Казылма ягулык: юрамалар арасында аерма

'''Казылма ягулык''' — бу төркемгә [[нефть]], ташкүмер, янучан сланец, табиг[[Tabiği gaz|ыйтабигый газ]] һәм аның гидратлары, торф, каустобиолитлар рәтеннән башка янучан минераллар һәм матдәләр. Кагыйдә буларак ягулык буларак файдаланалар. Казылма ягулыклар миллион еллар буенча [[җир кабыгы]]нда, ташка әйләнгән үсемлек калдыкларыннан анаэроб шартларда, җылылык һәм басым йогынтысында формалашалар.<ref>{{Калып:Cite web|author = Dr. Irene Novaczek|title = Canada's Fossil Fuel Dependency|url = http://www.elements.nb.ca/theme/fuels/irene/novaczek.htm|publisher = Elements|accessdate = 2007-01-18|archiveurl = http://www.webcitation.org/6GDV2mvaB|archivedate = 2013-04-28}}</ref> Ташкүмер һәм торф —хайваннар һәм үсемлекләр калдыклары җыелган һәм таркалган саен хасил була торган ягулык.

[[Нефть]] һәм [[Tabiği gaz|газ]] шикелле үк]], биологик һәм геологик представляет собой органическое вещество, подвергшееся медленному разложению под действием биологических и геологических процесслар тәэсирендә әкренләрәкренләп таркалагатаркалуга дучар ителгән органик матдә булып тора. Ташкүмернең формалашу нигезе - [[үсемлекләр|үсемлек]] калдыклары. Углеродның үзгәреш дәрәҗәсе һәм чагыштырма күләменә карап ташкүмерне дөртдүрт төрлегә аералар:

Ел саен ягулык янганда, йөзәр миллион тонна зарарлы матдәләр: корым, углекислый газ, азот оксиды, [[күкерт]] һавага эләгә. ягулык янганда һава составында булган [[кислород]] яна. Казылма ягулыкларны яндыру һавага двуокись углерода (CO₂) — парник газын җибәрә, ул исә [[глобаль җылыну]]га иң зур өлеш кертә. Табигый газ, ә аның иң зур өлешен [[Metan|метан]] тәшкил итә, шулай ук парник газы булып тора. Бер молекула метан үзенең парник эффекты буенча CO₂ молекуласыннан якынча 20—25 тапкыр көчлерәк,<ref>[http://epa.gov/climatechange/ghgemissions/gases/ch4.html Overview of Greenhouse Gases] // US EPA: "... the comparative impact of CH4 on climate change is over 20 times greater than CO2 over a 100-year period."</ref><ref>[http://books.google.ru/books?id=4QVyuVF3ZHUC&pg=PA30& Non-CO2 Greenhouse Gases: Scientific Understanding, Control and Implementation] (ed. </ref>, шуңа күрә, [[климат]] күзлегеннән караганда табигый газны яндыру - аның атмосферага эләгүенә караганда отышлырак.