qaldırıp, Çeçen ğäskärläre qaramağında bulğan İçkeriäneñ Könyaq tawlı töbäklärenä kitkän. PrezidäntPrezident [[Aslan MasxadovMasxadow]] räsmi qararlarnı çığarıp tora. İçkeriä xäkimiäteneñ Awrupı wä Ğäräp illärendä üz wäqälätläre bar. İlneñ zur öleşe [[Urıs]] ğäskäre basıp alğan.
 
[[2003]]. yılda [[Räsäy FöderasísıFederatsiäse]] xäkimiäte İçkeriä cirendä “qurçaq” xäkimiäten yasap mataşa häm İçkeriä ciren ''Çeçen RepublígıRespublikası'' itep atíatıy başlíbaşlıy. [[Mäskäw]] [[Gudermes]]le Waxxabit bulmağan möfti [[AxmadÄxmät KadyrovQadıyrow]]nı Çeçen präzidentlegenäprezidentlığına utırtalar.
 
[[2004]]. yılda [[1. May]]da Çeçen separatist ğäskärläre [[AxmadÄxmät KadyrovQadıqrow]]nı şartlatıp, uñışlı ütergännär. Şul uq [[2004]]. yılda Urıs xäkimiäte yaña “qurçaq” prezidäntne - [[Alu AlxanovAlxanow]]nı - utırta.
 
[[2004]]. yılda [[Beslan]] şähärendä höcümennän soñ Çeçen separatist xäkimiäteneñ abruyı töşä.
Строка 46 ⟶ 67 :
* [http://chechenpress.info/ ChechenPress.info] – İçkeriäneñ räsmi matbuğat çarası
* [http://kavkazcenter.info/ KavkazCenter.info] – Yañalıq xezmäte (İnglizçä, Törekçä, Urısça)
 
== Monı da qara ==
* [[:en:Chechnya]]
 
{{töpçek}}