Гарәпләр: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Kitap (бәхәс | кертем)
IlnarSelimcan (бәхәс | кертем)
Грамматификацияләү
Юл номеры - 18:
|чыгуы =
}}
'''Гарәпләр''' ([[гарәпчә]] ''عرب‎‎‎'', әйтелешәйтелеше /ğäräp/) — [[Якын Көнчыгыш]] һәм [[Төньяк Африка]] илләрендә торганяшәүче семит этник-тел төркемендәге халыклар төркеме.
[[Файл:Ramallah-Family-1905.jpg|300px|мини|уңда|Гарәп гаиләсе, Рамалла, 1905]]
Гарәпләр [[гарәп теле]]ндә сөйләшә һәм [[гарәп әлифбасы]]н кулланаларкуллана.
[[Файл:Arab League (orthographic projection) updated.svg|300px|мини|уңда|[[Гарәп Лигасы]] илләре]]
ГарәпләрГарәпләрнең гомуми саны якынча 350 миллион кеше, аларның 90%ы [[Ислам]] динен тота, бер өлеше [[Христиан]] динен тота.
 
==Тарих ==
Юл номеры - 32:
Төньяк гарәпләр торган җирдә Пальмира, Набатея, Лихьян, Гассан һәм Лахм дәүләтләре булган.
 
Көньяк һәм төньяк гарәпләр арасында '''Хиҗаз''' аша бәйләнеш булган. Ул төбәктә торган гарәпләр үз бабалары буларак [[Ибраһим]] пәйгамбәрепәйгамбәр улы [[Исмаил]]не яки Нух пәйгамбәрепәйгамбәр оныгы Ноктанны санаганнар.
 
V—VI гасырда төньяк һәм көньяк гарәпләр дәүләтләре таркала башлый. VII гасырда [[Мөхәммәд]] ПәйгамбәреПәйгамбәр [[Ислам]] диненең яңа шәригатен китерә, зур Ислам дәүләте - Хәлифәткә нигез сала. Йөз елдан соң Хәлифәт [[Испания]]дән [[Төньяк Африка]]га һәм Көньяк-Көнбатыш [[Азия]]гә кадәр җәелгән индеҗәелә. [[Марокко]]дан [[Гыйрак]]ка кадәр гарәп теле - төп телгә әверелгәнәверелә.
 
[[Исламның алтын гасыры]]нда төрле фәннәр: [[астрономия]], тыйп ([[медицина]]), [[җәгърафия]], [[тарих]], [[математика]] зур үсеш алганала.
 
X гасырдан Гарәп Хәлифәте зәгыйфьләнә башлый, аңа каршы [[тәре йөртүчеләр]], [[монголлар]], [[төрекләр]] һөҗүм итә.
Юл номеры - 44:
XIX гасырда [[инглиз]]ләр һәм [[французлар]] Төньяк Африка өлешен басып ала.
 
Бөренче бөтендөнья сугышы вакытында инглизләр төрекләргә каршы гарәпләр баш күтәрүләрен яклаганннаряклый, [[Әлҗәзаир]]гә [[Аурупа]] кешеләрен, [[Фәләстин]]гә Аурупа [[яһүдләр]]ен юри җибәргәннәр{{Юк}}<nowiki>}}</nowiki>.
 
[[Икенче Бөтендөнья сугышы]]ннан соң фәләстинлеләрдән бүтән барлык гарәп халыклары тулы азатлык алган. [[Әлҗәзаир]]леләр [[Франция]]гә каршы сугышыннан соң [[1962]] елда бәйсезлеген ирешә.