Медицина: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Removing "Bowl_hygeia.svg", it has been deleted from Commons by INeverCry because: per c:Commons:Deletion requests/Files in Category:Bowl of Hygieia. |
к clean up using AWB |
||
Юл номеры - 1:
[[Файл:Asklepios.3.jpg|мини|406x406пкс|Грек медицина алласы Асклепий (Эскулап) сыны, кулында борма еланлы Асклепий таягы]]
'''Медицина''' ([[Латин теле|лат.]]
"Медицина" сүзе латын теленнән, ars medicina — дәвалау сәнгате<ref name="etym">{{Китап|автор=Черных П. Я.|заглавие=Историко-этимологический словарь русского языка|издание=|место={{М.}}|издательство=«Русский язык»|год=1999|том=1|страницы=519—520|страниц=623|isbn=5-200-02685-7}}</ref>.
Юл номеры - 6:
Хәзерге заманда медицинаны билгеләү өчен иң зур символик мәгънәнең дүрт варианты бар.
Медицинаның тышкы символларының беренчесе 6 почмаклы йолдыз<ref><span class="citation"> ''[http://www.eleven.co.il/article/12556 Звезда жизни]'' — Ҡыҫҡа йәһүд энциклопедияһынан (урыҫ.</span></ref>. Борынгырак медицина символы булып {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Асклепия таягы|Асклепия таягы|ru|Посох Асклепия}}
File:Star of life.svg|"Гомер йолдызы"
File:Rod of Asclepius2.svg|Халыкара Кызыл хач эмблемасы
Юл номеры - 22:
Башта авыру, кешегә дошман булган тышкы җан иясе ничектер кеше тәненә үтеп иңеп, авыртыну булдыра, дип каралган. Шулай итеп, шул дәвердәге кешенең тирә-як дөньяның асылын һәм кануннарын белмәве, табигать алдындагы көчсезлеге кеше организмына ияләшкән кара көчләр турындагы ялган кузаллауларның һәм аларны дәвалау буенча төрле тылсым алымнарның (сихер, өшкерү, дога һ. б.) барлыкка килүенә сәбәпче булган.
Кешенең барлыкка килүенең башлангыч этапларында ырымчылык һәм шаманлык үсеше үзеннән-үзе дәвалау төшенчәсен барлыкка китергән. Үсешкән борынгы дәүләтләрдә медицина зур уңышка ирешә. Борынгы грек табибы [[Гиппократ
Шулай итеп, борынгы дөньяда табиблар һәм канбабалар дәвалауның суфилык һәм тылсым формалары белән беррәттән рациональ дәвалау алымнары һәм халык медицинасының шифалы әмәлләрен дә файдалана. Гигиеник кәңәшләре белән диететика, массажга, су процедураларына, дәвалау гимнастикасына да зур урын бүленә. Баш сөяген трепанацияләү, Кесарево кисеше, эмбриотомия һ. б. төрле уңышлы хирургик алымнар турындагы безнең көннәргәчә килеп җиткән мәгълүматлар билгеле. Борынгы Кытай медицинасы 2000-дән артык дару файдаланган. Алар арасында женшень, [[терекөмеш]], ревень тамыры, камфора һ.б. мөһим урын алып торган. Берничә мең ел энә терапиясенең үзенчәлекле Акупунктура алымы була. Борынгы Һиндстанда [[анатомия]] һәм [[хирургия]] югары кимәлгә күтәрелә.
Юл номеры - 30:
Борынгы Мисыр медицинасы җитди тикшерелгән күзәтүләр һәм чыгымталар белән ышандырылган хөрәфәтләр катышмасыннан тора. Табиблар борынгы Мисыр канбабалары үз язмаларында күрсәткән кагыйдәләр буенча гына эшләргә тиеш булган. Медицинадагы бөтен ачышлар да Озирус, Изида, Гор мифологиясе, Баст һәм Тот аллаларыныкы дип исәпләнгән. Табиплык эше канбабалар — пасторлар кулында булган. Алар авыруларны храмнарда кабул иткән. Медицинага укыту махсус мәктәпләрдә башкарылган.
Мисырда гигиена сизелерлек роль уйнаган: кешеләрнең яшәү рәвеше, туклануы, йокысы, юыну ачык билгеләнгән. Бу кагыйдәләрнең күбесе еврейлардан үзләштерелгән һәм аларның изге китабына иңгән. Һәр өч көн саен (икенче бер мәгълүматлар буенча 3 ай саен) тәнне чистарту өчен эч йомшартучы һәм костыручы дарулар эчәргә, дин буенча билгеле бер вакыт аралыгында итле һәм сөтле аштан баш тартырга кушылган. Саулыкны уеннар аша да ныгытканнар. Махсус хисапчылар туу, үлем, авыру сәбәпләре турында исәп алып барган. Җирләү зиратларда, тауларда башкарылган; фараоннарның мәете өчен Мисыр пирамидалары төзелгән. Ирекле гражданнарның мәетләре вафат булучының җәмгыятьтә тоткан урынына карап, өч төрдә бальзамланган. Бүгенге заман кешесенә гадәти булган кеше [[
Мисырлыларга опиум һәм гашиш та билгеле була. Алар һәр вакытта да яңа яки җылытылган килеш файдаланылган һәм камырга кушып басылып икмәк итеп бирелгән. Балага дару бирер өчен аны имезүче хатын дару кабул иткән һәм ул сөт белән балага тапшырылган. Эчкә кабул ителгән дарулардан тыш, башка төрле дәвалау ысуллары да булган: клизма, тампоннар, ыслау, майлар, болама салу, пломба кую һ. б.
Юл номеры - 52:
=== Урта гасырларда Көнбатыш Аурупа медицинасы ===
[[Файл:Scuola_medica_2.jpg|уңда|мини|250x250пкс| XI—XII гасырда Салерно медицина мәктәбенең табибларын һәм пациентларын сурәтләгән гравюра.]]
[[Урта гасырлар|Урта гасырдагы]] көнбатыш Аурупада, антиклык белән чагыштырганда, эмпирик фән түбән кимәлдә була. Өстенлекле теология һәм схоластика ала. Фән университетларда туплана. IX гасырдан башлап, хәзерге [[Алмания]], [[Англия]], [[Франция]] территориясендәге университетларда башка фәннәр белән беррәттән медицина да укытыла. Дәвалау белән монахлар һәм дөньявилар шәгелләнә. Аурупада медицина мәктәпләренең иң танылганнары булып, Салерно мәктәбе санала. Бу мәктәпнең язмалары башка училищеларга үрнәк булып тора. Иң танылганы булып, "[[Латин теле|лат.]] ''<span lang="la">Regimen Sanitatis</span>''" гигиеник поэмасы исәпләнә. Салерно мәктәбенә дини, дөньяви белемле табиблар һәм хатыннар карый. Алар дәваханәләр белән мөдирлек итә, походларда [[
XIII гасырдан башлап, шул вакыттагы медицина вәкилләрендә авыру табигатен күзәтүләр һәм тәҗрибәләр ярдәмендә өйрәнүгә омтылыш туа. Шундыйларның берсе [[:ru:Арнольд из Виллановы|Арнольд из Вилланов]]<nowiki/>ы һәм {{Тәрҗемә ителмәгән 3|Роджер Бэкон|Р. Бэкон|ru|Бэкон, Роджер}}[[:ru:Бэкон, Роджер|Бэкон]] <span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title=" Урыҫ телендә ">(рус.</span><span class="ref-info" style="font-size:85%; cursor:help; color:#888;" title=" Урыҫ телендә ">)</span>баш.. [[XIV гасыр
=== Урта гасыр Русиясе ===
Рус дәүләтендә монастырь медицинасы белән беррәттән халык медицинасы да үсешен дәвам итә. XI—XII гасырларда Переяславль һәм [[Киев
=== Яңарыш дәвере ===
Юл номеры - 71:
1773 елда Львовта Медицина коллегиясе ачыла. Ул 1784 елда Львов университетының медицина факультеты белән берләштерелә. 1787 елда Елизаветград медик-хирургик мәктәбе ачыла.
[[XVIII гасыр
Бу вакытта медицина укыту йортлары исәбе күбәя.
Юл номеры - 85:
=== Клиник медицина ===
Авыру кешеләрне ачыклау, дәвалау һәм бер пациентның икенче тапкырга авыруын булдырмау.
* ''Диетология ''туклануның кеше сәламәтлегенә һәм авыруга карата тәэсирен өйрәнә. Диетологлар [[шикәр диабеты]], йөрәк-кан тамырлары авыруы вакытында, артык авырлыктан, аш кайнату процессы бозылганда, [[
* ''Терапия''
* ''Хирургия''
Юл номеры - 121:
* Комбустиология — пешкән урыннарны һәм аларны дәвалауны өйрәнә.
* ''Медицина физикасы'' — медицинада физика принципларын куллануны өйрәнә.
* ''Микробиология'' — микроорганизмнарны, шул исәптән гади [[
* ''Молекуляр биология'' — [[ДНК]] репликациясе процессының молекуляр нигезен, транскрипциясен һәм генетик материалның күчермәсен өйрәнә.
* ''Нейробиология'' — нерв системасын өйрәнү белән бәйле фәннәрне үз эченә ала. Гадәттә нейробиология кешенең баш һәм арка мие физиологиясенә игътибарны юнәлтә. Кайбер клиник һөнәрләр үз эченә неврологияне, нейрохирургияне һәм психиатрияне ала.
Юл номеры - 163:
== Сылтамалар ==
* {{Мәкалә|автор=Капица С. П., Юдин Б. Г.|заглавие=Медицина XXI века: этические проблемы|оригинал=|ссылка=http://www.zpu-journal.ru/zpu/2005_3/Kapitsa&Yudin/9.pdf|автор издания=|издание=Знание. Понимание. Умение|тип=|место=|год=2005|том=|номер=3|страницы=75—79}}
* {{Cite web|author=|last=|first=|authorlink=|coauthors=|datepublished=|url=http://medslovar.proektsb.ru/|title=Словарь медицинских терминов|format=|work=|publisher=|accessdate=28 Марта 2010|lang=ru|description=|archiveurl=http://www.webcitation.org/6171moiob|archivedate=2011-08-22}}(рус.)<span>.</span>
* {{Cite web|author=|last=|first=|authorlink=|coauthors=|datepublished=|url=http://medicpom.ru/|title=Основы медицинской помощи|format=|work=|publisher=|accessdate=2011|lang=ru|description=|archiveurl=http://www.webcitation.org/6171ncjwH|archivedate=2011-08-22}}(рус.)<span>.</span>
* Тэннер М. [http://www.inliberty.ru/library/49-sravnitelnyy-analiz-sistem-zdravoohraneniya-v-raznyh-stranah Сравнительный анализ систем здравоохранения в разных странах].
[[Төркем:Медицина]]
| |||