Эрзя: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Янбәк (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Янбәк (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1:
{{Халык
|халык = ИрзәИрзәләр
|Räsem = [[Рәсем:Erzya women.jpg|300px]]
|коммент = [[Пенза өлкәсе]]. ЭрзәИрзә хатыннары милли киемнәрдә
|үз аталышы = ''ирзәт''
|гомуми сан = 517 575
Юл номеры - 17:
}}
[[Рәсем:Erzya Flag.svg|thumb|right|292px|border|Эрзә милли байрагы]]
'''ИрзәИрзәләр''' ({{lang-mdf|эрзят}}) — [[фин-угыр халыклары|фин-угыр халкы]]. Телләре буенча якын [[мукшы халкы]] белән бергә [[мордва халкы]]н тәшкил итә.
 
== Этимология һәм тарих ==
Юл номеры - 24:
Шулай ук '''Arsaja (Ersaja)''' халкы турында [[X гасыр]]да [[Ибне Хәүкәл]] искә алып китә. Ләкин бу халык фин-угыр халкы буларак түгел, ә русларның бер төркеме буларак карала.
 
ИрзәИрзәләр турында ('''''арджаннар''''') мукшылар белән беррәттән [[XIV гасыр]] башында фарсы галиме [[Рәшид-әд-дин]] хәбәр итә; Ногай бәке Йосыф [[Мәскәү]]гә җибәрелгән хатта «рзяннар» турында яза.
 
[[1237 ел]]да [[монголлар]]дан бәйлелеген таныган [[мукшылар]]дан аермалы буларак, эрзәләрирзәләр төньяктагы урманнарга китәләр һәм монгол гаскәрләренә каршылык күрсәтәләр.
 
==Диннәре==
ИрзәларныңИрзәләрнең күбесе [[христиан]] булса да, кайберләре борынгы бабаларының диненә кайта бара.
Һәр елны июльдә ирзә халкының борынгы дини-гыйбадәт бәйрәме – [[Раськен Озкс]] уза. Ул бәйрәмне [[Урыс православ чиркәве]] үз вакытында тыйган булган. Бу бәйрәм үзенең чын мәгънәсендә соңгы тапкыр [[1629 ел]]да үткәрелгән булган. [[1990-еллар|1990 еллар]]да ирзә халкы ул бәйрәмне торгызган. Мордовия хакимиятләре Раськен Озксны гади бер фольклор бәйрәменә әйләндерергә тырыша, ә православ чиркәү хезмәткәрләре армый-талмый бәйрәм оештыручыларны мәҗүсилектә гаепли. Әмма Раськен Озксны үткәрүче ирзәлар үзләрен мәҗүси дип танымый, чөнки алар [[Алла]]ның берлегенә ышаналар һәм Алланы үзләренчә “Инешкипаз”, яисә кыска гына “Паз” дип атыйлар. Алладан ярдәм сораганда алар шулай әйтә: “Паз чангодть, Паз чангодть”.<ref>[http://www.azatliq.org/content/article/814562.html Torama awazı – Erzya xalqınıñ milli dine torğızıla ]</ref>