Oluğ Möxämmäd: юрамалар арасында аерма

'''Oluğ Möxämmäd xan''' (ﺋوُﻟِوع ﻣوُﺣﻪﻣﻣﻪﺩ) (''Möxämmät'' bulıp ta qullanaqullanıla; ''Oluğ'' - isem tügel, ''böyek'' mäğnäsendä) ([[1405]] tiräse – [[1445]] (?)), - [[Altın Urda]] xanı ([[1419]]-[[1437]]). [[Qazan Xanlığı]]na nigez saluçı bulıp dip yulanılasanala. [[Cäläletdin]] xannıñ ulı.

== Tarix ==

[[İdegäy]] morza häm Qadírbirge[[Qäderbirde]] xan hälâkätennän soñ täxetkä utıra. [[Litva]] Böyek Kenäzeneñ [[Pskov]] ([[1426]]) häm [[Räzän]] ([[1427]]) şähärlärenä oyıştırğan yawlarında qatnaşa.

[[1428]] yılda [[Ğosmanlı imperiäse]] soltanı [[Murad II]] belän ilçelek mönäsäbätläre urnaştıra. [[1437]] yılda üzäk xakimiätne nığıtu säyäsätennän qänäğät bulmağan aqsöyäklär tarafınnan töxetennän quıla, täxetkä [[Keçe Möxämmäd]] utırtıla.

Oluğ Möxämmäd xan üz tarafdarları belän [[Biläw]] (Belóv: [[Urısçaurısça]]: Белёв) şähärendä çigendä, şunda Mäskäw kenäze [[Vasiliy II]] tarafınnan cibärelgän zur ğäskärne ciñügä ireşeireşä (q. [[Biläw yanındağı suğış]]). Urat [[İdel]] buyında (ixtimal, [[Qazan]]da) töplänep nığıtuğa, [[1439]] yılda [[Böyek Mäskäw kenäzlege]]nä yaw oyıştıra, [[Mäskäw]]ne qamap, anıñ tiräsendäge waq şähärçeklärne tuzdıra; [[1444]] yılda [[Tübän Novgorod]] häm [[Murom]] şähärlären yawlap ala. [[1445]] yılda anıñ ulı [[Mäxmüd xan|Mäxmüd]] [[Suzdal]] şähäre yanında Vasiliy II ğäskären tar-mar itä (q. [[Suzdal' yanındağı suğış]]). [[1445]] yılda Qazanda aqsöyäklär fetnäse waqıtında üterelgän dip uylanıla. Oluğ Möxämmäd xan iseme [[1445]]. yıldan soñ Urıs yılyazmalarında telgä alınmí.