|
#REDIRECT [[Uraza]]
'''Uraza''' 1. [[Ramazan]]da başlana.
Uraza ayı mä’säläsendä [[Íslam]] ğalimnäre genä yıl sayın qarar çığara torğan mä’sälälär bar. Mäsälän, Uraza ayına qayçan kerü. [[Ramazan]] ayı qaysı yılnı 29, qaysı yılnı 30 könnän kilä. Bolarnı [[astronomí]] belgeçläre belän berlektä qazí yäki möftilär genä bilgeli ala.
26.-27. [[Ramazan]] – Qäder kiçese.
1. [[Şäwälä]] – [[Ğädel-Fítır]] uzdırıla. Ul şulay uq [[Uraza-bäyräm]] dip tä atala.
== Urazanıñ xikmäte häm ähämiäte ==
Uraza ğibädäte 624 yılda [[Şäğbän]] ayınıñ 10 könendä farız qılınğan. [[Íslam]] dinenä kerä, [[Ramazan]] ayınıñ soltanı bularaq qabul itelä. Çönki [[Qör'än]] şuşı ayda töşerelgän häm dä Xäzräti [[Möxämmäd]] (s.ğ.w.) şuşı ayda [[päyğämbär]] bulğan. [[Ramazan]] ayın möbaräk qılğan ike zur närsä bolar.
Uraza yalğız [[Íslam]] ömmätenä farız qılınğan ber ğibädät tügel. Bezdän äwwälge ömmätlärgä dä farız qılınğan. Çönki, [[Qör'än]]dä [[Allah]]: «Äy, mö'minnär, sezdän äwwälge ömmätlärgä farız qılınğan kebek, sezgä dä uraza farız qılındı», — dip boyırğan. [[Ramazan]] ayına saw-sälamät ireşkän härkem uraza totarğa tieş. [[Allah]]: «Sezdän ber keşe sälamät bulıp [[Ramazan]]ğa citsä, urazasın totsın», — dip quşqan..
[[Päyğämbär]]ebez [[Möxämmäd]] (s.ğ.w.) [[Şäğbän]] ayınıñ soñğı könnärendä uqığan ber xötbäsendä bolay digän: äy, [[möselman]]nar, möbaräk ber aynıñ külägäse östegezgä töşte. Bu ayda ber kiçä bardır, ul Qäder kiçeder. [[Qäder kiçese]] meñ aydan xäyerleräkter. [[Allah]] Täğälä bu ayda härkemgä uraza totarğa quşqan. Bu ayda yästü namazınnan soñ tärawix namazı uqu sönnättter. Bu ayda [[Allah]]nıñ rízalığı öçen keçkenä bulsa da izge eş eşlägän qädär sawaplı bulır. Bu ayda ber farızın eşlägän keşe başqa aylarda 70 farıznı eşlägän qädär sawap qazanır. Bu ay — sabır ayıdır. Sabır itüçelärneñ baraçaq cire cännätter. Bu ay keşelär belän yaxşı toru ayıdır».
Uraza totqan keşe köne buyı ğibädät xälendäder. Uraza totu — aç wä susız qalu tügelder. [[Päyğämbär]]der: «Yalğız aşqazanına uraza tottırmağız. Barça äğzäläregezne Uraza tottırığız». Dimäk, uraza totqan keşe, üzen aş belän sudan tíğan, yämsez süzlärdän, yalğannan, ğäybättän, yala yağudan häm süz yörtüdän dä tíılırğa tieş.
Uraza totqan keşe küzen, qolağın, qulı häm ayağın naçar, xäräm eşlärdän saqlar. Säwdä eşendä döres bulır. Yarlılarğa yärdäm itär. Olılarğa — xörmät, keçkenälärgä dä şäfqät wä märxämät kürsäter.
Uraza awır häm zur ber ğibädätter. Anı [[Allah]]nıñ quşqanı kebek totqan keşegä bik sawap qazanuı belän bergä, qılğan gönahları da ğafu itelä. [[Päyğämbär]]ebez ber [[xädis]]endä: «Kem [[Allah]]qa ışanıp häm sawabın [[Allah]]tan kötep, uraza totsa, ul keşeneñ eşlägän gönahları ğafu iteler», — digän.
[[Íslam]] dinendä ğibädätlärgä 10 qat belän 700 qat arasında sawap bar. Läkin urazanıñ sawabı çiksezder. Çönki Uraza ğibädätlärendä «riä» yuq. Yäğni, başqa ğibädätlär kürelsälär dä häm belensälär dä, uraza totqan keşeneñ urazalı ikänen [[Allah]]tan başqa berkem dä belmi. Şuña kürä ber xädistä [[Cänäbi Xaq]]: «Adäm balasınıñ, urazadan başqa här eşe üze öçender. Läkin Uraza minem öçen. Anıñ sawabın da min birermen», — di.
«[[Päyğämbär]]ebez: «[[Ramazan]] ayı möbaräk ber aydır. Bu aynıñ başı — räxmät, urtası — [[mäğfirät]], axırı — cähännämnän qotıludır» — di. [[Ramazan]] ayında [[Qör'än]] uqu, keşelär belän yaxşı toru, ğibädätlärebezne qaldırmíça başqaru, [[sädäqä]] häm [[zäkät]]lärebez belän yarlılarnı şatlandıru, söyläşmägän keşelär belän kileşü, ber-berebezne räncetmäw, [[möselman]] qärdäşlärebez öçen xäyer-doğa qılu tälap itelgändär.
== Tärtip ==
Yıl sayın [[Ramazan]] ayında möselmannar maxsus [[sadaqa]]lar öläşälär. Bu [[Fítır sadaqası|Fítır]], [[Fidiä sadaqası|Fidiä]] häm [[Zäqät sadaqası|Zäqät sadaqa]]ları. Alarnıñ külämen [[din]] ğälimnäre bilgeli. Mäsälän, här can isäbennän birelä torğan [[Fidiä sadaqası]] igen xaqınnan çığıp xísaplana.
{{töpçek}}
[[Category:Íslam]]
| 