Вилһелм Радлов: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
|Үлем урыны = {{Үлем җире|Санкт-Петербург|Санкт-Петербургта}} |
|||
Юл номеры - 32:
Радловка [[Барнаул]]да укытучылык эшенә җибәрелә. Яшь белгеч кышын укыта, ә җәй айларында [[Алтай таулары|Алтай]] төбәге буйлап экспедицияләргә чыга: бай лингвистик материал җыя, төрки телнең җирле сөйләмен өйрәнә, археологик казу эшләре алып бара. «Образцы народной литературы тюркских племен» монографиясенең беренче өч томын яза. Шушы төпле, тирән нигезле хезмәт нәтиҗәсендә В.Радловның исеме фән дөньясында зур танылу ала.
===Казан чоры===
Галим тормышының Казан чоры ([[1871]]-[[1884]]) педагогик һәм административ эшчәнлек белән бәйле. Казан чорын, беренче чиратта, Казан округына кергән [[татарлар|татар]], [[башкортлар|башкорт]], [[казахлар|кыргыз]] мәктәпләренең инспекторы вазифасында башкарылган хезмәтләр билгели. Ул [[татар мәктәпләре]]н ачуда, укыту эшләрен уңай хәл итүдә күп эшләр башкара. Радлов тырышлыгы белән Татар укытучылар мәктәпләре 1872 елда [[Уфа]]да
Инспектор буларак, В.Радлов татар мәктәпләре өчен укытучылар әзерләү мәсьәләсенә зур игътибар биргән.
▲Инспектор буларак, В.Радлов татар мәктәпләре өчен укытучылар әзерләү мәсьәләсенә зур игътибар биргән. Казан [[Татар укытучылар мәктәбе]]н оештыруга үзеннән зур өлеш керткән. В.Радлов мәктәпнең уку-укыту бүлеген җитәкләгән, [[педагогика]], [[дидактика]], тарих фәннәрен укыткан. [[1876]]-[[1917]] елларда бу уку йорты барлыгы 389 укытучы әзерләп чыгарган. Алар арасында Г. Исхакый, Г. Коләхмәтов, М. Корбангалиев, Х. Ямашев һ.б. бик күп күренекле шәхесләр бар.
В.Радлов [[Казан университеты]] каршында оештырылган Археология, тарих һәм этнография җәмгыяте эшендә актив катнашкан. Галим бу җәмгыятьнең күренекле вәкиле [[Шиһабетдин Мәрҗани]]нең «Мөстәфадел-әхбар фи әхвали Казан вә Болгар» хезмәтен [[татар теле]]ннән [[урыс теле]]нә тәрҗемә иткән һәм бу тәрҗемәне [[1877]] елда Казанда уздырылган IV Бөтенрусия археологик корылтаенда укыган.
Строка 40 ⟶ 41 :
[[1872 ел]]да Радлов “Образцы народной литературы тюркских племен” хезмәтенең 4нче томын, татар мәктәпләре өчен берничә дәреслек бастырып чыгара; 1882-1883 елларда ике чыгарышта (кисәктә) беренче мәртәбә төрки телләрнең “Vergleichende Grammatik der nordlichen Turksprachen. Phonetik” дигән чагыштырма фонетикасы басыла; [[1883 ел]]да “Aus Sibirien” хезмәте дөнья күрә, аны [[Көнбатыш Себер]] энциклопедиясе дип тә атыйлар.
==Петербург чоры==
Радловның тормышы һәм эшчәнлегендәге [[Петербург]] чоры ([[1884]]-[[1918]]) [[Азия]] халыкларының әдәбияты һәм тарихы буенча академик итеп сайланудан башлана. Бу чорда Радловның фәнни хезмәтләре тематик төрлелеге һәм уңышлылыгы, нәтиҗәлелеге белән аерылып тора. Моңа аның Алтай һәм Казандагы эшчәнлеге зур, мөһим тәэсир ясый.
| |||