Кориолис көче: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Kitap (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 2:
<br>'''Өстә''' — инерциаль системада
<br>'''Аста''' — инерциаль булмаган - тәлинкә белән бергә әйләнүче системада]]
'''Кориолис көче''' — әйләнү күчәренә почмак белән хәрәкәтләнүче җисемгә тәэсир итүче инерция көче[[көч]]е. Әйләнү һәм инерция кануннары сәбәпле инерциаль булмаган хисап системасында барлыкка килүче көч.
[[Файл:Coriolis effect14.png|250px|мини|уңда|Кориолис көче тәэсирендә көньяк һәм көньяк ярымшарларында һава агымнары төрлечә әйләнә]]
Юл номеры - 8:
 
==Тасвир==
Инерциаль хисап системасында җисем туры сызык буенча һәм даими [[тизлек]] белән хәрәктхәрәкәт итәргә омтыла. Ләкин җисем үзәктән әйләнүче радиус буйлап барса, аңа [[тизләнеш]] бирергә кирәк, чөнки үзәктән еракрак булган саен, җисемнең әйләнү орынма тизлеге зуррак булырга тиеш.
 
Әгәр '''әйләнү сәгать теле буйлап''' бара икән, әйләнү үзәгеннән хәрәкәт итүче җисем '''радиустан сул якка''' китәргә омтыла. Киресенчә булса - уң якка китәргә омтыла.
Юл номеры - 63:
: <math>\vec a_a = \vec a_e + \vec a_r + \vec a_K.</math>
 
Әйләнүче сферада [[почмакча тизлек]], [[тизлек]] һәм Кориолис тизләнеше проекцияләре:
:<math>\boldsymbol{ \Omega} = \omega \begin{pmatrix} 0 \\ \cos \varphi \\ \sin \varphi \end{pmatrix}\ ,</math> &nbsp; &nbsp; <math>\boldsymbol{ v} = \begin{pmatrix} v_e \\ v_n \\ v_u \end{pmatrix}\ ,</math>
:<math>\boldsymbol{ a}_C =-2\boldsymbol{\Omega \times v}= 2\,\omega\, \begin{pmatrix} v_n \sin \varphi-v_u \cos \varphi \\ -v_e \sin \varphi \\ v_e \cos\varphi\end{pmatrix}\ .</math>
 
== Моны да карагыз==
 
*[[Үзәктән куу көче]]
*[[Үзәккә омтылу тизләнеше]]
==Әдәбият==