Очкыч: юрамалар арасында аерма

'''Очкыч''' (шулай ук '''аэроплан''') — [[атмосфера]]да [[очу]] өчен кулланылган [[һава]]дан авыррак [[очучы машина]]. Очыш машинаның һаваны [[этүче көче]]н тудырган [[мотор]]ы һәм [[күтәрү көче]]н тудыручы [[канат]]ы нигизендә оештырыла. Очкыч канаты башка өлешләренә карата хәрәкәтсез була<ref>{{китап|автор=Никитин Г. А., Баканов Е. А.|исем=Основы авиации: Учебник для вузов гражданской авиации|урын=М.|нәшрият=Транспорт|ел=1984|бит=261}}</ref><ref name=autogenerated1>{{китап|исем=Энциклопедия "Авиация"|урын=М.|нәшрият=Научное издательство "Большая Российская Энциклопедия"|ел=1994|бит=736}}</ref>.

Очкычның төп өлеше — аның канатлары. Алар очкычны һавада тотып торалар. Реактив двигательнең этәрү көче очкычны гаять зур тизлек белән алга таба алып бара. Канат хәрәкәт юнәлешенә таба почмак ясап урнаштырылса, ул каршы һава агымын аска таба ташлап бара. Шулай итеп, очкычны һавада тотып тора торган [[күтәрү көче]] барлыкка килә.

Очкычның койрыгына стабили¬заторстабилизатор куела. Стабилизатор уртасында — вертикаль киль. Болар барысы бергә (ягъни очкычның койрык өлешендәге горизонталь һәм вертикаль яссылыклар) койрык канаты дип атала. Стабилизатор һавада очкычның тигезлеген тотрыклы саклау өчен кирәк.

Стабилизаторга һәм кильгә биеклек рульләрен һәм юнәлеш рулен беркетәләр. Мәсәлән, очучы биек¬лек рульләрен түбән төшерә икән, аларга шунда ук һава агымы көч¬ле басым ясый башлый һәм очкычның койрыгы өскә таба күтәре¬ләкүтәрелә. Очкыч түбәнгә төшә башлый. Әгәр очу юнәлешен үзгәртергә, мәсәлән, очкычны уңга таба борырга кирәк булса, очучы юнәлеш рулен уңга таба бора. Рульгә һава агымы басым ясый, һәм машина унга борыла.

Канатны да, койрык канатларын да очкычның корпусына — фюзеляжга беркетәләр. Аның эчендә очучылар кабинасы, очкычны идарә итү механизмнары, пассажирлар салоны, йөк төйи торган бүлекләр урнашкан. Әгәр очкыч бер генә моторлы булса, двигательне дә фюзеляж эченә куялар. Двигательләр күбрәк булса, аларны канатларга урнаштыралар. Ләкин кайбер очкычларның двигательләре фюзеляжның арткы өлешендә була, мәсәлән, [[Ил-62]] пассажир очкычында шулай.