Wikipedia

Казакъ теле: юрамалар арасында аерма

Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Torgin (бәхәс | кертем)
2 үзгәртергә
Берілген мағлұматтар өзгеше болатын. біз Қазақ тіліндегі бағдарлама жөнінде мағлұмат береміз.
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
79 055 үзгәртергә
Torgin кулланучысының (бәхәс) 2084714 үзгәртүеннән баш тарту
Юл номеры - 1:
{{TwinCYR|Qazaq tele}}
ТАРИХЫ
{{тел
|исем= Казакъ теле
|үзисем= Қазақ тілі, قازاق ٴتىلى
|төс=алтай
|илләр= [[Казакъстан]], [[Кытай]], [[Русия]], [[Үзбәкстан]], [[Монголия]], [[Кыргызстан]], [[Төрекмәнстан]], [[Төркия]] һ. б.
|төбәкләр= бөтен дөнья
|сөйләшүче= 11 млн.
|дәрәҗә=
|классификация= [[Алтай телләре]]
|рәсми тел= {{KAZ}}, [[File:Flag_of_Altai_Republic.svg|20px|border]] [[Алтай Республикасы]] <small>({{RUS}})</small><ref>{{ref-ru}} Алтай Республикасының [http://rus-gos.spbu.ru/public/files/bills/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9_zakon_539160009a845.pdf "Телләр турында" кануны, 1 бүлек, 4 мәкалә]</ref>
|идарә=
|iso1=kk
|iso2=kaz
|iso3=kaz
|sil=
}}
'''Каза́къ теле́''' (тат.лат. '''Qazaq tele''', {{lang-kk|қазақ тілі}}, قازاق ٴتىلى) — [[Казакъстан Җөмһүрияте]]нең дәүләт теле. [[Төрки телләр]]нең кыпчак астөркеменә керә.
 
Казакъ теле [[Алтын Урда]]ның көньяк өлеше таркалуы нәтиҗәсендә барлыкка килгән [[Казакъ ханлыгы]]нда формалашкан. Казакъ ханлыгының теле - Алтын Урданың дала теле булып санала, шуңа күрә татар теленә - Алтын Урданың шәһәр теленә якын, ләкин аермасы бар.
Түркияда радио арқылы алғашқы сыртқы эфирді, 1937 жылдың
8-ші қантар күні Анкара Радиосы жүзеге асырды. Эфирде Хатай мәселесіне қатысты
Бас Министр Исмет Инөнүдің жолдамасы арап тіліне көшіріліп берілді.
 
Мәсәлән:
Осы эфирдің Сирия, Искендерун уалияты және төңірегіндегі
{| class="wikitable"
ықпалына байланысты Стамбул радиосынан «Араб тілінде жаңалықтар» атты бағдарлама беріле бастады.
|-
! Татарча !! Казакъча
|-
| Идән || Еден
|-
| Ел || Жыл
|-
| Ерак || Жырақ
|-
| Якын || Жақын
|-
| Йөз || Жүз
|-
| Йөрәк || Жүрек
|-
| Бүлмә|| Бөлме
|-
| Кош|| Кұс
|-
| Иртән|| Ертен
|-
| Ил|| Ел
|-
| Эшләде|| Істеді
|-
| Беренче|| Бірінші
|}
 
[[Казакъ теле]]ндә ''ү, ө, ә, ң'' авазлары татар телендә кебек, ''қ, ғ'' татар авазларына къ ('''q'''), гъ ('''ğ'''), ұ - татарныкы '''о''' туры килә: Болгар (тат.) - Бұлғар (каз.) (язылышы төрле, әйтелеше бертигез - Bolğar).
Түркия радиоларында жүйелі түрде сыртқы эфир қызметі 1938
жылдың 28-ші қазан күні 20 киловаттық таратқыштармен түрікше, ағылшынша,
французша және немісше болып төрт тілде жүргізіле бастады.
 
II-ші дүниежүзілік соғыс кезінде «Қысқа толқын Анкара
радиосы» бейтарап эфирлерімен әлем радиолары арасында назарға түсті.
 
1943-1949 жылдары арасында Америка, Батыс Европа, Қиыр Шығыс
және Аустралияға дейін хабар таратуға мүмкіндік туды.
 
Сыртқы эфирдегі тағы маңызды бір кезең 1949-1958 жылдар
аралығы болып табылады. Осы жылдарда Түркия НАТО-ға кірді және Корея соғысына
қатысты. Батыс әлемімен байланыстары нығая түсті.
 
Құрылған күнінен бері «Қысқа толқын Анкара радиосы» атымен
жүргізілген сыртқы эфирлер 1963 ж қантар айынан бастап, «Түркия үні радиосы»
деген атпен жүргізілуде.
 
Түркия үні радиосы 1964-жылдың 1-мамырында Түркия Радио
Теледидары мекемесінің (ТРТ) құрылуымен бірге ТРТ құрамында хабар тарата
бастады.
 
ТҮРКИЯ ҮНІ
 
Бүгінгі таңда Түркия радио теледидары мекемесінің шетелге
бағытталған радио хабарларын тарату қызметі Түркия үні арқылы жүргізіледі.
 
Сыртқы эфирлер бөлімшесі төрағалығының жауапкерлігіндегі
Түркия үні (VOT), күн сайын түрік тілінде, неміс тілінде, арап тілінде, албан
тілінде, әзірбайжан тілінде, қытай тілінде, босния тілінде, болгар тілінде,
дари тілінде, парсы тілінде, француз тілінде, грузин тілінде, хорват тілінде,
ағылшын тілінде, испан тілінде, италиян тілінде, қазақ тілінде, қырғыз тілінде,
венгр тілінде, македон тілінде, пушту тілінде, румын тілінде, орыс тілінде,
серб тілінде, татар тілінде, түрікмен тілінде, Урду тілінде және грек тілінде
барлығы 41 тілде хабар
таратады.
 
Түркия үні эфирлері қысқа толқын таратқыштар, жерсерігі және
интернет арқылы әлемнің барлық жеріне жеткізеді. Түркия үні жергілікті FM радио
арналары арқылы да тарату байланыстарын кеңейте отырып, тыңдармандарына
жақындау және эфирдің жергілікті мазмұнын арттыруды көздейді.
 
Бейтарап, сенімді және жылдам хабар таратуды принцип қылып
алған Түркия үні әр жастан тыңдарманға арналған тартымды және қызық
бағдарламаларымен өзін дамыта келіп, әлемнің сенімді ақпарат көзіне айналып
орнын мықты қылуда.
 
Хабар мен хабар бағдарламалары, мәдениет, өнер және
музыкалық бағдарламалары кең орын алған эфирлерімен Түркия және түрік халқы
жан-жақты танытылады. Түркияның аймақтық ынтымақтастығын алға шығарған,
көршілерімен жақсы қарым-қатынастарын дамытуға бағытталған саясатына сайкес
эфирлерде бейбіт және мәдени ынтымақтастық тақырыптарын алға шығарады.
 
[http://www.trt.net.tr/kazakh/%D1%82%D1%80%D1%82-%D1%82%D2%AF%D1%80-%D0%B6%D3%A9%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B4%D0%B5 TRT Қазақ тілі редакциясы]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/wiki/Казакъ_теле