Людвиг Больцман: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 25:
'''Людвиг Больцман''' (алманча Ludwig Eduard Boltzmann, tat.lat. ''[http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Людвиг_Больцман Ludwig Edward Boltsman], 20 февраль 1844, Вена, [[Австрия]] империясе — 5 сентябрь, 1906, Дуино, Италия'') - [[Австрия]]нең мәшһүр физик-теоретигы, нөфус (статистик) механикасын, молекуляр-кинетик теориясен төзүче. Австрия Фәннәр Академиясе әгъзасы, [[Петербург]] һәм башка фәннәр академияләренең мөхбир әгъзасы.
Людвиг Больцман [[1872]] елда Һ-Теореманы тикшереп ача. Шушы теоремада бөек галим беренче тапкыр Дөнья тарихында
Больцман үлеменнән соң бер гәҗиттә «Үтерүче теорема» исемле мәкаләдә болай дип язалар:
Юл номеры - 34:
Людвиг Больцман таш каберендә "Һ-теорема" баш йомгагы
: <math>S=k\ln W,</math> языла (дөнья тәртипсезлегенең дәрәҗәсе даими артуын тасвирлый).
:
: <math>W</math> -
: <math>k=1{,}3806488(13)\times 10^{-23}</math> Дж·К<sup>−1</sup> [[Больцман даимие]].
== Фәнни хезмәтләре ==
Юл номеры - 43:
: '''Нөфус ансамбль уртасы вакыт буйлап уртасына туры килә.'''
Шушы гипотезаны башка фәннәрдә Дарвин, Маркс, Гиббс
=== Больцман бүленеше ===
Классик механика буенча күп хәрәкәт итүче кисәкчәләр тасвирлау нөфус ысулы.
Юл номеры - 55:
</math>.
: кисәкчәнең <math>~q</math> координатлары, <math>~p</math> импульслары белән
<math>~\mathrm{d}p_x \mathrm{d}p_y \mathrm{d}p_z \mathrm{d}V</math> интервалында, <math>~\mathrm{d} w </math> - табу мөмкинлеге.
: <math>~m</math> - кисәкчә массасы, <math>~T</math> - [[температура]]
'''Максвелл — Больцман бүленеше''' ике тапкырлаучыдан тора:
Юл номеры - 75:
</math>.
Беренче тапкырлаучы - '''Максвелл бүленеше''' булып тора:
: <math>
\mathrm{d} w = \frac{1}{(2 \pi m k T )^{3/2}}
Юл номеры - 82:
</math>
'''Максвелл бүленеше''' әлеге температурада [[импульс]] буйлап
Икенче
: <math>
\mathrm{d} w =
Юл номеры - 90:
{\int e^{- \frac{u}{kT}} \mathrm{d}V}
</math>
'''Больцман бүленеше'''
Больцман бүленеше - Гиббс бүленешенең аерым очрагы.
'''Максвелл — Больцман бүленеше'''ндә мөһим нәтиҗәсе бар:
Больцман бүленеше - кайчакта тышкы кырда кисәкчәләр бүленеше
=== Больцман кинетик тигезләмәсе ===
Юл номеры - 113:
</math>
=== Һ-Теорема. «Дөньяның җылылык үлеме» ===
Больцман <math>H</math> - функцияне болай билгели:
: <math>H\,\overset{\mathrm{def}}{=}\int P(\ln P)\,d^3v=\langle\ln P\rangle,</math>
<math>P(v)</math> —
Больцман тигезләмәсе буенча <math>H</math> үсә алмый.
Юл номеры - 130:
Шулай итеп, Больцман Икенче Термодинамик нигезен исбатлый.
Шушы теоремада бөек галим беренче тапкыр Дөнья тарихында Вакыт кайтмаслыгын, "Дөньяның җылылык үлеме"н, тәртипсезлек (энтропия) арттыруын, "Вакыт машинасын" ясавы мөмкинсезлеген исбатлый, Вакыт угын билгели.
=== Стефан–Больцман кануны ===
[[1884]] елда Больцман 1879 елда Стефан тарафыннан ясалган тәҗрибәләрен теоретик ягыннан тасвирлый. Бу нигезләмә Стефан–Больцман кануны
: <math>P=S\epsilon\sigma T^4,</math>
биредә
: <math>\sigma=\frac{\pi^2k^4}{60c^2\hbar^3},</math>
Стефан–Больцман кануны абсолют кара җисемнең нурланышы егәрлеге температурадан бәйлелеген күрсәтә.
== Моны да карагыз ==
| |||