Колхоз: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
ССРБ тышындагы күмәк хуҗалыклары да үз телләрендә «колхоз» дип аталуның дәлилләрен тапмадым
Kitap (бәхәс | кертем)
Шул очракта, РусВикидә дөрес билгеләмә бирелгән, текст - аның тәрҗемәсе
Юл номеры - 1:
{{күчерү|Күмхуҗ}}
[[File:Уборка капусты в колхозе Аргун.jpg|200px|thumb|right|Колхозда кәбестә җыю чоры]]
'''Күмхуҗ'''<ref>http://kitap.net.ru/yahin/1-12.2.php</ref> ('''күм'''әк '''хуҗ'''алык) яки урыс алынмасы '''Колхо́з''' ('''кол'''лективное '''хоз'''яйство - күмәк хуҗалык сүзеннән) — җитештерү әйберләре (җир, җайланмалар, терлек, орлык һ.б.) уртак, анда катнашучылар җәмгыяте идарәсе астында булган һәм хезмәт нәтиҗәсе дә катнашучыларның уртак фикере ярдәмендә бүленгән, яңа эшкә җигелгән [[ССРБ]]да таралган хуҗалык итү төре. Шулай ук [[балыкчылык]] колхозлары да таралган булган.
'''Колхо́з''' ({{lang-ru|[[:ru:Колхоз|колхоз]]}} - '''кол'''лективное '''хоз'''яйство [[сүзтезмә]]сенең халыкара [[аббревиатура]]сы, [[алынма]] сүз) яки
 
'''''Күмхуҗ''''' ('''күм'''әк '''хуҗ'''алык)<ref>http://kitap.net.ru/yahin/1-12.2.php</ref><ref>"Тел системасына бары тик аның талəплəренə җавап бирə торган яңа компонентлар гына үтеп керə ала. Мəсəлəн, 30 елларда татар теленə рус сүзлəрен алмас өчен, татарча яңа сүзлəр ясый башладылар: күмхуҗ, бəрмəче, ут көймəсе Һ.б. Лəкин тел системасы бу сүзлəрне кабул итмəде".{{ китап
Күмәк хуҗалыклар ССРБда [[1918 ел]]дан барлыкка килә башлый. [[1929 ел]]дан массакүләм [[ССРБдагы күмәкләштерү|күмәкләштерүколлективлаштыру]] башлана.
 
== Төзелеше ==
[[Файл:Пам.Шевченко Колхозник крупно.JPG|200px|thumb|left|Эшче һәм колхозчыга һәйкәл]]
[[Икътисад]]ның авыл хуҗалыгы тармагындагы [[җитештерү]] әйберләре (җир, [[корал|җайланма]]лар, [[терлекчелек|терлек]], [[Үсемлекчелек|орлык]] һ.б.) уртак [[милек]], анда катнашучылар җәмгыяте [[Идарә итү формасы|идарәсе]] астында булган һәм хезмәт нәтиҗәсе дә катнашучыларның уртак [[фикер]]е ярдәмендә бүленергә тиеш булган. Шулай ук [[балыкчылык]] колхозлары да таралган булган.
 
== Тарих ==
[[File:Вышибем кулаков из колхозов 1930.jpg|200px|thumb|right|«[[Кулаклар]]ны колхозлардан тибеп чыгарыйк» — [[НЭП]] чорын алыштырган [[ССРБдагы күмәкләштерү]] сәясәте заманындагы [[индивидуализм]]га каршы көрәшкә багышланган [[пропаганда]] плакаты.]]
Күмәк хуҗалыклар ССРБда [[1918 ел]]дан барлыкка килә башлый. [[1929 ел]]дан массакүләм [[ССРБдагы күмәкләштерү|күмәкләштерү]] башлана.
[[Сәнәгатьләштерү|Сәнәгатьләштерелү]] заманында, ССРБны [[ашамлык]]лар белән тәэмин итү өчен, колхозчыларның [[шәһәр]]ләргә качуларына юл куймас өчен [[паспорт]]изация ысулы кулланыла. Паспортны ала алмаганнар шәһәрләрдә [[хезмәт]] урыннарына урнаша алмый, [[авыл]]ларда яшәргә, фәкать колхоз-совхозларда эшләп көн күрергә мәҗбүр калалар.
 
 
[[Коммунист]] [[идеология]]ле ССРБда [[перестройка]] сәясәте [[ССРБ таркалуы|уңышсызлыгы]] һәм [[Русия]]нең [[Глобальләшү|глобаль]] [[капитал]]ист базар системасы кагыйдәләре буенча яшәүче ширкәтләргә эшләргә ишек ачуы белән, соңгылар җитештереп торган [[продукт]] һәм күрсәткән [[хезмәт]]ләргә карата [[өстәлгән кыйммәт]]ләре түбәнрәк булулары аркасында колхозлар юкка чыга башлыйлар.
 
==Татар телендә ==
'''''Күмхуҗ'''''{{цитата|автор=[[Флёра ('''күм'''әкСафиуллина]]|Тел '''хуҗ'''алык)<ref>http://kitapсистемасы тарихи яктан үзгəрешсез калмый.net Бу хəл тел компонентларының система буларак ачык булуы белəн бəйле.ru/yahin/1-12.2 Менə шуңа күрə дə телдə туып Һəм үсеп баручы элементлар була.php</ref><ref>" Тел системасына бары тик аның талəплəренə җавап бирə торган яңа компонентлар гына үтеп керə ала. Мəсəлəн, 30 елларда татар теленə рус сүзлəрен алмас өчен, татарча яңа сүзлəр ясый башладылар: күмхуҗ, бəрмəче, ут көймəсе Һ.б. Лəкин тел системасы бу сүзлəрне кабул итмəде".<ref>{{ китап
| автор = [[Флёра Сафиуллина|Ф.С.Сафиуллина]]
| бүлек = Беренче бүлек: «Иҗтимагый күренеш буларак тел» — §5. Система буларак тел
Строка 17 ⟶ 33 :
| битләр = 297
| isbn =
}}</ref>
}}</ref><ref>''Безнең телдә рус теленнән кергән [[алынма]]лар да байтак. Күпләр, бигрәк тә филолог галимнәребез, аларның [[рус теле]]ннән кергән килеш язылуын тәнкыйть итәләр. Уңышлы һәм телебезгә ярашлы дигәннәрен нигә әле кулланмаска? Тупас яисә авыр яңгырый торганнарын үз телебезгә тәрҗемә итү дә бик мәслихәт. Әйтик, шайба — [[алка]], болельщик — [[җанатар]], вертолет — [[боралак]]. Ә инде заманында «колхоз» сүзен «күмхуҗ» дип аударырга тырышулар бары ирония тудыра.'' {{cite journal |author=Рашат Низами |title=Сүзләр картаямы?.. |journal=[[Безнең мирас]] |volume= |issue= |pages=|year=2016-10-05|url=http://beznenmiras.ru/s%D2%AFzlar-kartayamy/|accessdate=2017-01-09}}</ref> — [[ССРБ]]да таралган [[Күмәкләштерү|күмәк]] [[икътисад]]и системасының [[авыл хуҗалыгы]] тармагы [[ширкәт|оешмаларының]] бер төре.
}}
 
== Төзелеше ==
[[Файл:Пам.Шевченко Колхозник крупно.JPG|200px|thumb|left|Эшче һәм колхозчыга һәйкәл]]
[[Икътисад]]ның авыл хуҗалыгы тармагындагы [[җитештерү]] әйберләре (җир, [[корал|җайланма]]лар, [[терлекчелек|терлек]], [[Үсемлекчелек|орлык]] һ.б.) уртак [[милек]], анда катнашучылар җәмгыяте [[Идарә итү формасы|идарәсе]] астында булган һәм хезмәт нәтиҗәсе дә катнашучыларның уртак [[фикер]]е ярдәмендә бүленергә тиеш булган. Шулай ук [[балыкчылык]] колхозлары да таралган булган.
 
== Тарих ==
[[File:Вышибем кулаков из колхозов 1930.jpg|200px|thumb|right|«[[Кулаклар]]ны колхозлардан тибеп чыгарыйк» — [[НЭП]] чорын алыштырган [[ССРБдагы күмәкләштерү]] сәясәте заманындагы [[индивидуализм]]га каршы көрәшкә багышланган [[пропаганда]] плакаты.]]
Күмәк хуҗалыклар ССРБда [[1918 ел]]дан барлыкка килә башлый. [[1929 ел]]дан массакүләм [[ССРБдагы күмәкләштерү|күмәкләштерү]] башлана.
[[Сәнәгатьләштерү|Сәнәгатьләштерелү]] заманында, ССРБны [[ашамлык]]лар белән тәэмин итү өчен, колхозчыларның [[шәһәр]]ләргә качуларына юл куймас өчен [[паспорт]]изация ысулы кулланыла. Паспортны ала алмаганнар шәһәрләрдә [[хезмәт]] урыннарына урнаша алмый, [[авыл]]ларда яшәргә, фәкать колхоз-совхозларда эшләп көн күрергә мәҗбүр калалар.
 
 
[[Коммунист]] [[идеология]]ле ССРБда [[перестройка]] сәясәте [[ССРБ таркалуы|уңышсызлыгы]] һәм [[Русия]]нең [[Глобальләшү|глобаль]] [[капитал]]ист базар системасы кагыйдәләре буенча яшәүче ширкәтләргә эшләргә ишек ачуы белән, соңгылар җитештереп торган [[продукт]] һәм күрсәткән [[хезмәт]]ләргә карата [[өстәлгән кыйммәт]]ләре түбәнрәк булулары аркасында колхозлар юкка чыга башлыйлар.
 
}}</ref><ref>''{{цитата|автор=Рашат Низами|Безнең телдә рус теленнән кергән [[алынма]]лар да байтак. Күпләр, бигрәк тә филолог галимнәребез, аларның [[рус теле]]ннән кергән килеш язылуын тәнкыйть итәләр. Уңышлы һәм телебезгә ярашлы дигәннәрен нигә әле кулланмаска? Тупас яисә авыр яңгырый торганнарын үз телебезгә тәрҗемә итү дә бик мәслихәт. Әйтик, шайба — [[алка]], болельщик — [[җанатар]], вертолет — [[боралак]]. Ә инде заманында «колхоз» сүзен «күмхуҗ» дип аударырга тырышулар бары ирония тудыра.'' <ref>{{cite journal |author=Рашат Низами |title=Сүзләр картаямы?.. |journal=[[Безнең мирас]] |volume= |issue= |pages=|year=2016-10-05|url=http://beznenmiras.ru/s%D2%AFzlar-kartayamy/|accessdate=2017-01-09}}</ref> — [[ССРБ]]да таралган [[Күмәкләштерү|күмәк]] [[икътисад]]и системасының [[авыл хуҗалыгы]] тармагы [[ширкәт|оешмаларының]] бер төре.
}}
 
== Моны да карагыз ==