Аскорбин әчелеге: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
|||
Юл номеры - 63:
Аскорбин әчелеге табигатьтә җимешләрдә һәм яшелчәләрдә бар.
Аскорбин әчелеге җитмәве [[зәңгелә]] авыруына (цинга) китерә. С витамины җитешмәү, кагыйдә буларак, аның азыклар белән аз керүе нәтиҗәсендә килеп чыга, ләкин ул, ашказаны-эчәк тракты, бавыр һәм ашказаны асты бизе авырулары нәтиҗәсендә, витаминны сеңдерү процессы бозылу сәбәпле, эндоген юл белән дә килеп чыгарга мөмкин.
Витамин җитешмәү процессы яшерен рәвештә бара һәм ул көтелгәнгә караганда күбрәк очрый. Аның төп билгеләре — эшкә сәләтнең кимүе, тиз ару-ялчу, организмның салкынга түзмәве, салкын тию авыруларына (томау, югарыгы тын алу органнарының лайлалы ярасы ялкынсыну, көчле респиратор авырулар һ. б.) тиз бирелүчәнлек.
== Әһәмият ==
Строка 90 ⟶ 92 :
* [[әфлисун]] (38-60 мг/100 г)
* [[алма]] ( 4,6 мг/100 г)
Кеше азыгында С витаминының табигый чыганаклары — үсемлек продуктлары. Бавыр, бөерләр (10 мг%), болан итен һәм бигрәк тә болан телен санамаганда, терлекчелек продуктларында аның микъдары аз. Сөт продуктларыннан кымыз һәм сөт-кислоталы ацидофиль эчемлекләр С витаминының күп булуы белән аерылып торалар.
== Тасвир ==
Витамин С — кристаллик маддә. Суда эрүчән. Табигый шартларда өч төрле формада: аскорбин кислотасы, дегидроаскорбин кислотасы һәм аскорбиген хәлендә очрый. Бу формаларның өчесе дә витамин активлыгына ия.
Үсемлекләрдә С витаминының төп микъдары (70%ка кадәр) аскорбиген хәлендә; ул окисьлашуга аеруча бирешмәүчән, аскорбин кислотасының бәйләнгән формасы булып тора. Кеше организмы аны синтезламый. Организмда 5000 мг чамасы аскорбин кислотасы бар, ул төрле органнар һәм системаларның тукымаларына таралган, матдәләр алмашыну, синтезлау һәм башка процессларда катнаша, шулай ук организмның реактивлыгына, аның саклану механизмнарына, инфекцияләргә,
тышкы тирәлекнең теге яки бу уңайсыз факторларына каршы тору ныклыгына уңай, тәэсир итә.
Бу витамин эсселеккә чыдамсыз, югары температурада бозыла. Аскорбин әчелеге [[организм]]дагы оксидлану һәм [[матдәләр әйләнеше]]ндә катнаша. Аның азыкта җитешмәве [[кан тамырлары]]ның имгәнүенә, зәңгелә авыруын сәбәп була. [[Медицина]]да киң кулланыш тапкан.
Строка 141 ⟶ 148 :
| align="center"| 75
|}
С авитаминозын кисәтү өчен аскорбин кислотасының зур микъдары таләп ителми. ФАО/ВОЗ экспертлары комиссиясе аны 20—30 мг тәкъдим итә. Ләкин организмның эчке тирәлеген нормальләштерүдә оптималь нәтиҗәгә ирешү өчен аскорбин кислотасы 3—5 мәртәбә күбрәк, ягъни тәүлеккә 70—100 мг таләп ителә. Моның өчен тәүлеклек азык рационына ел буе яңа өлгергән яшелчә һәм җиләк-җимеш өстәп .торырга кирәк. Аларны күтәренке нормаларда куллану эчәкләрдәге микрофлораның иң яхшы хәлдә булуын тәэмин итә, эчәклектә таркалу процесслары башланудан саклый, организмның эчәклектән килә торган агулы матдәләр белән агулануын булдырмый.
==Кызыклы фактлар==
Аурупада куркыныч [[зәңгелә]] [[эпидемия]]ләре [[XVIII гасыр]] урталарында, C витаминына бай [[бәрәңге]] игелә башлагач туктый.<ref>[http://www.rg.ru/2013/12/03/kartofel-site.html Пять полезных свойств картофеля] // [[Российская газета]], 03.12.2013</ref>
Исәпләүләр буенча, кешенең С витаминына көнлек нормасы 300 г чи бәрәңгедә бар (кызганычка каршы, җылытканда, С - витамины тиз таркала).
Аш хәзерләгән вакытта С витаминын саклау өчен продуктларны артык кайнатырга ярамый, ашны савытның капкачын ябып әзерләргә, яшелчәләрне кайнап торган суга яки шулпага салырга һәм сода өстәмәскә кирәк.
== Искәрмәләр ==
| |||