|
[[Файл:Dieselrainbow.jpg|thumb|right]]
'''Не́фтьКарамай''' (карамайнефть) ({{lang-el|ναφθα}}, {{lang-tr|neft}}, {{lang-akk|напатум}} — ''кабынып китергә'', ''дөрләп яна башларга'', [[рус теле|рус]] һәм [[Татар теле|татар тел]]ләренә [[төрек теле]] аша кергән [[фарсы теле|фарсы]] алынмасы) — җир астыннан табыла торган, үзенә хас исле, карасу майсыман сыекча, [[күмерсутудырмалар]] [[Катлаулы матдәләр|кушылма]]сы.
Нефтьнең төсе кызгылт, зәңгәрсу, ак, төссез дә булырга мөмкин. [[Азәрбайҗан]]дагы Сурухан чыганагыннан ак, [[Әлҗәзаир]]ның кайбер чыганакларыннан су сыман төссез нефть табыла. Сирәк очракларда нефть бик тыгыз, парафинлы ярымкаты да булырга мөмкин.
==Сыйфатлары==
НефтьнеңКарамайның составы: [[углерод]] - 80-87%, [[водород]] - 10-14%, [[кислород]] – 3%, [[күкерт]] – 5%, азот – 2%. Сумала һәм [[асфальт]] матдәләре кебек югары молекуляр төзелешле кушылмалар да керә. НефтьКарамай шундый йөзләрчә кушылмалардан тора. НефтьКарамай янганда 37-49 МДж/г җылылык аерылып чыга. Нефть составына кергән күкерт һәм аның кушылмалары зарарлы, алар [[металл]]арда коррозия китереп чыгара.
Күпчелектә нефтькарамай судан җиңел. 1 тонна нефть су өстендә 12 км пленка хасил итеп җәелә. Нефть суда эреми, ләкин бензол, хлороформда тиз эри.
НефтьКарамай - мөһим [[файдалы казылмалар]]ның берсе. Табигатьтә нефтьнеңкарамайның 4 группасы табыла: метанлы, олеинлы, нафтенлы, ароматик. Иң күп [[бензин]] чыга метан нефтендә. НефтьКарамай белән бергә [[иярчен газ]] да чыгарыла, ул еш кына нефтьтәкарамайга эрегән була. Иярчен газ составына этан, пропан, бутан, пентан кергәнлектән ул химия промышленносте өчен яхшы чимал.
Татарстан нефте 3 төрле углеводородлардан тора: чикле, ароматик, циклопарафиннар.
|
