Сания Гыйффәт: юрамалар арасында аерма

|Сайт =

}}

'''Сания Гыйффәт''', чын исеме '''Сания Хәбирҗан кызы Кадыйрова''' ([[1899 ел|1899]], [[Чистай]] — [[1957 ел]]ның [[12 апрель|12 апреле]], [[Әнкара]]) — [[татар]] [[шагыйрь|шагыйрәсе]], [[язучы|прозаик]], [[драматург]], [[публицист]], [[мөгаллим]], [[татар эмиграциясе]]нең [[Төркия]]дәге күренекле [[вәкил]]е.

 

Ул [[1899 ел]]да [[Чистай]]да [[сәүдәгәр]] [[гаилә]]сендә туа. Әнисе Галия бик иртә вафат була. Кечкенә Сания үз чоры өчен укымышлы булган әбисе тәрбиясендә үсә. Бераздан Санияне әнисенең туганы — [[Томск]]ида яшәгөн һәм шунда чыккан [[«Сибирия» газетасы]]нда эшләгән Фатыйма Фәридә үз гаиләсенә ала. Белемгә, яңалыкка омтылышы зур булган Сания Фатыйма Фөридәнең [[татар теле|татар]], [[төрек теле|төрек]], [[рус теле|рус]] язучыларының әсәрләреннән торган шактый зур китапханәсендәге китаплар аша дөнья белән таныша. Фатыйма Фөридәнең [[җәдитчелек|җәдитче]] һәм [[феминизм|феминистик]] карашлары да аңа нык тәэсир итә.

 

Сания Гыйффәт бик яшьли галим, милләтпәрвәр [[Закир Кадыйри]]га кияүгә чыга. Сания Гыйффәтнең Закир Кадыйри [[Уфа]]да чыгара торган [[«Тормыш» газетасы]]нда шактый гына шигырьләре, мәкалаләре басыла. Бу чорда ул милләт тормышын кайгырткан, милләт борчуларын үзәккә куйган «Ни өчен?», «Үткән вакыт», «Ничек уйлыйсың?» кебек шигырьләре белән милли шагыйрә булып таныла.

 

Милли-мәдәни мөхтәриятнең Милли идарәсе Совет хөкүмәте карары белән куып таратылганнан сон, исә аның «Юк!», «Кая сез?» дигән шигырьләре языла.

 

[[1918 ел]]ның җәендә Милли идарө өгьзалары Уфадан чыгып качарга мәҗбүр булалар. Алар белән бергә Милли идарәнең Мәгариф министрлыгы әгъзасы булган Закир Кадыйри да [[Петропавловск]] шәһәренө кача, аның артыннан тормыш иптәше Сания Гыйффәт тә Петропавловскига килә, соңрак ире артыннан [[Манчжурия]]гә китә. Сания Гыйффәт төрки халыкларның мәктәбендә татар телен, әдәбиятын укыта башлый. Ләкин Закир Кадыйри [[Төркия]]гә китә. Сания бары тик ике елдан сон гына, ике баласы белән, зур авырлыклар, кыенлыклар кичеп, ире янына Төркиягә килеп җитә ала.

 

Биредә яшәгәндә дә Сания Гыйффәт шигырьләр, драма әсәрләрен яза, [[Гаяз Исхакый]] чыгарган [[«Милли юл» журналы|«Милли юл»]], [[«Яңа милли юл» журналы|«Яңа милли юл»]] журналларында аның шигырьләре һәм мәкалаләре басыла. Шулай ук ул 3акир Кадыйриның язган хезмәтләрен, шул исәптән [[гарәп теле|гарәпчәдән]] [[төрек теле|төрекчәгә]] тәрҗемә иткән «Милләтләр һәм хөкемдарлар тарихы»ның биш томлыгын чистага күчерергә дә булышкан.

 

[[1937 ел]]да Сания Гыйффәт гаиләсе [[Финляндия татарлары]] чакыруы белән [[Финляндия]]гә күчеп китәләр. Закир Кадыйри андагы мөселман җәмгыятен җитәкли, ә Сания Гыйффәт балалар укыта, аларны укыту өчен «Уку китабы» дигән дәреслекне дә үзе төзи. Бу чорда [[Румыния]], [[Эстония]]дән күчеп килгән татарлар белән берлектә Финляндия татарлары тарафыннан аның большевиклар золымын сүрәтләгән «Хәят борчуы» исемле драмасы сәхнәләштерелә. Ә «Тормыш көзгесе» исемле 4 пәрдәлек драмасы [[1937 ел]]да [[Хельсинки]]да китап итеп басыла.

 

[[1939 ел]]да гаилә кире Төркиягә әйләнеп кайта һәм гомерләренең ахырына кадәр инде шунда яши. Алар Төркиядәге татар мөһаҗирләреннән [[Садри Максуди]], [[Камал Локман]], [[Хәмит Зөбәер]], [[Гаяз Исхакый]], [[Фуад Туктаров]]лар белән аралашып яшиләр.