Кулаклар: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к яки ''байгуралар''
Юл номеры - 1:
[[Файл:Plakat unichtojim kulaka 1930.jpg|200px|thumb|right|«Кулакларны сыйныф буларак юк итәрбез» плакаты, [[1930 ел]]]]'''Кулаклар''' яки ''байгуралар'' — [[Октябрь инкыйлабы]]на кадәрге [[Русия]]дә таза тормышлы крәстиәннәрнең атамасы. Кулаклар эре биләмәләргә, җитештерү чараларына хуҗа булып, ялланма хезмәт белән файдаланган. XX гасыр башында алар Русия крәстиән хуҗалыкларның 20% өлешен иткән һәм тауар игененең 50% өлешен җитештергәннәр. [[Беренче бөтендөнья сугышы]] вакытыныда кулаклар саны кимәя, әмма 20-елларда алар үз хәлен ныгыта.
 
Кулаклар эре биләмәләргә һәм [[җитештерү]] чараларына ([[капитал]]) хуҗа булып, ялланма [[хезмәт]] белән файдаланган. XX гасыр башында алар Русия крәстиән хуҗалыкларның 20% өлешен иткән һәм [[тауар]] [[иген]]енең 50% өлешен җитештергәннәр. [[Беренче бөтендөнья сугышы]] вакытыныда кулаклар саны кимәя, әмма 20-елларда ([[Ленин]] башлаткан [[НЭП]] сәясәте заманында) алар үз хәлен ныгыта.
[[1920-еллар]]ның ахырында «кулакларны сыйныф буларак юк итү» сәясәте алып барыла. 1930 елның 30 гыйнварында ВКП (б) ҮК [[:ru:s:О мероприятиях по ликвидации кулацких хозяйств в районах сплошной коллективизации|«Тоташ коллективлаштыру үткәрлегән районнарында кулак хуҗалыкларны юк итү буенча чаралар турында»]] карарын кабул иткән. Шул карарында кулаклар өч категориясенә бүленгән:
* беренче категория — «контрреволюцион кулак активы», террор һәм фетнәләрне оештыручылар — аларны кичекмәстән кулга алырга, гаиләләрне илнең төньяк һәм көнчыгыш районнарына озатырга кушыла;
* икенче категория — «контрреволюцион кулак активы»ның калган өлешен, аеруча иң бай кулаклары һәм ярымалпавытлар — аларны илнең ерактагы районнарына, яки крайның ерактагы районнарына сөрергә тиеш булганнар.
* өченче категория — башка кулаклар, аларны колхоз хуҗалыгыннан тыш участокларында таратып утыртырга тиеш булганнар<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9E_%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D1%8F%D1%85_%D0%BF%D0%BE_%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2_%D0%B2_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%85_%D1%81%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8 ПОЛИТБЮРО ЦЕНТРАЛЬНОГО КОМИТЕТА ВКП(Б) ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 30 января 1930 года О МЕРОПРИЯТИЯХ ПО ЛИКВИДАЦИИ КУЛАЦКИХ ХОЗЯЙСТВ В РАЙОНАХ СПЛОШНОЙ КОЛЛЕКТИВИЗАЦИИ]</ref>
 
[[1920-еллар]]ның ахырында ([[Сталин]] җитәкчелегендә) «кулакларны сыйныф буларак юк итү» сәясәте алып барыла ([[ССРБдагы күмәкләштерү]]). 1930 елның [[30 гыйнварындагыйнвар]]ында [[ВКП (б) ҮК]] үзенең [[:ru:s:О мероприятиях по ликвидации кулацких хозяйств в районах сплошной коллективизации|«Тоташ коллективлаштыру үткәрлегән районнарында кулак хуҗалыкларны юк итү буенча чаралар турында»]] карарын кабул иткән. Шул карарында кулаклар өч категориясенә бүленгән:
18-60 яшьтәге хезмәткә яраклы ирләр булмаган, шулай ук партиядә, [[комсомол]]да әгъза булып торган, ЭККГ-дә хезмәт иткән, кызыл партизан булган һәм революция хәрәкәтендә катншкан кулак гаиләләре әгъзалар сөргенгә дучар булмаганнар. Кулаклар балык категорияләре граждан хокуклардан мәхрүм ителәләр, милке тартып алына. 1932 елда кулакларның граждан хокукларын торгызуы башлана. [[1934 ел]]ның 27 маенда кабул ителгән ССРБ ҮБК-ның «Элекке кулакларның граждан хокукларны торгызу тәртибе турында» карары буенча кулакларга граждан хокукларны кайтару практикасы киңәя.
* беренче категория — «контрреволюцион кулак активы», [[террор]] һәм фетнәләрне[[фетнә]]ләрне оештыручылар — аларны кичекмәстән кулга алырга, гаиләләрне илнең төньяк һәм көнчыгыш районнарына озатырга кушыла;
* икенче категория — «контрреволюцион кулак активы»ның калган өлешен, аеруча иң бай кулаклары һәм ярымалпавытларярым[[алпавыт]]лар — аларны илнең ерактагы районнарына, яки крайның ерактагы районнарына сөрергә тиеш булганнар.
* өченче категория — башка кулаклар, аларны [[колхоз]] хуҗалыгыннан тыш участокларында таратып утыртырга тиеш булганнар<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%9E_%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%B8%D1%8F%D1%82%D0%B8%D1%8F%D1%85_%D0%BF%D0%BE_%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D1%85%D0%BE%D0%B7%D1%8F%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B2_%D0%B2_%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%85_%D1%81%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%88%D0%BD%D0%BE%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%B8 ПОЛИТБЮРО ЦЕНТРАЛЬНОГО КОМИТЕТА ВКП(Б) ПОСТАНОВЛЕНИЕ от 30 января 1930 года О МЕРОПРИЯТИЯХ ПО ЛИКВИДАЦИИ КУЛАЦКИХ ХОЗЯЙСТВ В РАЙОНАХ СПЛОШНОЙ КОЛЛЕКТИВИЗАЦИИ]</ref>
 
18-60 яшьтәге хезмәткә[[хезмәт]]кә яраклы ирләр[[ир]]ләр булмаган, шулай ук [[КПСС|партиядә]], [[комсомол]]да әгъза булып торган, [[Эшче-крестьян Кызыл Гаскәре|ЭККГ]]-дә хезмәт иткән, кызыл партизан булган һәм революция хәрәкәтендә катншканкатнашкан кулак гаиләләре әгъзалар сөргенгә дучар булмаганнар. Кулаклар балык категорияләре [[ватандашлык|граждан]] хокуклардан[[хокук]]лардан мәхрүм ителәләр, [[милек|милке]] тартып алына. 1932 елда кулакларның граждан хокукларын торгызуы башлана. [[1934 ел]]ның 27 маенда кабул ителгән ССРБ ҮБК-ның «Элекке кулакларның граждан хокукларны торгызу тәртибе турында» карары буенча кулакларга граждан хокукларны кайтару практикасы киңәя.
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
[[Төркем:Коллективлаштыру]]
[[Төркем:ССРБ тарихы]]