Күпмилләтле дәүләт: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
кТөзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
[[Файл:Ethnic_diversity.jpg|thumb|350x350px|Илләрнең халык санында иң эре этник төркемнең өлеше харитасы.<ref>Дөньяның бар дәүләтләрнең этник төзелеше турында мәгълүмат бирүче [[Үзәк күзләү идарәсе]] тарафыннан чыгарылган [[:en:The World Factbook|The World Factbook]] басмасының 2000-2008 еллардагы мәглүматлары [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html World Factbook / Field Listing :: Ethnic groups]</ref><br>
Халкы ике яки күбрәк [[этник төркем]]<nowiki/>дән торган [[дәүләт ]]'''күпмилләтле дәүләт''' дип атала. ▼
* Зәңгәр: традицион этник билгеләмәләр кулланыла алмый. Этник төркемләү урынына тән тиресе төсе кулланыла.
▲Халкы ике яки күбрәк [[этник төркем]]
Бүгенге көндәге барлык милли дәүләтләр диярлек күпмилләтле булып торалар. [[1993 ел|1993 елда]] в [[Prinston universitetı|Принстон университетында]] бастырылган «Этник низаглар һәм халыкара иминлек» («Ethnic Conflict and International Security») хезмәтенә кергән «Эчке сәясәт һәм этник низаглар» («Domestic politics and ethnic conflict», Brown, Michael E.) мәкаләсендә Дэвид Уилш (David Welsh) исемле галим 180 [[суверен дәүләт]]<nowiki/>ләрдән 20 азрагының гына этник яки милли яктан гомоген булулары турында сүз йөртергә мөмкин турында сөйли, тик бу да аларда яшәүче милли азчылыклар ил халкының 5%-тан кимрәк булганда гына.<ref name="Welsh">{{cite book|last = Welsh|first = David|title = Ethnic Conflict and International Security|editor = Brown, Michael E.|publisher = Princeton University Press|location = Princeton|date = 1993|pages = 43–60|chapter = Domestic politics and ethnic conflict|isbn = 0691000689|url = http://books.google.co.uk/books?id=cstjhpRd-F4C&pg=PA43&lpg=PA43&dq=domestic+politics+and+ethnic+conflict&source=bl&ots=AtT0TULmh8&sig=m9Xo_rrOsaBV8wBU1AnMfufV3pI&hl=en&ei=n9NiSr-3NKWUjAfV4q37Dw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1}}</ref> Бу карашка нигезләнеп, Саджит Чудри ([http://www.trudeaufoundation.ca/program/fellowships/current/2010/sujitchoudhry Sujit Choudhry]) «качан булса этномәдәни яктан гомоген дәүләтләрнең үсеш чоры күзәтелгән булсада, бүгенгә килгәндә ул бетте» дип белдерде.<ref>{{cite book|last = Choudhry|first = Sujit|title = Constitutional Design for Divided Societies: Integration or Accommodation?|editor = Choudhry, Sujit|publisher = Oxford University Press|location = Oxford|date = 2008|pages = 3–40|chapter = Bridging comparative politics and comparative constitutional law: Constitutional design in divided societies|isbn = 0199535418}}</ref>▼
Бүгенге көндәге барлык [[милли дәүләт]]ләр диярлек күпмилләтле булып торалар.
▲* Куе сары: 85 % һәм югарырак.<br>
Нинди дәүләтне күпмилләтле санау өлкәсендәге бәхәсләр, берәр "милләт" дип билгеләнгән төркемнең күп вәкилләре үзләрен берьюлы ике [[милли кемлек|милләт белән бәйли алуларына]] бәйле. Илан Пелег белдергәненчә, {{Quotation|Бөекбританиядә берәү берьюлы [[шотландлар|шотланд]] һәм [[британнар|британ]] була ала, АКШта - [[яһүд]] and [[американнар|американ]], [[Нигерия]]дә - [[игбо]] һәм [[нигериялылар|нигериялы]]... Икенче яктан, берьюлы [[Словаклар|словак]] һәм [[Маҗарлар|маҗар]], [[гарәпләр|гарәп]] һәм [[израильлеләр|израилле]], [[Бретоннар|бретон]] һәм [[Французлар|француз]] була алу авыр.<ref>Ilan Peleg, 'Classifying Multinational States' in ''Democratizing the Hegemonic State'' ([[Cambridge University Press]], 2007), pp. 78-80. Инглизчәсе: {{quote|One can be a [[:en:Scottish people|Scot]] and a [[:en:British people|Brit]] in the United Kingdom, a [[:en:Jews|Jew]] and an American in the [[:en:United States]], an [[:en:Igbo people|Igbo]] and a Nigerian in [[Nigeria]]... One might find it hard to be a [[:en:Slovaks|Slovak]] and a [[:en:Hungarian people|Hungarian]], an [[:en:Arab people|Arab]] and an [[:en:Israelis|Israeli]], a [[:en:Breton people|Breton]] and a [[:en:French people|Frenchman]].</ref>}}
▲* Сары: 65—84 %.<br>
▲* Ачык сары: 64 % һәм түбәнрәк.<br>
▲* Зәңгәр: традицион этник билгеләмәләр кулланыла алмый. Этник төркемләү урынына тән тиресе төсе кулланыла.<br>
== Күпмилләтле дәүләтләр чоры ==
▲
== Русия мәгариф системасындагы стандарт билгеләмәсе ==
В [[Русия|Русияда]] урта (тулы) гомуми мәгариф өчен белем бирү стандартының «[[география]]» дисциплинасына кергән билгеләмә буенча <ref name="Гео">[http://school.iot.ru/predmety/geo/nas3.html#4] [http://archive.today/ZDN6V География для среднего (полного) общего образования (профильный уровень). 3. ]</ref> «күпмилләтле» дип ''дәүләт чикләре эчендә берничә этнос яшәгән'' дәүләтләр атала. Шулай ук алар түбәндәге төркемнәргә бүленә:
* милли азчылыклар күләме төрле дәрәҗәдә булуга карамастан, аерым бер милләт вәкилләренең аеруча зур өстенлеклеләр ([[Бөекбритания|Великобритания]], [[Франция]], [[Испания]], [[Кытай|Китай]], [[Монголия]], [[Төркия|Турция]], [[Әлҗәзаир|Алжир]], [[Марокко]], [[Америка Кушма Штатлары|США]], [[Австралия]])
Строка 25 ⟶ 31 :
* [[Казакъстан|Казахстан]]
* [[Африка]]<nowiki/>ның күп дәүләтләре[[Африка|<br> ]]
[[Аурупа|Аурупага]], күп мигрантлар килүләре аркасында, [[
== Тарихи күпмилләтле дәүләтләр ==
| |||