Чехия: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Marat-avgust (бәхәс | кертем) Төзәтмә аңлатмасы юк |
к clean up using AWB |
||
Юл номеры - 47:
|Сәгать поясы= CET ([[UTC+01:00|UTC+1]], [[җәй вакыты|җәен]] [[UTC+2]])
}}
'''Че́хия''' ({{lang-cs|Česko}}), рәсми атамасы '''Че́хия Җөмһүрияте''' ({{lang-cs|Česká republika}}) — [[Үзәк Аурупа]]да урнашкан [[дәүләт]]. Төньякта [[Польша]], төньяк-көнбатыш һәм көнбатышта [[Алмания]], көньякта [[Австрия]], көнчыгышта исә [[Словакия]] белән чиктәш. Чикләрнең гомуми озынлыгы — 1 880 км. Илнең башкаласы — [[Праһа]] каласы. Хәзрге Чехия составына түбәндәге тарихи өлкәләр керәләр: Боһемия ({{lang-cs|Čechy}}), Моравия ({{lang-cs|Morava}}) һәм Чех [[Силезия
[[1999 ел]]дан Чехия [[НАТО]] әгъзасы, [[2004 ел]]дан ул [[Аурупа Берлеге]]нә керә.
Юл номеры - 54:
Чехия — Үзәк Аурупада урнашкан дәүләт. Төньякта [[Польша]], төньяк-көнбатыш һәм көнбатышта [[Алмания]] белән, көньякта [[Австрия]] белән, һәм көнчыгышта [[Словакия]] белән чикәтш. Чикләрнең гомуми озынлыгы — 1880 километрга тиң. Чехия ландшафтлары бик төрле. Көнбатыш өлешендә (Боһемия) илнең иң биек ноктасы — 1602 м биеклектәге Снежка тавы урнашкан. Көнчыгыш өлеше — Моравия дә шактый калкулыклы һәм нигездә Морава елгасы бассейнында урнашкан; шулай ук [[Одер|Одер елгасы]] башын үз эченә алган. Диңгезчыгыш булмаган Чехия териториясеннән елгала өч диңгезгә барып кушылалар: [[Төньяк диңгез|Төньяк]], [[Балтыйк диңгезе|Балтыйк]] һәм [[Кара диңгез|Кара]] диңгезләр.
== Тарих ==
Чехия территориясендә кеше палеолит дәвереннән башлап яши. Безнең эрага кадәр 400-елларда бу бирдә кельтләр, б.э. 1 гасырда кельт кабиләләрнең бойи төркеме яшәгән (Чехиянең латыйн һәм алман исеме Боһемия шуннан чыккан).
=== Урта гасырлар ===
Беренче меңъеллык уртасында Чехиядә славян кабиләләре күпчелекне тәшкил итә башлады. 7 гасырда Чехия җирләрендә ''Само дәүләте'', 9—10 гасыр башында Бөек Моравия дәүләт составына кергән. 10 гасырда пәйда булган Прага кенәзлеге башлангыч чех дәүләтенең үзәге булып калды. 1198 елда кыйраллыкка әйләнде. 1310—1437 елларда чех җирләре Люксембурглар династиясе биләмәсе составында булган.
15 гасырның беренче ярымында Чехиядә көчле иҗтимагый-инкыйлаби, милли-азатлык хәрәтләре булып үттеләр (мәсәлән [[Гусчылар хәрәкәте]]). 1526 елда Чехия [[Һабсбурглар]] империясе составына мохтарият (автонномия) хокукы белән кергән. 1618—20 елларда чех күтәпрелешләрне бастырылганнан соң, аның провинциясенә әйләнде. 18 гасырның азагы — 19 гасырның беренче ярымында чех теле, милли мәдәниятне саклау һәм үстерү өчен милли хәрәкәт үсеш алды. 19 гасырның 30—40 елларында ул сәяси төс ала башлады. 1867 елда [[Австрия-Маҗарстан
=== Бәйсез дәүләт ===
1918 елда [[Австрия-Маҗарстан]] таркалгач, Чехия [[Словакия]] белән берләшеп мөстәкыйль [[Чехословакия]] Җөмһүриятене тәшкил иттеләр.
1938 елның октябрь башында Алмания Чехословакиянең Судет өлкәсен, 1939 елның мартта барча чех җирләрене басып алды һәм аны ''«Боһемия ва Моравия протектораты»'' бип игълан итте. [[Икенче бөтендөнья сугышы
1992 елның ноябрендә Чехословакия парламенты 1993 елның 1 гыйнвардан чехословак федерациясе туктатылганлыгы турындагы федераль кануны нигезендә Чехия суверен дәүләтенә әверелгән.
Юл номеры - 75:
! Край
! style="width:9em" | Административ үзәк
! style="width:5em" | Халык саны <small>(2011 ел)</small><ref
|-
| align=center | A || colspan=2 | [[Прага]], башкала (''Hlavní město Praha'') || align=right | 1 268 796
Юл номеры - 114:
{{Аурупа берлеге}}
{{Rq|stub}}
[[Төркем:Аурупа дәүләтләре]]
| |||