Ğabdulla Tuqay: юрамалар арасында аерма
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Ğabdulla Tuqay moña küçte: Габдулла Тукай |
Төзәтмә аңлатмасы юк |
||
Юл номеры - 1:
[[Image:Tuqay.jpg|thumb|300px|right|Ğabdulla Tuqay]]
'''Mɵxəmmətğarif ulı Ğabdulla Tuqay''' ([[1886]]-[[1913]]), Tatar xalıq şağire, [[Tatar ədəbiyəte]] klassigı, ədəbi tənqitçe, publisist, yaŋa zaman Tatar ədəbiyətenə həm ədəbi telenə nigez saluçı.
[[1886]]. yılnıŋ [[26. Əpril]]endə [[Qazan gubernası]]nıŋ [[Arça]] yağında, [[Quşlawıç]] awılında tua. [[1895]]-[[1907]]. yıllarda [[Aral, Qazqstan|Cayıq]] şəhərendəge ''Motıyğiyə'' mədrəsəsendə uqıy, tipografiyədə, gəcit həm jurnal redaksiyələrendə eşli. [[1905]]-[[1907]]. yılğı inqıylabi xərəkətlərdə qatnaşa. [[1907]]. yılnıŋ kɵzennən [[Qazan]]da ''Yəşen'', ''Yalt-Yolt'' jurnalların çığaruda qatnaşa. Şağirneŋ bɵyek talant iyəse həm kiŋ məğlümatlı şəxes buluı, [[Tatar xalqı]] tormışın bɵten tulılığında gəwdələnderü həm [[20. yɵz]] başı Tatar poeziyəsen moŋarçı kürelməgən tizlek həm sənğəti kamillek belən üsterep cibərü ɵçen zur mɵmkinleklər aça. Realistik həm romantik ruxtağı poeziəsendə Tuqay şağirneŋ cəmğiyəttəge rolen bik yuğarı bəyəli. (''İ, kələm!'', 1906; ''Mɵxərrirgə'', 1907); tuğan telgə, tuğan cirgə məxdiə uqıy (''Şürəle'', 1907; ''Par at'', 1907; ''Tuğan tel'', 1907, h.b.); xatın-qızlarnıŋ xoquqların yaqlap çığa (''Tatar qızlarına'', 1906; ''Xatınnar xɵrriyəte'', 1909); sosial həm milli izelüdən azat bulğan cəmğiyət turındağı fikerləren belderə (''Xɵrriyət xaqında'', 1905, ''Kitmibez'', 1907). ''Sorıqortlarğa'' (1906), ''Peçən bazarı, yaxud Yaŋa Kisekbaş'' (1908), ''Mədrəsədən çıqqan şəkertlər ni dilər'' (1907) kebek satirik əsərlərendə həm publisistikasında samoderjaviene, feodal-patriarxal yəşəyeşne, cəmğiyəttəge hərtɵrle iskelek qaldıqların, Qədimçelərne həm iske tip mədərəsələrne, əxlaqsızlıq küreneşləren tənqitli; ''Sayfiə'' (1911), ''Əxlaqsızlıq'' (1912) şiğerlərendə, "küz yəşe aralaş kɵlep", baylıq həm xəyerçelek arasındağı sosial qarşılıqlarnı kürsətə. Tuqay Tatar realistik tənqitenə nigez saluçı da (''Tənqit kirəkle şəyder'', 1907). Krılov, Byron, Goethe, Heine, Schiller, Puşkin, Lermontov şiğerləren irekle tərcemə itə həm nəzıyrələr yaza. Tatar həm [[Tɵrki telləre|Tɵrki tel]]le xalıqlar ədəbiyətlərendə Awrupa tibındağı realizm həm romantizm ısulların üzləşterügə üzennən zur ɵleş kertə. Tuqay Tatar xalqınıŋ sɵyekle şağirenə əwerelə, tormışı həm icatı bɵten Tatar ədəbiyəte üseşenə bügen də üzeneŋ şifalı yoğıntısın yasap tora. [[Rus tele]]ndə berençe kitabı [[1920]]. yılda basıla (Valentin Volnov tərceməsendə).
[[1858]]. yılda [[Tatarstan Respublikasınıŋ Ğabdulla Tuqay isemendəge Dəwlət büləge]] buldırıldı. [[Arça Rayonı]]nıŋ [[Yaŋa Qırlay]] awılında [[Ğabdulla Tuqay muzey-kompleksı]], Arça Rayonınıŋ [[Quşlawıç]] awılında [[Tuqayıvlar muzey-yortı]], Qazanda [[Ğabdulla Tuqay ədəbi muzeyı]] eşli.
Ğabdulla Tuqay Yaŋa Tatar bistəse ziratında kümelə.
{{tɵpçek}}
==Pərəwezdə==
{{commonscat|Ğabdulla Tuqay}}
*[http://kitapxane.at.tt/autors/tuqay/ Kitapxənədə əsərlər]
*[http://kitapxane.at.tt/authors/tuqay/isemdae_qalghannar Ğabdulla Tuqay üze turında: İsemdə qalğannar]
*[http://shigriyat.ru/autors/autor.aspx?name=tukai Ğabdulla Tuqay əsərləre]
*[http://tashlar.narod.ru/photo/tatarlar/tukay-gabdulla.htm Ğabdulla Tuqay qəbere]
[[Category:Yazuçılar]]
[[Category:Tatarlar]]
[[Tɵrkem:Şağirlər]]
[[cv:Тукай]]
[[en:Ğabdulla Tuqay]]
[[hu:Gabdulla Tukaj]]
[[ru:Тукай, Габдулла]]
[[simple:Gabdulla Tukay]]
[[tr:Abdullah Tukay]]
| |||