Җан: юрамалар арасында аерма

'''Җан''' ([[фарсыча]]дан ''күңел'', ''рух'') — төп дини төшенчәләрнең берсе, [[дин]] һәм [[идеализм|идеалистик]] фәлсәфәдә[[фәлсәфә]]дә җан, күңел — матди дөньяга капма-каршы булган үзенчәлекле җисемсез [[әйбер]]. Җан, [[кеше]] тәненә кереп, аны җанландыра, актив башлангыч булып тора; аның табигатькә[[табигать]]кә бәйләнешсез, ирекле яши алуын, сизү һәм [[фикерләү]] сәләтен, төп индивидуаль үзенчәлекләрен тәэмин итә; шуның белән бергә, җан — мәңгелек әйбер.

Барлык халыкларда[[халык]]ларда да диндә җан, күңел төшенчәләре "[[ахирәт]]" турындагы өйрәтүләр белән бәйләнгән. Анда әйтелгәнчә, [[Аллаһ|АллаХодай]] кешегә җан индерә, аннан соң аны, теге дөньяда һәрвакыт [[яшәү|яшәтү]] өчен кире ала. [[Ислам]] динендә кешенең жанын [[Газраил]] [[фәрештә]] ала. Җан авыздан[[авыз]]дан, [[сулыш|тын юлы]] агзаларынаннәгъзаларыннан, тән ярасыннан [[кан]] белән бергә чыгып чигенергә мөмкин. Җан тәннән вакытлыча чыгып, очып йөрергә дә мөмкин. Кеше бу вакытта [[төш]] күрә. Җан турындагы мондый төшенчә [[фән]] әле кеше организымының[[организм]]ының төзелешен белмәгән, [[психика|психик]] күренешләрне аңлатырлык дәрәҗәдә үсмәгән чорда барлыкка килгән.