Космологик даими: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Төзәтмә аңлатмасы юк |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 23:
Бүгенге көнгә ''WMAP'' иярчене ярдәмендә табылган Космологик даими <math>5{,}98\cdot10^{-10}</math> Дж/м<sup>3</sup> вакуумның энергиясе тыгызлыгына туры килә.
<math>\Lambda g_{ab}</math> әгъзасы [[энергия-импульс тензоры]]на кертергә була һәм вакуумның энергия-импульс тензорын буларак тикшерергә була. Бу әгъза локаль Лоренц-төркеменә карата инвариант булып кала, шушы факт [[кырның квант теориясе]]нә туры килә, икенче яктан <math>\Lambda g_{ab}</math> әгъзасы - ниндидер космологик статик скаляр кырның энергия-импульс тензоры булып карарга була. Хәзер бу ике караш актив тикшерелә.
==Космологик проблема==
Космологик даиминең шундый кече зурлыгы [[квант физикасы]]ның исәпләүләренә бик начар туры килә. Шушы проблема [[Гомуми чагыштырмалылык теориясе]] һәм [[квант физикасы]] үзара каршылыгы сәбәпле килеп чыга, ә тулы мәгънәле [[гравитациянең квант теориясе]] әлегә булдырылмаган.
Әгәр <math>w</math> - вакуумның энергиясе тыгызлыгы булса, ул теләгән энергия буларак [[фәза-вакыт]]ның геометриясен үзгәртә, шуңа күрә вакуум үзе гравитацион кырны булдырырга тиеш, шуннан:
: <math>~\Lambda=8\pi G\frac w {c^4}</math>.
[[Галактика]]ларның таралышы тәҗрибәләрендә космологик даими <math>\Lambda \sim 10^{-53}</math> м <sup>−2</sup> булып үлчәнгән, Галәмнең кәкрелеген зур масштабта гына күзәтеп була: <math>\Lambda^{-1/2}=3\cdot10^{26}</math> м. Икенче яктан гади электрон-позитрон квант кыры вакуумда энергиянең тыгызлыгы булдыра <math>w \sim m_e(m_e \frac{c}{\hbar})^3c^2</math>, шуннан <math>\Lambda\sim3\cdot10^{-17}</math> м <sup>−2</sup>, ә тәҗрибәләрдә 120 тапкыр кечерәк зурлык табылган, бу берәр вакытны теориянең иң начар фаразы.
== Сылтамалар ==
| |||