73 791
правка
Үзгәрешләр
к
→Үз суверен дәүләте булмаган халык телләрендәге бүлекләр
[[Халыкара тел|Халыкара]] һәм [[региональ тел|региональ]] [[лингва-франка|уртак аралашу телләренең]] билгеләнүе белән, бар башкаларның практик әһәмияте әзәя, алар һәм бәйле мәдәни үзенчәлекләре [[милли кемлек|милли]]-[[мәдәни кемлек]] элементларына әйләнә. Үз суверен дәүләтләре булмаган телләр [[музей]] экспонатларына әйләнмәве өчен, бу тел җәмгыятнең туктамыйча үсә баручы милли [[Мәгърифәтчелек|мәгърифәтчелек]] хәрәкәтенә ия булуы зарур.
Бу категориядәге телләрнең сакланылуы һәм үсеше [[мәдәни күптөрлелек]], [[мәдәни белем]] һәм [[мәдәни капитал]] төшенчәләренең әһәмиятле иҗтимагый кыйммәт булуларының киңрәк танылуларына, һәм дә һәрбер аерым телнең сакланылуы өчен җаваплылыгын үз җилкәләренә ала алучы төркемнәр табылуына бәйле.▼
Проблема: "Берәр суверен милли дәүләттә рәсми эш һәм укыту теле статусы булганнардан аермалы буларак, азчылык этник төркемнәрнекеләрнең кирәкле ярдәмче инфраструктурасы булмаска мөмкин" (әһәмияте буенча): ▼
* [[тәкъвим]]нәр — [[Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты]], [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|ТР мөселманнарының Диния нәзарәте]], [[Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы|ТР мәгариф һәм фән министрлыгы]], [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|ТР мәдәният министрлыгы]], [[Бөтендөнья татар конгрессы]], [[Википедия:Проект:Ел көннәре]], һ.б.▼
* [[Телне җанландыру|телне популярлаштыручы]] оешмалар▼
** киң күләм — [[Татар радиолары]], [[Татар телеканаллары]], [[Татар интернеты]], ▼
** матур әдәбият өлкәсен кайгыручы оешма — [[Татарстан язучылар берлеге]], [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|ТР мәдәният министрлыгы]] һ.б..▼
** сәнгать аркылы — [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|ТР мәдәният министрлыгы]], ▼
** яшьләр арасында — [[«Үзебез» яңа буын хәрәкәте]], [[Википедия:Татар Википедиясе үсеш планы/Популярлаштыру|Википедия:Проект:Популярлаштыру]], һ.б., ▼
* [[Эш теле|Телнең функциональлеген]] саклау буенча эш итүче институтлар:▼
** [[телне нормальләштерү]] — [[Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты]]▼
** дәреслекләр әзерләүче оешма — [[Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы]]▼
** төрле икътисад өлкәләрендә чордаш [[:Төркем:Белешмәлекләр|белешмәлекләр]] әзерләү — [[Татар энциклопедиясе]] институты, [[Татар Википедиясе]], һ.б.▼
** кануни яки норматив документларны, [[РФ Конституциясе]] һәм катнашкан халыкара килешүләрне, шулай ук илкүләм һәм [[Xalıqara Standartlaw Oyışması|халыкара стандартлар]]ны тәрҗемә итү — ?▼
** [[:Төркем:Фәнни журналлар|фәнни]] яки төрле икътисади тармакларына ([[:Төркем:Авыл хуҗалыгы журналлары|авыл хуҗалыгы]], [[:Төркем:Төзелеш журналлары|төзелеш]], [[:Төркем:Мәгълүмати технологияләре журналлары|мәгълүмати технологияләре]], [[:Төркем:Микробиология журналлары|микробиология]]) багышланган махсус публикацияләре — ?▼
▲'''Проблема:''' "Берәр суверен милли дәүләттә рәсми эш һәм укыту теле статусы булганнардан аермалы буларак, азчылык этник төркемнәрнекеләрнең кирәкле ярдәмче инфраструктурасы булмаска мөмкин" (әһәмияте буенча): .</br>
'''Бирем:''' Аны тудыру өстендә [[Википедия:Татар Википедиясе үсеш планы|системик килеш эшләү зарур]].</br>
'''Чишелешләр:''' ▼
▲Бу категориядәге телләрнең сакланылуы һәм үсеше [[мәдәни күптөрлелек]], [[мәдәни белем]] һәм [[мәдәни капитал]] төшенчәләренең әһәмиятле иҗтимагый кыйммәт булуларының киңрәк танылуларына бәйле.
▲Чишелешләр:
* Википедия [[вики]] технологиясенә нигезләнүе аркасында бар төр белемне тасвирлау буенча уртак эшченлек проектлары өчен иң уңайлы хезмәттәшлек мохите, телләрнең заманча шартларда уңайлы кулланылышы өчен җитмәгән инфраструктурасы өчен виртуаль кабырга була ала.
* Бу инфраструктураны үстерү квалификацияле кеше ресурсларының (кеше-сәгать) таләп итә – сөйләшүчеләр саны түбән булган телләр техник аспектларының мөмкин кадәр күбрәк стандартизацияләнү, үзәкләштерелү һәм автоматлаштырылу инициативаларыннан зур отышка ия була ала.
* Эчтәлеген үстерү һәм төркемләү кебек кеше игътибары кирәк булган биремнәрнең уңышлы чишелеше өчен, кече Википедияләргә көчле эчке җәмгыятьләрен үстерә алулары шарт: бу телдә укый-яза белүче бар кешеләр өчен кызыклы мохиткә әйләнүләре кирәк.
====Википедиянең кече яки яңа бүлекләрне үстерү ====
{{seealso|Тел яңарышы#Телдән баш тарту процессын кирегә үзгәртү этаплары|m:Manual for small and new Wikipedias/ru}}
Түбәндәге исемлек берәр телдәге Википедия бүлегенең үсеше өчен кирәкле факторларны аларның әһәмияте буенча туплый. Исемлек татар телле бүлеге үрнәгендә төзелә, уң яктан исә бу мәсьәләләрне кайгыручы оешмалар/проектлар китерелә.
▲*# [[тәкъвим]]нәр һәм тарих (тарихи хәтер) — [[Галимҗан Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты]], [[Татар энциклопедиясе]] институты, [[Татарстан Җөмһүрияте мөселманнарының Диния нәзарәте|ТР мөселманнарының Диния нәзарәте]], [[Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы|ТР мәгариф һәм фән министрлыгы]], [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|ТР мәдәният министрлыгы]], [[Бөтендөнья татар конгрессы]], [[Википедия:Проект:Ел көннәре]], һ.б.
▲**## матур әдәбият өлкәсен кайгыручы оешмакайгыру — [[Татарстан язучылар берлеге]], [[Татарстан Республикасы Мәдәният министрлыгы|ТР мәдәният министрлыгы]], [[Викиханә]] һ.б..
▲**## яшьләр арасында — [[«Үзебез» яңа буын хәрәкәте]], [[Википедия:Татар Википедиясе үсеш планы/Популярлаштыру|Википедия:Проект:Популярлаштыру]], һ.б.,
▲*# Телнең [[Эш теле|Телнеңчордаш функциональлеген]] саклау буенча эш итүче(киләчәк өчен институтларҗаваплылык):
▲**## төрле икътисад өлкәләрендә чордаш [[:Төркем:Белешмәлекләр|белешмәлекләр]] әзерләү — [[Татар энциклопедиясе]] институты, [[Татар Википедиясе]], һ.б.
▲**## кануни яки норматив документларны, [[РФ Конституциясе]] һәм катнашкан халыкара килешүләрне, шулай ук илкүләм һәм [[Xalıqara Standartlaw Oyışması|халыкара стандартлар]]ны тәрҗемә итү — ?
▲**## [[:Төркем:Фәнни журналлар|фәнни]] яки төрле икътисади тармакларына ([[:Төркем:Авыл хуҗалыгы журналлары|авыл хуҗалыгы]], [[:Төркем:Төзелеш журналлары|төзелеш]], [[:Төркем:Мәгълүмати технологияләре журналлары|мәгълүмати технологияләре]], [[:Төркем:Микробиология журналлары|микробиология]]) багышланган махсус публикацияләре — ?
▲**## дәреслекләр әзерләүче оешмаәзерләү — [[Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы]], [[Викидәреслек]]