Wikipedia

Албания: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
SSgt.Vensky (бәхәс | кертем)
304 үзгәртергә
Төзәтмә аңлатмасы юк
Ajdar (бәхәс | кертем)
4132 үзгәртергә
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{Дәүләт||Татарча исем= Албания
|Дәүләт исеме = Албания
|Татарча исем = Албания Җөмһүрияте
|исем2=Republika e Shqipërisë
|Чын исем = {{lang-sq|Republika e Shqipërisë}}
|исем3=
|Герб = Albania state emblem.svg
|кыска исем=Албания
|Герб урынына =
|герб=Albania state emblem.svg
|Байрак =
|байрак=Flag of Albania.svg
|Байрак зурлыгы =
|карта=Europe location ALB.png
|Шигарь = {{lang-sq|Ti, Shqipëri, më jep nder, më jep emrin Shqiptar}}»
|гимн=[[Hymni i Flamurit]]
|Шигарь тәрҗемәсе=
|девиз=юк
|Һимн исеме = Hymni i Flamurit
|телләр=[[албан теле]]
|Аудио =Hymni i Flamurit instrumental.ogg
|халәт=унитар дәүләт
|Идарә итү формасы = Парламент җөмһүрияте
|башкала=Тирана
|Дәүләт дине =
|шәһәрләр=[[Тирана]]
|lat_dir =N |lat_deg =41 |lat_min =21 |lat_sec =0
|ил башлыгы урыны=Президент
|lon_dir =E |lon_deg =19 |lon_min =59 |lon_sec =0
|ил башлыгы исеме=Бамир Топи
|region = AL
|вәзир урыны=Премьер-министр
|CoordScale =
|вәзир исеме=Сали Бериша
|Харитада = Location Albania Europe.png
|шура башлыгы урыны=
|Харитада2 =
|шура башлыгы исеме=
|Тел/Телләр = [[Албан теле]]
|мәйдан= 28 748
|Нигезләнгән =
|су өлеше= 4,7
|Нигезләү датасы =
|халык саны= 3 600 523
|Бәйсезлек көне = [[1912 ел]]ның [[28 ноябрь|28 ноябре]]
|исәп елы= 2007
|Бәйсезлекне игълан итү =
|халык тыгызлыгы= 123
|Кемнән =[[Госманлы империясе]]ннән
|тулаем милли продукт= 11,967 млрд.
|Башкала = Тирана
|тулаем милли продукт кеше башына= 3760
|Эре шәһәрләр = Тирана
|акча= Лек
|Җитәкчеләр вазифалары = [[Албания Президенты|Президент]]<br />[[Албания Премьер-министры|Премьер-министр]]
|UTC=+2
|Җитәкчеләр = [[Буяр Нишани]]<br />[[Эди Рама]]
|интернет домены=[[.al]]
|Мәйдан буенча урыны = 139
|телефон коды=355
|Мәйдан = 28 748
|Су проценты = 4,8%
|Этнохороним =
|Халык саны буенча урыны = 130
|Халык = {{үсү}} 3 038 594<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/al.html |publisher=CIA (Central Intelligence Agency}}</ref>
|Бәя елы = 2016
|Җанисәп буенча халык саны = 2821977
|Җанисәп елы = 2011
|Халык тыгызлыгы = 98 км²
|ТЭП (САМП) = $36.241 миллиард
|ТЭП (САМП) исәпләү елы =2016
|ТЭП (САМП) буенча урын =
|Кеше башына ТЭП (САМП) =$12,582
|ТЭП =$12.876 миллиард
|ТЭП исәпләү елы =2016
|ТЭП буенча урыны =
|Кеше башына ТЭП =$4,444
|КПҮИ = {{үсү}} 0,764<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/2016-report|title=Human Development Report 2015|publisher=[[БМО Үсеш программасы]]|accessdate=2017-03-24|lang=en |description=БМО Үсеш программасы сайтында Кеше үсеше турында доклад (2016)}}</ref>
|КПҮИ исәпләү елы = 2016
|КПҮИ буенча урыны = 75
|КПҮИ дәрәҗәсе = <span style="color:#095;">югары</span>
|Авиаширкәт =
|Акча берәмлеге = [[албан легы|лек]]
|Домен/Доменнар = [[.al]]
|ISO = ALB
|Телефон коды = 355
|Сәгать кушагы = +2
|Искәрмәләр =
<!-- |Байраксыз һәм гербсыз=* -->
<!-- |Гимнсыз=* -->
}}
 
'''Албания''' яки '''Арнаутлык''' ({{lang-sq|Shqipёria}}, рәсми исеме – '''Албания (Арнаутлык) Җөмһүрияте''', {{lang-sq|Republika e Shqipёrisё}} {{IPA|[ɾɛpuˈblika ɛ ʃcipəˈɾiːs]}}) — Көньяк-Көнчыгыш Аурупада урнашкан мөстәкыйль дәүләт. 2016 ел мәгълүматларына күрә, Албаниядә 3 миллионнан артык кеше яши. Илнең башкаласы һәм иң эре шәһәре — [[Тирана]], аннан кала иң зур шәһәрләре — [[Дуррес]] һәм [[Влёра]]. Албания [[Балкан ярымутравыныңярымутравы]]ның көнбатыш өлешендә, [[Әдрән диңгез|Әдрән]] һәм [[Ионик диңгез]]ләрнең чигендә урнашкан. [[Отранто (бугаз)|Отранто бугазы]] Албанияне [[Италия]]дән аерып тора. Дәүләт төньяк-көнчыгышта [[Сербия]], [[Косово һәм Метохия]] мохтариятле төбәге белән, төньяк-көнбатышта – [[Черногория]] белән, көнчыгышта – [[Македония]], көньяк-көнчыгышта – [[Греция]] белән чиктәш.
 
Борынгы чорларда хәзерге Албания җирләрендә иллирияле, тракияле һәм грек кабиләләре яшәгән, берничә грек колониясе булган. Иллирия сугышыннан соң бу җирләр Рим империясенең [[Далмация (Рим вилаяте)|Далмация]], [[Македония (Рим вилаяте)|Македония]] һәм [[Мёзия]] вилаятьләренә керәләр. [[1190 ел]]да Круя шәһәренең Прогон исемле идарәчесе Арбер кенәзлеген төзи, бу беренче албан дәүләте була. [[XVI гасыр]]да хәзерге албан җирләрен [[Госманлы империясе]] яулап ала, төрекләр монда биш гасырга якын хакимлек итә. [[1912 ел]]да, [[Балкан сугышлары]]ннан соң, Албания мөстәкыйльлеге турында игълан итә. [[1939 ел]]да Италия Албания патшалыгын басып ала һәм монда Бөек Албанияне төзи, ә [[1943 ел]]да ул [[Алмания]] протекторатына әверелә. [[Икенче бөтендөнья сугышы]]ннан соң [[Әнвәр Хуҗа]] җитәкчелегендәге Хезмәт фиркасы хакимияткә килә, ил коммунистик үсеш юлына баса, изоляция сәясәтен алга сөрә. [[1991 ел]]да Албания Халык Социалистик Республикасы бетерелеп, хәзерге Албания Җөмһүрияте барлыкка килә.
 
Албания — үсеп килүче демократик ил. Икътисадта хезмәт күрсәтүләр базары өстенлек итә, аннан соң сәнәгать һәм авыл хуҗалыгы килә. Кеше үсеше потенциалы индексы югары дип санала. Дәүләт барлык ватандашларын сәламәтлек саклау системасы һәм бушлай башлангыч һәм урта белем алу мөмкинлеге белән тәэмин итә.
 
Албания [[Берләшкән Милләтләр Оешмасы]], [[НАТО]], [[БСО]], [[Бөтендөнья банкы]], [[Аурупа шурасы]], [[АИХО]], [[Ислам хезмәттәшлеге оешмасы]] берләшмәләренең әгъзасы. 2016 елда [[Аурупа берлеге]]нә керер өчен гариза язды.
 
== Искәрмәләр ==
{{Reflist}}
 
== Сылтамалар ==
* {{Wikiatlas|Albania}}
* [http://www.albania.al/ Албаниянең туристлар өчен рәсми порталы]
 
[[Отранто (бугаз)|Отранто бугазы]] Албанияне [[Италия]]дән аерып тора. Дәүләт төньяк-көнчыгышта [[Сербия]], [[Косово һәм Метохия]] мохтариятле төбәге белән, төньяк-көнбатышта – [[Черногория]] белән, көнчыгышта – [[Македония]], көньяк-көнчыгышта – [[Греция]] белән чиктәш.
 
{{Rq|stub}}
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Албания